Opinia rzecznika generalnego TSUE w sprawie o sygnaturze C-471/24, opublikowana 11 września 2025 r., to przełomowy sygnał dla setek tysięcy kredytobiorców w Polsce. Po raz pierwszy tak jednoznacznie wskazano, że Dyrektywa 93/13 dotycząca nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich może być stosowana również do klauzul oprocentowania kredytów opartych o wskaźnik WIBOR. To otwiera zupełnie nową perspektywę – i nie mam wątpliwości, że konsumenci są dziś na wygranej pozycji – komentuje Stanisław Rachelski - radca prawny z kancelarii Rachelski i Wspólnicy.
- Rzecznik generalny TSUE: trzeba badać czy konsument został wystarczająco jasno poinformowany o skutkach umieszczenia WIBOR-u w umowie kredytu
- Kredytobiorcy mogą liczyć na korzystne rozstrzygnięcia sądów
- Liczba pozwów dot. kredytów z WIBOR-em wzrośnie
- Kiedy zapadnie ostateczny wyrok TSUE w sprawie kredytu z WIBOR-em?
Rzecznik generalny TSUE: trzeba badać czy konsument został wystarczająco jasno poinformowany o skutkach umieszczenia WIBOR-u w umowie kredytu
Do tej pory linia obrony banków była stosunkowo przewidywalna: argumentowano, że WIBOR jest wskaźnikiem powszechnie stosowanym, nadzorowanym i regulowanym, a więc z natury rzeczy nie może być kwestionowany na gruncie prawa konsumenckiego. Rzecznik generalny TSUE jasno jednak podkreślił, że to nie sam wskaźnik jest tu problemem, lecz sposób, w jaki został wprowadzony do umów kredytowych i jak został przedstawiony klientowi. Innymi słowy – nie wystarczy, że wskaźnik istnieje i funkcjonuje w systemie finansowym. Kluczowe jest to, czy konsument został rzetelnie i w pełni poinformowany o ryzykach, zasadach jego ustalania i o wpływie zmienności oprocentowania na przyszłą wysokość raty.
Dyrektywa 93/13 nakazuje oceniać każdą klauzulę umowną pod kątem jej przejrzystości i zgodności z dobrymi obyczajami. Jeśli klient nie mógł zrozumieć, jak realnie kształtuje się jego zobowiązanie, albo jeśli bank ograniczył się do ogólnikowych stwierdzeń, to mamy do czynienia z klauzulą abuzywną. W praktyce oznacza to, że sądy w Polsce otrzymają silne narzędzie, by badać, czy postanowienia dotyczące WIBOR były transparentne i uczciwe. A biorąc pod uwagę doświadczenia z tzw. sprawami frankowymi, można przewidywać, że linia orzecznicza pójdzie w stronę ochrony konsumentów. Nie możemy zapominać, że stawką są tu nie pojedyncze kontrakty. Na koniec II kwartału 2025 r. liczba czynnych umów o kredyt mieszkaniowy to około 2 176 000 opartych o WIBOR, spłacanych przez ponad 3,3 mln osób. Skala jest więc ogromna. Jeżeli sądy zaczną stwierdzać nieważność lub eliminować postanowienia dotyczące zmiennego oprocentowania opartego na WIBOR, konsekwencje dla sektora bankowego będą równie poważne, jak w przypadku kredytów frankowych. Różnica polega jednak na tym, że tym razem mamy do czynienia z rynkiem jeszcze większym, bo obejmującym kredyty w złotówkach.
Kredytobiorcy mogą liczyć na korzystne rozstrzygnięcia sądów
W mojej ocenie opinia rzecznika to dla konsumentów bardzo dobry sygnał. Nie przesądza ona jeszcze o treści wyroku, ale doświadczenie pokazuje, że w zdecydowanej większości przypadków Trybunał podziela argumentację rzecznika. Oznacza to, że kredytobiorcy mogą realnie liczyć na korzystne rozstrzygnięcia. Już teraz sądy krajowe, rozpatrując indywidualne sprawy, będą mogły powoływać się na opinię rzecznika, traktując ją jako ważny punkt odniesienia. To wzmacnia pozycję procesową konsumentów i zwiększa szanse na uznanie klauzul związanych z WIBOR za nieuczciwe.
Z punktu widzenia prawa konsumenckiego najważniejsze jest przywrócenie równowagi stron umowy. Bank jako profesjonalista ma obowiązek w sposób przejrzysty i zrozumiały wyjaśnić mechanizm oprocentowania, Jeżeli tego nie zrobił – to właśnie konsument powinien zostać objęty ochroną, a nie instytucja finansowa, która korzysta ze swojej przewagi informacyjnej i organizacyjnej. Taka jest logika prawa unijnego i taka jest praktyka orzecznicza TSUE w ostatnich latach.
Liczba pozwów dot. kredytów z WIBOR-em wzrośnie
Możemy się spodziewać, że w najbliższych miesiącach liczba pozwów dotyczących kredytów opartych o WIBOR wzrośnie. Klienci, zachęceni opinią rzecznika, będą coraz odważniej dochodzić swoich praw. To również moment, w którym polskie sądy powinny przygotować się organizacyjnie do wzmożonego napływu spraw, bo tempo ich rozpoznawania będzie miało fundamentalne znaczenie dla stabilności systemu. Należy jednak jasno powiedzieć – w świetle opinii rzecznika generalnego TSUE to konsumenci mają dziś silniejsze argumenty i mogą czuć, że stoją po zwycięskiej stronie sporu.
Kiedy zapadnie ostateczny wyrok TSUE w sprawie kredytu z WIBOR-em?
Ostateczny wyrok Trybunału zapadnie zapewne w 2026 roku, Jednak już dziś opinia rzecznika tworzy nowy kontekst prawny i ekonomiczny. To wielka szansa dla kredytobiorców, którzy latami spłacali kredyty, często nie mając pełnej świadomości, jak bardzo zależą one od zmiennego i dla nich nieprzewidywalnego wskaźnika. W mojej ocenie to krok ku większej przejrzystości rynku finansowego i realnej ochronie konsumentów – dokładnie tak, jak od lat wymaga tego prawo Unii Europejskiej.
Radca Prawny Stanisław Rachelski, kancelaria Rachelski i Wspólnicy (https://rachelski.pl/)
Źródło: Opinia Rzeczniczki Generalnej Trybunału Sprawiedliwości UE Laili Mediny przedstawiona w dniu 11 września 2025 r. - sprawa C‑471/24 (J.J. przeciwko PKO BP S.A.)