Osoby posiadające umiarkowany stopień niepełnosprawności często szukają informacji na temat dostępnych dla nich form pomocy i wsparcia. Wiele pytań dotyczy przywilejów i udogodnień w miejscu pracy, a także wysokości dofinansowania oferowanego przez PFRON. Oto przegląd najważniejszych świadczeń dostępnych w 2025 roku wraz z ich aktualnymi kwotami.
- Czym jest stopień niepełnosprawności?
- Trzy stopnie niepełnosprawności
- Umiarkowany stopień niepełnosprawności
- Ulgi, przywileje i świadczenia dla osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności
Czym jest stopień niepełnosprawności?
Stopień niepełnosprawności to formalne, urzędowe potwierdzenie trwałej lub czasowej naruszonej sprawności organizmu, które jest kluczowe dla dostępu do różnorodnych form pomocy, ulg i uprawnień. System ten, zarządzany przez Powiatowe i Miejskie Zespoły do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności, rozróżnia trzy główne kategorie, mające zastosowanie do osób powyżej 16. roku życia, odzwierciedlające zakres ograniczeń w funkcjonowaniu społecznym i zawodowym.
Trzy stopnie niepełnosprawności
- Stopień znaczny: Obejmuje osoby całkowicie niezdolne do pracy lub zdolne do jej wykonywania jedynie w warunkach pracy chronionej. Wymaga on stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych. Jest to odpowiednik dawnej I grupy inwalidzkiej.
- Stopień umiarkowany: Dotyczy osób o naruszonej sprawności organizmu, które są niezdolne do pracy albo zdolne do pracy wyłącznie w warunkach pracy chronionej. Osoby te potrzebują czasowej lub częściowej pomocy innych w celu pełnienia ról społecznych. Jest to równoznaczne z dawną II grupą inwalidzką.
- Stopień lekki: Orzekany jest dla osób, których naruszona sprawność organizmu powoduje istotne obniżenie zdolności do wykonywania pracy w porównaniu do zdolności osoby zdrowej o podobnych kwalifikacjach, lub mają one ograniczenia w pełnieniu ról społecznych, które mogą kompensować przy pomocy sprzętu ortopedycznego lub pomocniczego. Odpowiada to dawnej III grupie inwalidzkiej.
Oprócz samego stopnia, orzeczenie zawiera również symbol przyczyny niepełnosprawności (np. 05-R dla upośledzenia narządu ruchu, 04-O dla chorób narządu wzroku), który wskazuje na główne schorzenie będące podstawą orzeczenia. Ustalenie stopnia niepełnosprawności jest niezbędne do korzystania z przywilejów, takich jak ulgi podatkowe, zniżki komunikacyjne, dostęp do warsztatów terapii zajęciowej czy zatrudnienia na chronionym rynku pracy.
Umiarkowany stopień niepełnosprawności
Osoba zaliczona do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności charakteryzuje się naruszoną sprawnością organizmu, co skutkuje niezdolnością do pracy lub zdolnością do jej wykonywania wyłącznie w warunkach pracy chronionej, ewentualnie koniecznością czasowej lub częściowej pomocy innych osób w pełnieniu ról społecznych. Niepełnosprawność oznacza trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych wynikającą z długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, często prowadzącą do niezdolności do pracy. Szczegółowe zasady orzekania i kwalifikowania do tego stopnia określono w rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 15 lipca 2003 roku. Orzeczenia wydają powiatowe lub miejskie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności, które określają stopień niepełnosprawności, maksymalnie trzy jej symbole oraz wskazania. Orzeczenie to może być wydane na czas określony lub stały. W przypadku braku akceptacji decyzji, istnieje możliwość odwołania do wojewódzkiego zespołu za pośrednictwem zespołu powiatowego w terminie 14 dni od doręczenia orzeczenia, przy czym zespół powiatowy może sam uchylić lub zmienić zaskarżone orzeczenie, jeśli uzna odwołanie za w pełni zasadne.
Ulgi, przywileje i świadczenia dla osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności
Osoby legitymujące się w Polsce w 2025 roku umiarkowanym stopniem niepełnosprawności mogą korzystać z bogatego wachlarza wsparcia, obejmującego różnego rodzaju ulgi, świadczenia pieniężne oraz udogodnienia w kontekście zatrudnienia i codziennego funkcjonowania. Uznanie tego stopnia niepełnosprawności, które następuje na mocy orzeczenia wydanego przez powiatowy zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności, jest kluczem otwierającym dostęp do pomocy ze strony takich instytucji jak MOPS, PFRON, a także umożliwia skorzystanie z ulg w rozliczeniach podatkowych.
Przywileje zawodowe dla osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności
W sferze zawodowej, osoby te mają zagwarantowany skrócony czas pracy, wynoszący maksymalnie 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Dodatkowo, wliczana do czasu pracy jest 15-minutowa przerwa. Przysługuje im również 10 dodatkowych dni urlopu wypoczynkowego rocznie, a także mają pierwszeństwo w uzyskaniu zatrudnienia w zakładach pracy chronionej, zaś ich pracodawcy mogą liczyć na comiesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia. Obecna kwota dofinansowania dla pełnego etatu wynosi 1550 zł, która wzrasta o 1035 zł (do 2585 zł) w przypadku osób z orzeczonymi chorobami psychicznymi, upośledzeniem umysłowym, całościowymi zaburzeniami rozwojowymi, epilepsją lub niewidomych. Ponadto karta parkingowa jest wydawana między innymi osobom z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności posiadającym znacznie ograniczone możliwości samodzielnego poruszania się. Wskazanie dotyczące spełnienia przesłanek do uzyskania karty parkingowej musi znajdować się w orzeczeniu powiatowego zespołu. W przypadku umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, spełnienie tych przesłanek może być stwierdzone wyłącznie przy ustaleniu przyczyny niepełnosprawności oznaczonej symbolami: 04-O (choroby narządu wzroku), 05-R (upośledzenie narządu ruchu), 10-N (choroba neurologiczna) lub 07-S (choroby układu oddechowego i krążenia).
Świadczenia pieniężne dla osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności. Zasiłek pielęgnacyjny, okresowy i stały
Istnieją również świadczenia socjalne z ośrodków pomocy społecznej (MOPS), w tym zasiłek stały, zasiłek okresowy oraz zasiłek pielęgnacyjny. Zasiłek stały przysługuje osobom niezdolnym do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnym do pracy, w tym z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, pod warunkiem spełnienia określonych kryteriów dochodowych, które od 1 stycznia 2025 roku wynoszą 1010 zł dla osoby samotnej i 823 zł dla osoby w rodzinie, a jego maksymalna wysokość to 1229 zł. Zasiłek okresowy jest przyznawany w szczególności z powodu długotrwałej choroby, niepełnosprawności, bezrobocia, jeśli dochód jest niższy niż kryterium dochodowe. Gminy przyznają także zasiłek pielęgnacyjny (215,84 zł miesięcznie) w celu pokrycia wydatków na opiekę, który dla umiarkowanego stopnia niepełnosprawności może być przyznany, jeśli niepełnosprawność powstała przed ukończeniem 21 roku życia. Dostępne są również usługi opiekuńcze, zasiłki celowe oraz inne formy wsparcia.
Ulgi w komunikacji publicznej i karta parkingowa dla osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności
W obszarze transportu, osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności mogą skorzystać z 37 proc. zniżki na przejazdy realizowane koleją i w komunikacji międzymiastowej, natomiast w transporcie miejskim często obowiązuje 50 proc. ulga lub możliwość darmowego przejazdu. Aby otrzymać kartę parkingową, konieczne jest spełnienie dodatkowych warunków, jak na przykład stwierdzenie ograniczeń w zakresie poruszania się.
Umiarkowany stopień niepełnosprawności a odliczenia podatkowe i dofinansowania rehabilitacyjne
Ważnym elementem wsparcia są również ulgi podatkowe i rehabilitacyjne; w rocznym zeznaniu podatkowym PIT istnieje możliwość odliczenia udokumentowanych wydatków poniesionych na cele rehabilitacyjne, takich jak zakup specjalistycznego sprzętu czy koszty dojazdu na leczenie. Ponadto, Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych oferuje dofinansowanie do uczestnictwa w turnusach rehabilitacyjnych, na usuwanie barier architektonicznych i technicznych oraz na zakup sprzętu dostosowanego do ich potrzeb. Kwota dofinansowania dla osoby niepełnosprawnej wynosi aktualnie 2288 zł, a na opiekuna 1695 zł. Warunkiem uzyskania dofinansowania jest spełnienie kryterium dochodowego (4238,60 zł na osobę w rodzinie lub 5510,18 zł dla osoby samotnej), przy czym przekroczenie progów skutkuje proporcjonalnym zmniejszeniem dofinansowania.