Osoba niepełnosprawna z odpowiednim orzeczeniem ma prawo do 1) 10 dni dodatkowego urlopu wypoczynkowego oraz 2) zwolnienia z pracy na do 21 dni na turnus rehabilitacyjny. Dodatkowe wolne dni od pracy są jednak ograniczane regułą, że nie mogą przekroczyć 21 dni roboczych w roku kalendarzowym. Dodając do tego 26 dni "zwykłego" urlopu wypoczynkowego osoba niepełnosprawna ma aż 47 dni wolnych od pracy w roku kalendarzowym. W tekście kilka przykładów.
Ułatwienie nr 1 dla osoby niepełnosprawnej - dodatkowy urlop wypoczynkowy 10 dni
Orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności = dodatkowy urlop wypoczynkowy, który wynosi 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Prawo do pierwszego dodatkowego urlopu, po przepracowaniu roku po zaliczeniu do jednego z stopni niepełnosprawności.
WAŻNE! Urlop dodatkowy nie przysługuje, gdy jest inne prawo do urlopu wypoczynkowego przekraczającego 26 dni roboczych lub do 10-dniowego urlopu dodatkowego na podstawie odrębnych przepisów.
Jeżeli na podstawie odrębnych przepisów jest prawo do urlopu dodatkowego krótszego niż 10 dni roboczych, zamiast tego urlopu przysługuje 10-dniowy urlop dodatkowy z tytułu niepełnosprawności.
Zasadą jest, że pracodawca stosuje przywileje dla niepełnosprawnego pracownika w momencie okazania mu orzeczenia o niepełnosprawności.
W przypadku dodatkowego urlopu 10 dni jest inaczej. Tak np. wynika z wyroku Sądu Najwyższego z 29.06.2005 r., II PK 339/04: Prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego przysługuje pracownikowi zaliczonemu do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, chociażby nie wystąpił do pracodawcy o przyznanie takiego urlopu. Wyrok w formacie PDF do ściągnięcia poniżej:
Pracownik - przez przeoczenie - nie przedstawił pracodawcy w 2022 r. orzeczenia o niepełnosprawności. Zrobił to dopiero we wrześniu 2024 r. Pracodawca musi rozpoznać zaległy dodatkowy urlop. Przy zachowaniu zasady, że prawo do pierwszego dodatkowego urlopu przysługuje po przepracowaniu roku po zaliczeniu do jednego z stopni niepełnosprawności.
Ułatwienie nr 2 dla osoby niepełnosprawnej - turnus rehabilitacyjny
Orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności = prawo do zwolnienia od pracy, aby uczestniczyć w turnusie rehabilitacyjnym. Zwolnienie przysługuje:
1) maksymalnie przez 21 dni i
2) nie częściej niż raz w roku.
Za czas turnusu przysługuje zwolnienie od pracy masz prawo do wynagrodzenia obliczonego tak jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy.
Podstawa? Wniosek od lekarza o skierowanie na taki turnus - lekarz określa rodzaj turnusu i czas jego trwania.
Skierowanie na turnus rehabilitacyjny trafia do pracodawcy w takim terminie, aby mógł zapewnić normalny tok pracy w zakładzie.
Podstawą do wypłaty wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy w związku z pobytem na turnusie rehabilitacyjnym jest dokument, który potwierdza uczestnictwo w turnusie, wystawiony przez jego organizatora (najczęściej jest to faktura). Musi trafić pracodawcy.
Jak obliczyć łączny wymiar zwolnienia z pracy dla dwóch przywilejów: 1) urlopu 10 dni i 2) turnusu rehabilitacyjnego 21 dni
Łączny wymiar urlopu dodatkowego i zwolnienia od pracy m.in. w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym (opisujemy je w kolejnym podrozdziale), nie może przekroczyć 21 dni roboczych w roku kalendarzowym.
W 2024 r. pracownik (osoba niepełnosprawna) skorzystał z 10 dni dodatkowego urlopu i 21 dni zwolnienia z pracy (turnus rehabilitacyjny - za zgodą pracodawcy). Za 10 dni turnusu pracownik nie otrzyma ekwiwalentu.
Inne przywileje osób niepełnosprawnych w pracy
1. Orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności oznacza pracę maksymalnie 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Ograniczenia w zakresie czasu pracy nie dotyczą sytuacji, gdy osoba niepełnosprawna złoży wniosek i zgodę na to wyda lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników.
WAŻNE! Krótszy wymiar czasu pracy w przypadku znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie powoduje obniżenia przysługującego wynagrodzenia.
2. Zakaz pracy w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych.
3. Korzystne przerwy:
Przerwa 1. (dla każdego pracownika) Na podstawie art. 134 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2023 r. poz. 1465) wszystkim pracownikom, których dobowy wymiar czasu pracy wynosi co najmniej 6 godzin, przysługuje prawo do przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut.
Przerwa 2. Osobie z niepełnosprawnością przysługuje prawo do dodatkowej 15-minutowej przerwy w pracy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek – bez względu na dobowy wymiar czasu pracy (na podstawie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych).
Dodatkowe uprawnienia pracownicze osób z niepełnosprawnością wynikają z rozdziału 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2024 r. poz. 44), a także z rozporządzeń wykonawczych do tej ustawy.