Do redakcji infor.pl docierają pytania osób poszkodowanych przez przejście z emerytury wcześniejszej na powszechną. Dotyczą: 1) kto i dlaczego podlega temu wyrokowi i 2) dlaczego sądy okręgowe stosują wyrok TK pomimo braku jego publikacji w Dzienniku Ustaw?
Odpowiadając na pierwsze pytanie z wyroku korzystają wyłącznie osoby (emeryci), które:
Kogo dotyczy wyrok TK z 4 czerwca 2024 r.?
1) Na wcześniejszą emeryturę przeszły przed 1 stycznia 2013 r.
2) Przed 1 stycznia 2013 r. nie miały prawa przejść na powszechną emeryturę (65 lat i 60 lat), a przeszły na emeryturę po 1 stycznia 2013 r.
Sądy uważają, że wyrok TK o przeliczaniu emerytur obowiązuje (pomimo braku publikacji wyroku w Dz.U.)
Jest to sprzeczna teza sądów np. niż wnioski wynikające z uchwały Rady Ministrów z 18 grudnia 2024 r. zawiera taki zapis: "Rada Ministrów wyraża stanowisko, zgodnie z którym ogłaszanie w dziennikach urzędowych rozstrzygnięć Trybunału Konstytucyjnego mogłoby doprowadzić do utrwalenia stanu kryzysu praworządności. Wobec tego Rada Ministrów uznaje, że nie jest dopuszczalne ogłaszanie dokumentów, które zostały wydane przez organ nieuprawniony".
Przyjrzyjmy się przepisom Konstytucji RP o ogłaszaniu wyroków TK
Art. 190 wprowadza m.in. trzy zasady:
Zasada 1. Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. (Art. 190 ust. 1 Konstytucji RP)
Zasada 2. Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w sprawach wymienionych w art. 188 podlegają niezwłocznemu ogłoszeniu w organie urzędowym, w którym akt normatywny był ogłoszony. Jeżeli akt nie był ogłoszony, orzeczenie ogłasza się w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski". (Art. 190 ust. 2 Konstytucji RP)
Zasada 3 Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, jednak Trybunał Konstytucyjny może określić inny termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego. (Art. 190 ust. 3 zdanie pierwsze Konstytucji RP)
„Zasada 2” mówi o miejscu i terminie ogłoszenia wyroku TK, a „zasada 3” o skutku ogłoszenia w postaci „wyrok TK wchodzi w życie”. Stąd przyjmuje się, że wyrok TK „wchodzi” w życie po publikacji w Dzienniku Ustaw.
Co jednak kiedy nie ma takiej publikacji?
Na to pytanie odpowiedział w wyroku Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej 15 października 2024 r. sygn. akt VIU 1016/24 (wyrok nieprawomocny, czekamy na rozstrzygnięcie Sądu Apelacyjnego)
Sąd stwierdził że ZUS odmawiając wznowienia postępowania i ponownego ustalenia wysokości emerytury odwołał się do braku publikacji wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej wprowadza nakaz niezwłocznego ogłoszenia w Dzienniku Ustaw każdego orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.
Przepisy Konstytucji nie regulują jednak skutków prawnych orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w sytuacji, gdy nie zostanie ono opublikowane w Dzienniku Ustaw. Mamy:
1) nakaz prawny (artykuł 190 ust. 2 Konstytucji) publikacji wyroku TK i jednocześnie
2) Konstytucja nie wskazuje jakie są skutki braku publikacji wyroku, który został wydany (i powinien być opublikowany).
Zdaniem sądu wyrok TK obowiązuje pomimo braku publikacji w Dzienniku Ustaw
Sąd Okręgowy użył takiej argumentacji: "Konstytucja RP nakazuje niezwłoczne ogłoszenie w „Dzienniku Ustaw” wyroku TK. Pozornie więc ZUS ma rację odmawiając zastosowania wyroku i przeliczenia setek tysięcy emerytur (po otrzymaniu odpowiednich wniosków)."
Sąd zauważył jednak, że co prawda Konstytucja nakazuje niezwłoczną publikację w Dz.U., ale nic nie mówi o tym, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego jest bez znaczenia bez tej publikacji. Sąd wyciągnął z tego wniosek, że każdy wyrok Trybunału Konstytucyjnego ma moc powszechnie obowiązującą jest ostateczne. Nie zmienia tego brak publikacji tego wyroku. I tak powoduje on:
Zmiana 1) utratę mocy art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1270, ze zm.) w zakresie, w jakim „dotyczy osób, które przed 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 32 ustawy”, z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji,
Zmiana 2) pojawienie się podstawy prawnej do wznowienia postępowania przez ZUS w sprawie ponownego przeliczenia emerytur wskazanych przez Trybunał Konstytucyjny 4 czerwca 2024 roku.
Ważne! Sąd Okręgowy uznał, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. ogłoszony przez przewodniczącego składu sędziowskiego, ale nie opublikowany w Dzienniku Ustaw, i tak istnieją w obrocie prawnym i wywołują skutki prawne. Brak publikacji wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. zagraża prawom i wolnością obywateli oraz narusza ich zaufanie do państwa i wprowadzanego przez państwo prawa, a także narusza zasadę pewności prawa.
Dlatego Sąd Okręgowy wydał wyrok opierając się na tym, że wyżej wymieniony artykuł 25 ust. 1b jest niezgodny z Konstytucją RP.
PROMOCJA: Polecamy prenumeratę startową DGP. Opłata tylko 19,99 zł
Sąd okręgowy przyznał emerytowi wyrównanie za okres trzech lat
Wyrok Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej z 15 października 2024 r. sygn. akt VIU 1016/24:
Sąd Okręgowy zmienił decyzję ZUS i przyznał emerytowi prawo do przeliczenia emerytury w wysokości bez zmniejszania o sumy kwot pobranych wcześniej emerytur od dnia 17 lipca 2024 r. (za trzy lata wstecz - jest to więc mniej niż chciał emeryt domagając się przeliczenia od 2017 r.)
Sporny przepis, który pokrzywdził emerytów przechodzących z wcześniejszej na emeryturę powszechną
Emerytura wcześniejsza - przejście na nią w 2012 r.
Prawo do emerytury powszechnej w czerwcu 2013 r. (wiek 60 lat albo 65 lat)
ART. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej
Jeżeli ubezpieczony pobrał emeryturę częściową lub emeryturę na podstawie przepisów art. 46, 50, 50a, 50e lub 184, a także art. 88 lub art. 88a ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela, podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, ustaloną zgodnie z ust. 1, pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne.