Panujące warunki atmosferyczne wywierają znaczny wpływ na nasze samopoczucie i aktywność życiową. Czynniki pogodowe takie, jak: długie i upalne dni, niskie ciśnienie atmosferyczne oraz wysokie temperatury mogą w sposób negatywny wpłynąć na wydajność i efektywność w pracy zawodowej. Warto zastanowić się, jakie obowiązki w tym zakresie ciążą na pracodawcy.
Polecamy: Twój urlop. To Ci się należy! - Kolekcja Poznaj swoje prawa! Nr 1
Obowiązek pracodawcy
To na pracodawcy (firmie) ciąży obowiązek zapewnienia pracownikom odpowiednich warunków pracy – w tym odpowiedniej temperatury. Nie zwalnia go pora roku, aktualne warunki atmosferyczne (nawet gdy osiągane temperatury są ekstremalnie skrajne) ani jego trudna sytuacja ekonomiczna. Potwierdził to Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 20 września 2001 r. (sygn. akt SA/Bk 75/01). NSA wskazał, że trudna sytuacja finansowa przedsiębiorstwa nie usprawiedliwia oszczędności poprzez zmniejszenie nakładów na ogrzewanie miejsca pracy.
Temperatura minimalna
Zgodnie z treścią rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy w pomieszczeniach pracy należy zapewnić temperaturę odpowiednią do rodzaju wykonywanej pracy (metod pracy i wysiłku fizycznego niezbędnego do jej wykonania), nie niższą jednak niż 14°C, chyba że względy technologiczne na to nie pozwalają (np. praca w chłodniach). W pomieszczeniach pracy, w których jest wykonywana lekka praca fizyczna, i w pomieszczeniach biurowych, temperatura nie może być niższa niż 18°C.
Zobacz również: Obowiązki pracodawcy w związku z wysokimi temperaturami
Obowiązek zapewnienia temperatury co najmniej 14°C w miejscu pracy nie ma jednak charakteru bezwzględnego. Jeśli niska temperatura jest warunkiem koniecznym prawidłowego przebiegu procesu produkcyjnego (np. w chłodni), to wówczas pracownik nie może domagać się wyższej temperatury w pracy. Jest to wyjątek od ogólnej reguły.
W służbowych szatniach, łazienkach i innych pomieszczeniach gospodarczych temperatura nie może spaść poniżej 24 °C.
Temperatura maksymalna
Sytuacja bardziej komplikuje się w przypadku temperatury maksymalnej. Ustawodawca nie zdecydował się bowiem na jej jednoznaczne określenie. Tylko w przypadku pracowników młodocianych określona została górna granica temperatury. Wynosi ona 30°C, z zastrzeżeniem, że wilgotność powietrza nie może przekraczać 65%.
O przekroczeniu normy temperaturowej możemy mówić, kiedy przy ciężkiej pracy fizycznej w hali jest ponad 28°C, w przypadku warunków szczególnych powyżej 26°C, przy pracy biurowej – ponad 30°C. Przekroczenie dopuszczalnej temperatury nakłada na pracodawcę szereg dodatkowych obowiązków. Jest on bowiem zobligowany do zapewnienia pracownikom napoi – po przekroczeniu 25°C (przy pracy na otwartej przestrzeni) lub 28°C.
Pracodawca ma także obowiązek dbania o utrzymanie sprawności urządzeń wentylacyjnych lub klimatyzacyjnych na terenie zakładu pracy. Jest zobowiązany do zainstalowania rolet lub żaluzji umożliwiających zasłonięcie okna.
Praca na świeżym powietrzu
Letnie warunki pogodowe szczególnie sprzyjają świadczeniu określonej pracy. Dotyczy to głównie zadań wykonywanych na świeżym powietrzu oraz robót budowlanych.
Gdy pracownik fizyczny nie ma stałego dostępu do bieżącej wody (niezależnie od wody pitnej i innych napojów), pracodawca ma obowiązek zapewnić każdemu takiemu pracownikowi co najmniej 90 litrów wody dziennie. Woda ta ma być przeznaczona do mycia.
Polecamy serwis: Bezpieczeństwo pracy
Konsekwencje przekroczenia
W sytuacji, gdy temperatura przekroczy wskazane wartości skrajne, pracodawca powinien przerwać pracę.
Zgodnie z art. 210 ustawy – Kodeks pracy w takim przypadku mamy prawo odmówić wykonywania pracy, po uprzednim poinformowaniu pracodawcy. Gdy nie doczekamy się reakcji z jego strony możemy nawet oddalić się z miejsca zagrożenia (jednak nie z zakładu pracy).
Pracownik powinien niezwłocznie powiadomić pracodawcę (zatrudniającego) o niekorzystnych warunkach świadczenia pracy. Brak reakcji ze strony zatrudniającego uprawnia go do poinformowania Państwowej Inspekcji Pracy (PIP). Jednakże problemy związane z przekroczeniem norm temperaturowych w pracy mają bezpośredni związek z warunkami atmosferycznymi i są zazwyczaj okresowe. Dlatego też nie zawsze PIP zdąży odpowiednio zainterweniować. Często kontrola PIP jest już „spóźniona” bowiem np. minęła fala upałów i temperatura w pracy unormowała się.
Pracodawca niewywiązujący się z obowiązków w tym zakresie naraża się na odpowiedzialność finansową, w wysokości do 30 tys. zł.
Zagrożenie życia i zdrowia
Przekroczenie norm temperaturowych może stanowić bezpośrednie zagrożenie życia i zdrowia. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 10 lutego 2011 roku (sygn. akt III SA/Gd 616/10) stwierdził, że zapewnienie odpowiedniej temperatury w hali kapowni jest nie tylko kwestią komfortu pracy pracowników, ale wpływa na ich życie i zdrowie. Zbyt wysokie temperatury prowadzą do osłabienia i omdleń. Za niskie temperatury z kolei mogą doprowadzić do utraty precyzji, która jest szczególnie ważna przy pracach manualnych. W każdym przypadku przekroczenie norm temperaturowych należy uznać za zagrożenie dla sprawności psychofizycznej organizmu, np. dla zdolności koncentracji, która jest ważna przy każdego rodzaju pracy.
Wskazane uregulowania obowiązują nie tylko pracowników ale wszystkich zatrudnionych. Nie jest ważne, czy jesteśmy zatrudnieni na umowę o pracę, umowę zlecenia, czy umowę o dzieło.
Podstawa prawna:
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac z dnia 24 sierpnia 2004 r.
Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów z dnia 28 maja 1996 r.
Wyrok NSA w Białymstoku z 20 września 2001 r., (sygn. akt SA/Bk 75/01).
Wyrok WSA w Gdańsku z dnia 10 lutego 2011 r., (sygn. akt III SA/Gd 616/10).