Nie wszyscy o tym wiedzą, ale w kompetencjach Trybunału Konstytucyjnego leży także możliwość stwierdzenia niezgodności celów i działalności partii politycznej z Konstytucją RP! Za pomocą tego narzędzia prawnego istnieje możliwość otwarcia drogi do delegalizacji partii politycznych.
- Kompetencje TK do delegalizacji partii politycznych?
- Ruch Prezydenta - jakiej partii dotyczy wniosek do Trybunału Konstytucyjnego?
- Jakie jest uzasadnienie wniosku do TK?
- Znaczenie art. 13 Konstytucji RP
- Trybunału nie interesują konsekwencje orzeczenia o niezgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznej
- Kiedy wyrok TK?
Kompetencje TK do delegalizacji partii politycznych?
Tak, to prawda - istnieje postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym, które w swoich konsekwencjach może doprowadzić do delegalizacji partii politycznej. Przewiduje to wprost Konstytucja RP w art. 188, który brzmi następująco:
"Trybunał Konstytucyjny orzeka w sprawach:
- zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją,
- zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie,
- zgodności przepisów prawa, wydawanych przez centralne organy państwowe, z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami,
- zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych,
- skargi konstytucyjnej, o której mowa w art. 79 ust. 1."
Ruch Prezydenta - jakiej partii dotyczy wniosek do Trybunału Konstytucyjnego?
Kancelaria Prezydenta Karola Nawrockiego informuje o skierowaniu do TK wniosku, który obejmuje stwierdzenie niezgodności z Konstytucją RP:
- celów wpisanej do ewidencji partii politycznych partii Komunistyczna Partia Polski z powodu odwoływania się w programowych celach do totalitarnych metod i praktyk działania komunizmu oraz założenia stosowania przemocy w celu zdobycia władzy i wpływu na politykę państwa;
- działalności partii politycznej Komunistyczna Partia Polski, przejawiającej się w odwoływaniu się w programowych publikacjach, wypowiedziach i innego rodzaju formach aktywności politycznej do totalitarnych metod i praktyk działania komunizmu oraz prezentowaniu założenia stosowania przemocy w celu zdobycia władzy i wpływu na politykę państwa.
Jakie jest uzasadnienie wniosku do TK?
Zgodnie z treścią wniosku (którego cały tekst jest obszerny i udostępniony na stronie prezydent.pl - liczy 65 stron, a każdy może się zapoznać we własnym zakresie), głównym uzasadnieniem przeciwko Komunistycznej Partii Polski jest to, że:
"Cele i działalność KPP nawołują i prowadzą do rewolucji komunistycznej, grabieży prywatnej własności i zamiany obecnego ustroju demokratycznego na ustrój "demokracji" socjalistycznej, będącego w istocie dyktaturą proletariatu, a więc zaprzeczeniem pojęcia demokracji. W porządku prawnym Rzeczypospolitej Polskiej nie ma miejsca na partię, która gloryfikuje zbrodniarzy i reżimy komunistyczne odpowiedzialne za śmierć milionów istnień ludzkich, w tym naszych rodaków - obywateli Polski. W polskim porządku prawnym nie ma także miejsca na posługiwanie się symbolami, które jednoznacznie odwołują się do zbrodniczej ideologii komunizmu."
Znaczenie art. 13 Konstytucji RP
Warto wskazać, że uzasadnieniem dla wniosku jest także bezpośrednio treść art. 13 Konstytucji RP, który stanowi, że: "Zakazane jest istnienie partii politycznych i innych organizacji odwołujących się w swoich programach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu, a także tych, których program lub działalność zakłada lub dopuszcza nienawiść rasową i narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa albo przewiduje utajnienie struktur lub członkostwa.".
Trybunału nie interesują konsekwencje orzeczenia o niezgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznej
Trzeba wiedzieć, że postępowanie prowadzone przed TK w sprawie oceny zgodności celów lub działalności partii politycznej z Konstytucją RP jest samodzielne, a Trybunał może orzec wyłącznie o zgodności lub braku zgodności, zgodnie z przyznaną kompetencją. Wyrok TK sam w sobie nie delegalizuje więc partii politycznej, której działalność lub cele zostały ocenione jako niezgodne z Konstytucją. Jednakże w oczywisty sposób otwiera to drogę do wykreślenia takiej partii przez właściwy sąd rejestrowy, stanowiąc prejudykat. Wówczas zastosowanie znajduje już art. 44 ustawy o partiach politycznych. Zgodnie z jego treścią:
"Jeżeli Trybunał Konstytucyjny wyda orzeczenie o niezgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznej, Sąd niezwłocznie wydaje postanowienie o wykreśleniu wpisu partii politycznej z ewidencji."
Kiedy wyrok TK?
Wniosek został dopiero złożony do Trybunału Konstytucyjnego w dniu 12.11.2025 r., zatem nie należy się prędko spodziewać rozstrzygnięcia. Warto jednak śledzić ten temat, gdyż należy się spodziewać, że niezależnie od treści orzeczenia TK, będzie ono zawierało wskazówki interpretacyjne w zakresie oceniania zgodności z Konstytucją działalności partii politycznych w znaczeniu ogólnym i odnoszącym się do każdej sytuacji badania przesłanek do wykreślenia partii politycznej z rejestru, a tym samym - uznania partii politycznej za nielegalną.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 1997 r., nr 78, poz. 483 ze zm.)
Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 215)