Definicja czasu pracy
Ustawodawca zdecydował się na sformułowanie definicji czasu pracy. Pod pojęciem tym rozumiany jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy (art. 128 kodeksu pracy).
Możemy wyróżnić m.in.: podstawowy, równoważny, zadaniowy, przerywany, skrócony i weekendowy czas pracy.
Zadaniowy czas pracy
Wprowadzenie zadaniowego systemu czasu pracy to przykład alternatywnego, elastycznego systemu czasu pracy. Polega na wyznaczeniu czasu pracy poprzez wskazanie przez bezpośredniego przełożonego zadań, jakie pracownik ma wykonać. Jakie korzyści po stronie pracodawcy i pracownika powoduje taka forma rozliczenia?
Polecamy: Kodeks pracy 2019. Praktyczny komentarz z przykładami + PDF.
Zadaniowy czas pracy - nadgodziny
Decydując się na taki system czasu pracy pracodawca zwolniony jest z kontrolowania i ewidencjonowania czasu pracy. Powinien jednak prowadzić ewidencję urlopów, dni wolnych, itp. Prawidłowe przydzielenie pracy i zadań likwiduje także ryzyko i konieczność wypłaty dodatkowego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych. Po stronie pracodawcy leży powinność powierzenia pracownikowi zadań możliwych do wykonania w czasie wynikającym z ogólnie przyjętych norm czasu pracy (tj. 8 godzin na dobę, 40 godzin w tygodniu w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy). Co do zasady pracownik powinien mieć możliwość wykonania powierzonych mu zadań w czasie odpowiadającym etatowi. Jeśli obowiązki służbowe zajmują mu więcej czasu, przy założeniu dochowania należytej staranności, wówczas wypracowuje nadgodziny. Za taką pracę przysługuje mu dodatkowe wynagrodzenie, na takich samych zasadach jak pracownikowi zatrudnionemu na etat. Zdaniem Sądu Najwyższego (wyrok z 4 sierpnia 1999 r., sygn. akt I PKN 181/99) „nazwanie czasu pracy zadaniowy nie wyłącza stosowania przepisów o wynagrodzeniu za pracę w godzinach nadliczbowych”. Ewentualnej kontroli ze strony pracodawcy podlega nie czas pracy a terminowość i prawidłowość wykonania powierzonych zadań. Istnieje możliwość by wyznaczyć pewne przedziały czasowe, w których będzie świadczona praca, np. w godzinach popołudniowych.
Zobacz również: Jak prowadzona jest ewidencja czasu pracy?
Pracownik
Pracownik, który świadczy pracę w systemie zadaniowym musi wywiązywać się z przydzielonych mu zadań. Nie ma obowiązku spędzania w biurze 8 godzin dziennie w przeciętnie 40 godzinnym pięciodniowym tygodniu pracy. Warto pamiętać, że okres rozliczeniowy wynosi miesiąc. Co do zasady ma swobodę w realizacji wskazanych czynności. Ważne by pracownik miał możliwość samodzielnego wykonania wskazanego zadania. Sam organizuje sobie tryb wykonywania pracy. To od niego zależy, czy zajmie mu ona całe popołudnie, czy dwie godziny. Czas na wykonanie danego zadania określają wspólnie pracodawca i pracownik.
Zastosowanie zadaniowego systemu czasu pracy
Ustawodawca ogranicza możliwość stosowania zadaniowego czasu pracy. Zgodnie z art. 140 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141) wprowadzenie takiego systemu pracy uzależnione jest od rodzaju wykonywanej pracy, jej organizacji lub miejsca wykonywania.
Nie każda praca może być wykonywana w ten sposób.
To do pracodawcy należy określenie, czy wprowadzenie zadaniowego czasu pracy jest zasadne. Potwierdził to Sąd Najwyższy w przywołanym wyżej wyroku (I PKN 181/99).
Przesłankami warunkującymi wprowadzenie zadaniowego czasu pracy są:
- brak możliwości precyzyjnego ustalenia momentu rozpoczęcia i zakończenia pracy,
- brak możliwości kontrolowania i ewidencjonowania czasu pracy pracownika, ze względu na wykonywanie jej poza zakładem pracy (np. przedstawiciel handlowy, akwizytor, listonosz),
- wykonywanie pracy poza normalnym rytmem funkcjonowania zakładu, gdy decydującym czynnikiem dla wykonania pracy jest indywidualne zaangażowanie pracownika (np. manedżer),
- koncepcyjny, naukowy charakter pracy (np. programista, architekt),
- prosty charakter pracy, w której najważniejszy jest osiągany efekt (np. serwis sprzątający),
- istotne zmiany w poziomie zapotrzebowania na pracę (praca zależna np. od ilości zamówień).
Zadaniowy czas pracy - zasady
Informacja o wprowadzeniu zadaniowego czasu pracy powinna zostać umieszczona w układzie zbiorowym pracy, regulaminie pracy lub obwieszczeniu. Jeśli dotyczy tylko konkretnego pracownika, wówczas może zostać określony w umowie o pracę.
Nie ma możliwości wprowadzenia zadaniowego systemu czasu pracy ad hoc, tzn. przez rzeczywiste przystąpienie do wykonywania pracy w tym systemie. Niezbędne są uprzednie pisemne ustalenia.
Polecamy serwis: Czas pracy
Grupy zawodowe
Zadaniowy czas pracy może być rozwiązaniem korzystnym, zwłaszcza dla niektórych grup zawodowych. Dziennikarze, informatycy, przedstawiciele handlowi oraz inne osoby, których praca polega na wypełnieniu pewnego zadania i uzyskaniu określonego rezultatu (napisanie artykułu, stworzenie programu, zawarcie określonej ilości umów) mogą pracować nieregularnie czy nawet niesystematycznie. Ważne, by we wskazanym terminie mogły przedstawić efekty swojej pracy. Jest to ważne dla osób pragnących pogodzić życie osobiste i pracę zawodową. Pozwala łączyć wiele zadań i obowiązków. Wskazany system pracy wydaje się być dużo bardziej efektywny. Pracownik dąży bowiem do osiągnięcia przydzielonego celu, nie tracąc przy tym czasu na rozpraszające czynności. Czas zaoszczędzony w pracy może przeznaczyć na życie rodzinne lub pracę dla drugiego zatrudniającego.
Zastosowanie zadaniowego systemu czasu pracy poza sytuacjami wskazanymi w ustawie stanowi naruszenie prawa pracy.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141).
Wyrok SN z dnia 4 sierpnia 1999 r., (I PKN 181/99).