Koniec ulg podatkowych w 2026? Ministerstwo Finansów zmienia zasady

• Nowa ulga mieszkaniowa. Ważne ograniczenia
• Koniec z darowizną poleasingowego auta
• Koniec z ulgą IP Box dla programistów i innych twórców
• Nowe zasady estońskiego CIT dla ryczałtowców
• Zakaz amortyzacji wstecznej i nowe limity samochodów

Zdaniem Ministerstwa Finansów celem nowelizacji przepisów o PIT i CIT, oznaczonej numerem UD116, jest realizacja zasady sprawiedliwości podatkowej. Resort podkreśla, że zamierza zapobiec opodatkowaniu dochodów z tożsamych zdarzeń ekonomicznych na różnych zasadach. Jednakże – jak zwracają uwagę eksperci - przepisy mogą prowadzić do dyskryminacji wielu grup podatników, a krótki czas na ich wdrożenie będzie wymuszał zmiany w modelach biznesowych firm.

Nowa ulga mieszkaniowa. Ważne ograniczenia

Szczególnie krytykowaną propozycją jest radykalne ograniczenie ulgi mieszkaniowej, dzięki której możliwe było uniknięcie podatku od sprzedaży nieruchomości. W myśl planowanych zmian, preferencja ta będzie dostępna wyłącznie dla podatników będących właścicielami tylko jednej nieruchomości.

To duża zmiana biorąc pod uwagę dotychczasową, liberalną linię interpretacyjną Krajowej Informacji Skarbowej (KIS). Do tej pory w interpretacjach organów podatkowych, akcentowana była możliwość skorzystania z ulgi mieszkaniowej, nawet w przypadku posiadania kilku innych nieruchomości.

Dla przykładu Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (DKIS) w interpretacji dnia 17 maja 2023 r. (sygn. 0115-KDIT3.4011.256.2023.1.DP) stwierdził, że sam fakt posiadania w przeszłości, czy też w chwili obecnej, innej nieruchomości przeznaczonej na cele mieszkaniowe nie wyklucza możliwości skorzystania ze zwolnienia w związku z odpłatnym zbyciem nieruchomości. Istotne jest jedynie, aby wydatki uzyskane z tego zbycia zostały poniesione na cele mające zaspokoić własne potrzeby mieszkaniowe, a nie na cele mające charakter inwestycyjny.

Zmiany wprowadzane przez Ministerstwo Finansów mają jednak zmienić to podejście. W myśl ogólnej reguły, przewidzianej w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT, dochody ze sprzedaży nieruchomości przed upływem pięciu lat od jej nabycia są opodatkowane stawką 19 proc. Określona w art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o PIT ulga pozwalała na uniknięcie podatku w przypadku przeznaczenia przychodu na własne cele mieszkaniowe w ciągu trzech lat. W projekcie nowelizacji doprecyzowane zostało pojęcie „własnych celów mieszkaniowych”, aby ulga nie była narzędziem optymalizacji podatkowej, a służyła jedynie zaspokojeniu rzeczywistych potrzeb podatnika. Wynika z tego, że z ulgi nie będą mogli skorzystać podatnicy, dla których nieruchomość ma być inwestycją, a nie miejscem do zamieszkania. Wyjątkiem będą nieruchomości nabyte przez spadkobranie, które nie będą wliczane do oceny warunków ulgi. Stosownie do projektu w przypadku małżonków udziały we współwłasności są równe, dzięki czemu będą oni mogli nadal korzystać z ulgi w odniesieniu do jednej wspólnej nieruchomości.

Koniec z darowizną poleasingowego auta

Zmiany w przepisach polegają też na opodatkowaniu przychodów ze sprzedaży rzeczy, takich jak samochody, otrzymanych w drodze darowizny od najbliższej rodziny przedsiębiorcy po wykupie z leasingu operacyjnego. W myśl nowych zasad, podatnik będzie mógł sprzedać auto bez opodatkowania dopiero po upływie trzech lat od chwili otrzymania darowizny.

Obecnie darowizna samochodu wykupionego z leasingu na cele osobiste nie podlega opodatkowaniu PIT. Potwierdzają to interpretacje Krajowej Izby Skarbowej, w tym dla przykładu interpretacja z dnia 24 kwietnia 2025 r. (nr 0112-KDIL2-2.4011.204.2025.4.IM), w której Dyrektor KIS podkreślił, że darowizna pojazdu wykupionego uprzednio z leasingu na cele prywatne, i który po wykupie został definitywnie włączony do majątku osobistego Wnioskodawcy, nie stanowi odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT, a co za tym idzie – nie generuje u Wnioskodawcy obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych z tego tytułu.

Planowane zmiany zmierzają do zlikwidowania luki, która pozwalała na transfer majątku bez płacenia podatku od sprzedaży. Celem wprowadzenia dłuższego okresu karencji jest ograniczenie wykorzystywania darowizn jako mechanizmu omijania przepisów podatkowych.

Weźmy jako przykład sytuację, w której przedsiębiorca wykupuje samochód z leasingu na cele prywatne, a po 18 miesiącach daruje go żonie. Obecnie zona może takie auto sprzedać bez podatku. Natomiast po zmianach w analogicznej sytuacji żona będzie mogła sprzedać samochód bez konieczności płacenia podatku dopiero po upływie trzech lat, a więc łącznie po czterech i pół roku od chwili wykupu.

Koniec z ulgą IP Box dla programistów i innych twórców

Kolejna ważna zmiana związana jest z ulgą IP Box dla programistów i innych twórców i zdaniem Ministerstwa Finansów podyktowana jest dążeniem do zwalczania związanych z tą ulgą nadużyć. Omawiana ulga pozwala na zastosowanie 5-procentowej stawki podatkowej dla dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej. Po zmianach skorzystanie z tej preferencji, będzie możliwe, jeśli podatnik zatrudnia co najmniej trzy osoby fizyczne niebędące podmiotami powiązanymi.

W praktyce nowy wymóg oznacza koniec ulgi dla programistów prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, a więc największej grupy beneficjentów tej preferencji. Założeniem tej ulgi było wspieranie rozwoju nowych technologii i innowacji, a bycie sposobem na optymalizację podatkową dla osób samozatrudnionych. Zdaniem Ministerstwa Finansów ulga ta powinna być wsparciem dla przedsiębiorców faktycznie rozwijających swoją działalność poprzez zatrudnianie pracowników. Założeniem projektowanych zmian jest także poszerzenie podstawy obliczenia daniny solidarnościowej o dochody objęte ulgą IP Box.

Nowe zasady estońskiego CIT dla ryczałtowców

Zmiany dotyczą także ryczałtu od dochodów spółek, czyli tzw. estońskiego CIT. Ministerstwo zamierza poszerzyć katalog ukrytych zysków o wszelkie opłaty i należności z umów najmu, dzierżawy lub podobnych. Celem tej zmiany jest niedopuszczenie do wyprowadzania zysków ze spółki poprzez wynajem aktywów od podmiotów powiązanych, co stanowiło częste narzędzie wykorzystywane do unikania opodatkowania. Zdaniem ekspertów, skutki tej zmiany mogą okazać się bardzo niekorzystne dla podmiotów dywersyfikujących dochody poprzez inwestycje w nieruchomości, które są następnie wynajmowane własnej spółce.

Zmiany doprecyzowują też definicję wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą. Od teraz mają to być wydatki, które nie są poniesione w celu osiągnięcia przychodów, a także opłaty i należności o charakterze sankcyjnym. Ponadto, ma zostać rozwiązany problem braku spełnienia warunków formalnych przy sporządzaniu sprawozdania finansowego, co pozwoli na skuteczniejsze przejście na estoński CIT.

Nowelizacja przewiduje także zmiany dla ryczałtowców świadczących usługi podmiotom powiązanym. Usługi te mają zostać opodatkowane stawką 17 proc. Przychodu. Celem tej zmiany jest przeciwdziałanie mechanizmom optymalizacyjnym, w których należna dywidenda jest zmniejszana przez świadczenie usług na rzecz własnej spółki. Zmienić ma się sytuacja, w której usługi są świadczone na warunkach innych niż rynkowe, co umożliwia transfer środków z jednej kieszeni do drugiej, przy jednoczesnym obniżeniu podstawy opodatkowania dywidendą.

Zakaz amortyzacji wstecznej i nowe limity samochodów

Ważną zmianą jest także wprowadzenie zakazu wstecznego obniżania lub podwyższania stawek amortyzacyjnych po upływie terminu złożenia zeznania rocznego. Celem zmiany jest uniemożliwienie wykorzystywania amortyzacji do obniżania podatków dochodowych po zakończeniu roku podatkowego.

Z orzecznictwa sądów administracyjnych, wynika, że podatkowa amortyzacja nie może przekraczać amortyzacji bilansowej. Na przykład w wyroku z 18 marca 2025 r. (sygn. akt II FSK 246/24) Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że ograniczenia wynikające z art. 15 ust. 6 ustawy o CIT mają zastosowanie wyłącznie w przypadku, gdy nieruchomość jest traktowana jako środek trwały i jest amortyzowana w księgach rachunkowych. Ustawodawca nie zastrzegł, że brak amortyzacji bilansowej całkowicie wyklucza amortyzację podatkową, jednak z literalnej wykładni przepisu wynika, że wysokość odpisów podatkowych nie może być oderwana od zasad rachunkowości przyjętych dla danego składnika majątku.

Projektowane zmiany mają ujednolicić tę zasadę, tak aby nie było żadnych wątpliwości, że amortyzacja podatkowa nie może być wyższa niż bilansowa, dążąc do uszczelnienia systemu.