Rada Unii Europejskiej uruchomiła klauzulę wyjścia dla 15 krajów członkowskich, w tym Polski. Decyzja ta pozwala na wyłączenie wydatków obronnych z unijnych reguł budżetowych, umożliwiając tym krajom zwiększenie wydatków na wojsko bez łamania zasad fiskalnych.
- Więcej elastyczności dla państw członkowskich UE
- Ramy fiskalne UE
- Klauzula wyjścia a procedura nadmiernego deficytu
- Plan dozbrajania UE
Unia Europejska otwiera nowy rozdział w finansowaniu bezpieczeństwa. Szefowa Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen zaproponowała w lutym pakiet dozbrajania UE, który przewiduje czasowe zawieszenie reguł fiskalnych dla wydatków obronnych. W odpowiedzi 16 państw członkowskich, w tym Polska, zawnioskowało o zastosowanie tzw. klauzuli wyjścia. Oznacza to, że wydatki na zbrojenia nie będą wliczane do limitu deficytu, jeśli przekroczą unijne progi (3% PKB deficytu, 60% PKB długu). W latach 2025–2029 państwa UE będą mogły wydać do 1,5% PKB rocznie więcej, łącznie nawet 800 mld euro.
Więcej elastyczności dla państw członkowskich UE
Kraje, które zyskają większą elastyczność w wydatkach na obronność, to: Belgia, Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Grecja, Litwa, Łotwa, Polska, Portugalia, Słowacja, Słowenia i Węgry.
O obronną klauzulę wyjścia zawnioskowało do tej pory 16 krajów członkowskich. Taki wniosek złożyły też Niemcy, ale zostanie on oceniony dopiero po tym, gdy strona niemiecka złoży również swój sfinalizowany plan fiskalny.
Ramy fiskalne UE
Zgodnie z unijnymi regułami fiskalnymi, deficyt państw członkowskich nie może przekraczać 3 proc. PKB, a zadłużenie nie może wynosić więcej niż 60 proc.
Klauzula wyjścia a procedura nadmiernego deficytu
Uruchomienie klauzuli oznacza, że jeśli kraje te przekroczą dopuszczalny poziom wydatków, Komisja Europejska i Rada mogą odstąpić od wszczynania procedury nadmiernego deficytu, o ile nadwyżka wynika ze zwiększonych nakładów na obronność.
Z kolei w przypadku krajów, wobec których już wcześniej uruchomiono procedurę nadmiernego deficytu – w tym Polski – zastosowanie klauzuli wyjścia będzie brane pod uwagę przy ocenie postępów w redukcji deficytu.
Plan dozbrajania UE
Zawieszenie reguł wydatkowych w przypadku wydatków na obronność to jeden z elementów pakietu dozbrajania UE, który szefowa KE Ursula von der Leyen zaproponowała w lutym. Na takie rozwiązanie zgodzili się wówczas przywódcy krajów członkowskich.
Zastosowanie takiego wyjątku ma umożliwić państwom wydanie dodatkowo równowartości 1,5 proc. PKB na obronność w latach 2025–29; punktem odniesienia jest rok 2021.
Zgodnie z szacunkami KE plan dozbrajania Europy ma pozwolić na zmobilizowanie dodatkowo 800 mld euro w skali całej UE. 150 mld euro udostępni KE w ramach programu pożyczkowego SAFE, a pozostałe 650 mld euro to suma, jaką – w ocenie KE – można uzyskać poprzez zawieszenie reguł wydatkowych w obszarze obronności.