Eksmisja sprawców przemocy w rodzinie - nowe przepisy
Jak pokazują badania, w okresie pandemii SARS-COV-2, a co za tym izolacji społecznej, zjawisko przemocy w rodzinie nabrało na sile[1]. Statystyki na temat gwałtownego wzrostu liczby zgłoszeń o doświadczaniu przemocy znacząco wzrosły.
Reakcją na takie niepokojące dane jest nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego. Z dniem 30 listopada 2020 r. w życie weszły przepisy regulujące nowy rodzaj postępowania nieprocesowego mający za przedmiot sprawy o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie - do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania oraz jego bezpośredniego otoczenia lub zakazanie zbliżania się do mieszkania oraz jego bezpośredniego otoczenia.
Polecamy: Seria 5 książek. Poznaj swoje prawa!
Przepisy te zostały uregulowane w taki sposób, aby postępowanie możliwie szybko gwarantowało ofierze przemocy domowej szybkie uzyskanie pożądanego wyroku eksmisyjnego.
W pierwszej kolejności podkreślenia wymaga fakt, iż uprawnienie do wystąpienia z wnioskiem rozpoznawanym w opisywanym trybie ma swoją podstawę w przepisie art. 11a ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, zgodnie z którym (w brzmieniu z dnia 30 listopada 2020 r) każda osoba dotknięta przemocą w rodzinie może zwrócić się do sądu o nakazanie sprawcy przemocy opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania, jeżeli zachowanie sprawcy czyni wspólne zamieszkiwanie szczególnie uciążliwym.
Przesłanki wniosku o eksmisję sprawcy
Dla skutecznego złożenia wniosku o eksmisję sprawcy przemocy w rodzinie powinny zostać spełnione następujące przesłanki:
- sprawca przemocy jako osoba wspólnie zamieszkująca z ofiarą (wnioskodawcą) i będąca osobą najbliższą w rozumieniu art. 115 § 11 Kodeksu karnego - czyli małżonkiem, wstępnym, zstępnym, rodzeństwem, powinowatym w tej samej linii lub stopniu, osobą pozostającą w stosunku przysposobienia lub jej małżonkiem, lub osobą pozostającą we wspólnym pożyciu - wniosek może zatem dotyczyć zarówno członka najbliższej rodziny (dziecko, wnuka czy rodzica, a także zięcia czy teścia) jak i osoby pozostającej w nieformalnym związku z wnioskodawcą (konkubenta czy konkubinę);
- sprawca to osoba stosująca przemoc w rodzinie rozumianą jako jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osoby bliskiej - w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą - chodzi więc zarówno o stosowanie przemocy fizycznej, jak i psychicznej;
- zachowanie sprawcy przemocy domowej sprawia, że wspólnie zamieszkiwanie jest szczególnie uciążliwe.
Możliwości wystąpienia z wnioskiem o nakazanie opuszczenia mieszkania, czy jakiegokolwiek innego lokalu służącego zaspokajaniu bieżących potrzeb mieszkaniowych nie wyłącza:
- opuszczenie przez osobę dotkniętą przemocą (wnioskodawcę) w rodzinie wspólnie zajmowanego mieszkania z powodu stosowania wobec niej przemocy w tym mieszkaniu;
- opuszczenie wspólnie zajmowanego mieszkania przez członka rodziny stosującego przemoc w rodzinie;
- pozostawienie osoby stosującej przemoc w rodzinie okresowo lub nieregularnie w mieszkaniu wspólnie z osobą dotkniętą przemocą w rodzinie (wnioskodawcą).
Ochrona proceduralna ofiar przemocy w rodzinie
Wchodzące w życie przepisy k.p.c., poprzez stworzenie szczególnej procedurze, mają zapewnić sprawną ochronę ofiarom przemocy w rodzinie w szczególności poprzez:
- możliwość złożenia wniosku na urzędowym formularzu;
- możliwość sporządzenia przez Sąd odpisów wniosku i innych pism oraz apelacji, jeśli nie zostały przedłożone w związku z czym wnioskodawca nie będzie narażony na przedłużenie postępowania z uwagi na takie błędy formalne swojego wniosku lub apelacji, czy innego złożonego pisma;
- doręczenie odpisów wniosku i innych pism prokuratorowi oraz zawiadamianie go o terminach rozprawy;
- wprowadzenie miesięcznego terminu instrukcyjnego (termin wyznaczony dla Sądu, w którym Sąd powinien się zmieścić, a za przekroczenie którego zasadniczo nie ma sankcji) na orzeczenie Sądu I i II instancji - liczony od dnia wniesienia wniosku/apelacji;
- możliwość dokonywania doręczeń przez Policję lub Żandarmerię Wojskową jeśli jest to niezbędne dla zapewnienia szybkości postępowania;
- wprowadzenie 7-dniowego terminu do dokonania doręczenia przez Policję lub Żandarmerię;
- wskazanie obszaru lub odległości od wspólnie zajmowanego mieszkania, którą osoba stosująca przemoc w rodzinie jest obowiązana zachować w postanowieniu o zobowiązaniu osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazaniu zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia;
- skuteczność i wykonalność postanowienia o zobowiązaniu osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazaniu zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia z chwilą jego ogłoszenia oraz możliwość jego zmiany lub uchylenia przez Sąd w razie zmiany okoliczności, nawet gdy jest prawomocne.
Co więcej, należy wskazać, że dążąc do ochrony ofiar, ustawodawca przewidział w przepisach tzw. Tarczy Antykryzysowej, że eksmisja sprawców przemocy w rodzinie może odbywać się również w okresie epidemii.
Warto tutaj pamiętać, iż osoba dotknięta przemocą w rodzinie i składająca wniosek o eksmisję sprawcy tej przemocy będzie obowiązana wraz z innymi pełnoletnimi mieszkańcami lokalu, do uiszczania czynszu oraz innych opłat związanych z korzystaniem z lokalu w okresie niezamieszkiwania w nim sprawy. Bowiem sprawca w okresie niezamieszkiwania w lokalu na skutek postanowienia eksmisyjnego nie ponosi odpowiedzialności za uiszczenie przedmiotowych opłat, chyba, że ciąży na nim obowiązek alimentacyjny wobec wnioskodawcy lub innych pełnoletnich mieszkańców.
Polecamy serwis: Przemoc w rodzinie