Problem pełnomocnictwa porusza wiele aktów prawnych. Stosowne przepisy można znaleźć w kodeksie cywilnym, kodeksie postępowania cywilnego, kodeksie postępowania karnego a nawet w przepisach dotyczących postępowania administracyjnego i podatkowego. Wszystkie z tych przepisów zawierają pewne odrębności.
Kodeks cywilny
Podstawowym źródłem wiedzy o pełnomocnictwie jest kodeks cywilny. Wszystkie inne akty prawne odnoszą się bowiem do przepisów k.c. Dlatego też omawianie interesującej nas kwestii należy zacząć od analizy art. 98-109 kodeksu cywilnego.
Warto pamiętać, że tam właśnie znajdziemy odpowiedź na większość nurtujących nas pytań.
Ustanowienie pełnomocnika
Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego pełnomocnikiem może być każdy. Przy czym należy pamiętać, że pełnomocnictwa można udzielić jedynie osobie fizycznej (człowiekowi).
Osoba prawna (np. spółka akcyjna) nie może być pełnomocnikiem.
Pełnomocnikiem może być osoba, która posiada minimum ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Zgodnie z przepisami polskiego prawa można albo nie mieć zdolności do czynności prawnych albo mieć ograniczoną zdolność do czynności prawnych albo też mieć pełną zdolność do czynności prawnych.
Zdolności do czynności prawnych nie posiadają osoby do 13 roku życia. Osoby takie nie mogą być pełnomocnikiem ani ustanowić nikogo pełnomocnikiem dla siebie.
Ograniczona zdolność do czynności prawnych posiadają osoby między 13 rokiem życia a osiągnięciem pełnoletniości. Osoby takie mogą być pełnomocnikiem.
Pełną zdolność do czynności prawnych mają ludzie, którzy osiągnęli pełnoletniość. Osoby takie mogą ustanawiać pełnomocników jak również być pełnomocnikami.
Forma pełnomocnictwa
Pełnomocnictwo ogólne pod rygorem nieważności powinno mieć formę pisemną. Oznacza to, że powinno być ono sporządzone na piśmie. Nie musi być spisane odręcznie. Może być sporządzone maszynowo (na komputerze) i jedynie podpisane przez udzielającego.
Jednakże do czynności dla których wymagana jest szczególna forma prawna potrzebne jest pełnomocnictwo udzielone również w tej formie.
Jan O. chciał sprzedać nieruchomość. Wiedział, że sprzedaż nieruchomości może nastąpić jedynie w wyniku zawarcia stosownej umowy w formie aktu notarialnego. Z racji tego, że sam nie miał czasu na podpisanie umowy udzielił stosownego pełnomocnictwa. Pełnomocnictwo to miało formę aktu notarialnego.
Rodzaje pełnomocnictw
Kodeks wyróżnia kilka rodzajów pełnomocnictw. Przede wszystkim istnieje pełnomocnictwo ogólne. Na podstawie takiego pełnomocnictwa pełnomocnik może w imieniu mocodawcy dokonać każdej czynności zwykłego zarządu.
Istnieją również pełnomocnictwa rodzajowe. Na ich podstawie pełnomocnik może dokonywać czynności danego rodzaju. Np. może zawierać umowy sprzedaży.
Zobacz wzór
Wyróżnić należy również pełnomocnictwa do poszczególnej czynności. Takie pełnomocnictwo udzielane jest dla incydentalnej (jednorazowej) czynności, np. pełnomocnictwo do zawarcia umowy sprzedaży samochodu Ford Janowi Kowalskiemu.
Oddzielną kategorię stanowią pełnomocnictwa procesowe. W tym wypadku rozróżniamy również pełnomocnictwa do prowadzenia konkretnej sprawy jak również pełnomocnictwo ogólne.
Prowadzenie niektórych spraw może się odbywać wyłącznie na podstawie pełnomocnictwa do prowadzenia konkretnej sprawy. Tak jest w wypadku spraw o rozwód i separację.
Pełnomocnicy w procesie
Pełnomocnikiem w procesie cywilnym mogą być przede wszystkim adwokaci i radcowie prawni. W procesie cywilnym dodatkowo pełnomocnikiem może być:
- rzecznik patentowy w sprawach własności przemysłowej,
- osoba sprawująca zarząd majątkiem lub interesami strony,
- osoba pozostająca ze stroną w stałym stosunku zlecenia,
- rodzice,
- rodzeństwo,
- zstępni strony,
- osoby pozostające w relacji przysposobienia.
Inne osoby nie mogą reprezentować stron w trakcie postępowania przed sądem cywilnym
W procesie karnym mamy do czynienia z pełnomocnikiem oraz obrońcą. Pełnomocnikiem strony może być adwokat lub radca prawny. Natomiast obrońcą może być jedynie adwokat.
Wzory pełnomocnictw- zobacz