BHP w budownictwie
Najnowszy raport GUS za okres styczeń-wrzesień 2019 r. podaje, że na prawie 53 tys. wypadków niemalże 3 tys. miało miejsce w branży budowlanej, w tym 36 było śmiertelnych. Dla porównania, w analogicznym okresie 2018 r. w tym sektorze w wyniku wypadku przy pracy zmarły 34 osoby. Analizując dane, warto wziąć pod uwagę, że nie wszystkie wypadki mogły być zgłaszane – w 2018 r. najwięcej przypadków zatrudniania na podstawie umowy cywilnoprawnej w warunkach charakterystycznych dla stosunku pracy zanotowano w budownictwie (14,5 proc.). Potrzebę podjęcia działań w kierunku podniesienia standardów bhp ujawniają również wyniki kontroli prowadzonych przez Państwową Inspekcję Pracy. W 2018 r. podczas 7 tys. kontroli placów budowy aż w 90 proc. przypadków inspektorzy wykryli nieprawidłowości związane z bezpieczeństwem pracy. Odpowiedzią na te anomalie są dodatkowe działania kontrolne zapowiedziane przez PIP, które mają być przeprowadzone między innymi właśnie w budownictwie.
Polecamy: Prawo pracy po zmianach od 1 stycznia 2020 r.
Podstawowe zasady środków ochrony
Do pracowników branży budownictwa odnoszą się ogólne zasady określone w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Załącznik do tego rozporządzenia określa szczegółowe zasady stosowania środków ochrony indywidualnej. Zgodnie z §2 tego załącznika pracodawca dokonując doboru środków, powinien pamiętać, by:
- były one odpowiednie do istniejącego zagrożenia i nie powodowały same z siebie zwiększonego zagrożenia,
- odpowiadały warunkom panującym na stanowisku pracy,
- uwzględniały wymagania ergonomii oraz stan zdrowia pracownika,
- były odpowiednio dopasowane do użytkownika po niezbędnym wyregulowaniu.
Szczególne zasady dotyczące bhp na budowie określa rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowanych. Zgodnie z tym rozporządzeniem na uczestników procesu budowlanego nałożono obowiązki, w tym odnoszące się do stosowania środków ochrony zbiorowej oraz środków ochrony indywidualnej.
Zbiorowe i indywidualne środki ochrony
Zgodnie z prawem, pierwszeństwo zastosowania mają zbiorowe środki ochronne. Dopiero kiedy nie ma możliwości ich zastosowania, wówczas pracownik otrzymuje środki ochrony indywidualnej, których pracownik ma obowiązek używać (art. 211 KP), a kierownik robót powinien monitorować, czy są one stosowane zgodnie z przeznaczeniem i regularnie sprawdzać ich stan (art. 212 KP). Pracownik przed rozpoczęciem pracy powinien sprawdzić, jakie środki ochronne są wymagane na jego stanowisku pracy, skontrolować ich stan i upewnić się, że stosuje je zgodnie z instrukcją użytkowania. W razie ich uszkodzenia, należy je wymienić na nowe. Do obowiązków pracodawcy należy konserwacja, pranie, odpylanie i odkażanie środków ochrony indywidualnej. Pracodawca zapewnia również środki ochrony indywidualnej osobom, które wykonują czynności inspekcyjne lub inne krótkotrwałe prace.
Rodzaje środków ochrony indywidualnej w budownictwie:
- zabezpieczenia głowy (hełmy, kaski) – używane w przypadku ryzyka spadnięcia przedmiotów z wysokości;
- zabezpieczenia twarzy i oczu (maski, okulary, gogle, osłony) – używane, gdy występują substancje drażniące oczy;
- zabezpieczenia słuchu (nauszniki, hełmy, wkładki przeciwhałasowe) – używane podczas prac, przy których zostaje przekroczony dopuszczalny poziom hałasu;
- zabezpieczenia rąk (rękawice, ochraniacze) – używane w pracach, w których istnieje niebezpieczeństwo urazów rąk lub możliwy jest kontakt skóry dłoni z chemikaliami;
- zabezpieczenia nóg (buty o wzmocnionych noskach i grubych podeszwach, ochraniacze poszczególnych części nóg) – używane, gdy istnieje prawdopodobieństwo kontaktu z wilgocią, błotem, temperaturą lub ostrymi elementami;
- odzież robocza (kombinezony, kurtki, spodnie, osłony poszczególnych części ciała) – używana, gdy istnieje prawdopodobieństwo kontaktu z substancjami chemicznymi, wodą, błotem lub zbyt niskimi/wysokimi temperaturami;
- sprzęt chroniący przed upadkiem z dużej wysokości (szelki bezpieczeństwa, liny, uprzęże, urządzenia amortyzujące i samohamowne) – używane podczas prac na wysokościach, na rusztowaniach i w kanałach.
Warto pamiętać o tym, że wyłącznie środki ochrony indywidualnej wykonane z materiałów wysokiej jakości, odpowiednio dobrane w zależności od ryzyka występującego w środowisku pracy, będą spełniały swoją rolę. Wyboru należy dokonać w sposób przemyślany, w oparciu o wywiad stanowiskowy i stwierdzony w ocenie ryzyka zawodowego stopień zagrożenia, które występuje na danym stanowisku pracy, rodzajem prac oraz cechami stanowiska pracy.
Ewa Gawrysiak, Sales and End User Marketing Manager Eastern Europe & Russia w firmie TenCate Protective Fabrics, członek Koalicji Bezpieczni w Pracy