Rada Ministrów przyjęła 10 marca 2015 r. projekt założeń nowelizacji ustaw – Kodeks cywilny, Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw. Projekt został przygotowany przez Komisję Kodyfikacyjną Prawa Cywilnego przy Ministrze Sprawiedliwości.
Przyjęty przez rząd projekt zakłada konsolidację w jednym projekcie kilku zagadnień związanych z szeroko pojętym prawem rodzinnym.
Projekt obejmuje między innymi kompleksowe zmiany w zakresie ochrony praw osób niepełnosprawnych wynikające z postanowień Konwencji ONZ z dnia 13 grudnia 2006 r. o prawach osób niepełnosprawnych. Polegają one na zastąpieniu instytucji ubezwłasnowolnienia innymi, bardziej elastycznymi środkami dopasowanymi do indywidualnych potrzeb konkretnej osoby.
Zobacz serwis: Sprawy rodzinne
Proponowane rozwiązania odchodzą od modelu, w którym orzeczeniem sądowym pozbawia się osobę zdolności do czynności prawnych w zakresie określonym w sposób abstrakcyjny i luźno tylko powiązany ze stanem psychicznym tej osoby. Nowa regulacja ma także umożliwić kompleksowe rozpoznanie sprawy danej osoby w jednym postępowaniu.
Projekt założeń przewiduje także nową instytucję tzw. pełnomocnictwa opiekuńczego. Jego sens polega na tym, że osoba dorosła i sprawna psychicznie, w formie aktu notarialnego, może ustanowić konkretnego pełnomocnika, który byłby upoważniony do dokonywania w jej imieniu określonych czynności, w tym także o charakterze osobistym, gdyby doznała w przyszłości zaburzeń psychicznych.
Proponowane regulacje zakładają też wdrożenie procedury wyrażania zgody przez sąd na umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej w Polsce, orzeczonej na podstawie właściwych przepisów przez zagraniczny sąd lub inny właściwy zagraniczny organ.
Oznacza to, że postępowanie będzie wszczynane z urzędu przez polski sąd opiekuńczy na podstawie wystąpienia zagranicznego sądu lub innego właściwego organu zagranicznego. Właściwość sądu opiekuńczego uzależniona będzie od tego czy we wniosku o udzielenie zgody wskazano kandydatów na rodzinę zastępczą, rodzinny dom dziecka czy też określoną placówkę opiekuńczo-wychowawczą, regionalną placówkę opiekuńczo-terapeutyczna albo interwencyjny ośrodek preadopcyjny.
Zobacz serwis: Dziecko i prawo
Zmiany mają się ponadto przyczynić do zwiększenia efektywności postępowań opiekuńczych dzięki ujednoliceniu składu orzekającego w tych sprawach. Proponuje się wprowadzenie regulacji przewidującej jednorodny skład (jeden sędzia) we wszystkich sprawach opiekuńczych, z możliwym wyjątkiem w sprawach o przysposobienie. W tym drugim przypadku nie zachodzi bowiem kolizja w zakresie możliwości łączenia wniosków w sprawach opiekuńczych.
Projekt zawiera też przepisy dostosowujące prawo krajowe do standardów Międzynarodowej konwencji o ochronie wszystkich osób przed wymuszonym zaginięciem, przyjętej w dniu 20 grudnia 2006 r. w czasie 61 sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ. Konwencja obowiązuje od 23 grudnia 2010 r., Polska podpisała ją w 25 czerwca 2013 r.
Źródło: Ministerstwo Sprawiedliwości