Coraz bardziej powszechnym zjawiskiem jest zatrudnianie obcokrajowców na podstawie umów cywilnoprawnych. O ile sam fakt zatrudniania nie budzi już problemów, naliczanie wynagrodzenia cudzoziemców dalej spotyka się z wieloma wątpliwościami.
Podstawową kwestią w przypadku rozliczania umów zlecenia i o dzieło jest właściwe ustalenie zakresu obowiązku podatkowego oraz zasad podlegania ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu.
Trzeba ustalić obowiązek podatkowy
W przypadku zawarcia umowy zlecenia lub umowy o dzieło z osobą fizyczną niemającą miejsca zamieszkania w Polsce, czyli podlegającą ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, przewidziane są dwie możliwości opodatkowania:
• podatek dochodowy od przychodów pobiera się w formie ryczałtu w wysokości 20 proc. przychodu (art. 29 ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.f.),
• w przypadku uzyskania od podatnika certyfikatu rezydencji (czyli zaświadczenia o jego miejscu zamieszkania lub siedzibie za granicą dla celów podatkowych, wydanego przez właściwą administrację podatkową kraju zamieszkania podatnika) płatnik ma prawo stosować przepisy umów w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu, których stroną jest Polska. Umowy te mogą bądź przewidywać odstąpienie od poboru podatku w Polsce bądź inne – zwykle niższe – stawki podatku (art. 29 ust. 2 u.p.d.o.f.).
W przypadku gdy cudzoziemiec dostarczy certyfikat rezydencji, należy w pierwszej kolejności sprawdzić, czy z państwem, na terenie którego zamieszkuje, została zawarta umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania. Jeżeli taka umowa przewiduje opodatkowanie przychodu obcokrajowca tylko w kraju jego miejsca zamieszkania, płatnik nie składa do urzędu skarbowego żadnych dokumentów.
Jedynym dokumentem uprawniającym do zastosowania przepisów umów o unikaniu podwójnego opodatkowania jest certyfikat rezydencji.
WAŻNE
Każda osoba zatrudniona w Polsce na podstawie umowy zlecenia, niezależnie od posiadanego obywatelstwa, jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi. Ubezpieczenie chorobowe ma charakter dobrowolny, natomiast wypadkowe opłacane jest tylko wtedy, gdy osoba wykonuje swoją pracę w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności zleceniodawcy.
Płatnicy dokonujący wypłaty z tytułu umowy zlecenia lub o dzieło osobom mającym miejsce zamieszkania w państwach, z którymi nie obowiązują umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, są obowiązani do obliczenia i pobrania zryczałtowanego podatku. Następnie kwotę zryczałtowanego podatku płatnik powinien przekazać w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano ten podatek na rachunek urzędu skarbowego właściwego według miejsca zamieszkania płatnika, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną, według siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności. W terminie tym płatnicy są również zobowiązani przesłać urzędowi skarbowemu zbiorczą deklarację zryczałtowanego podatku dochodowego PIT-8A. Natomiast w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym są obowiązani przesłać podatnikom oraz urzędom skarbowym właściwym w sprawach opodatkowania osób zagranicznych, imienne informacje o wysokości przychodu (IFT-1/IFT-1R).
Cudzoziemiec na umowie o dzieło
Umowa o dzieło nie podlega ubezpieczeniom społecznym ani obowiązkowo, ani dobrowolnie. Naliczenie należnego cudzoziemcowi wynagrodzenia w związku z tym nie jest skomplikowane. Należy ustalić jedynie kwotę podatku do przekazania urzędowi skarbowemu. W takim przypadku podatek dochodowy pobiera się w formie ryczałtu w wysokości 20 proc. przychodu. Z racji takiej formy opodatkowania ustawodawca nie określił w tym przypadku żadnych składników zmniejszających przychód. Kryterium decydującym o wysokości podatku jest wyłącznie kwota otrzymanego przychodu i to ona stanowi podstawę obliczenia podatku (przykład 1).
3 KROKI
Obliczanie wynagrodzenia brutto w wysokości 4 tys. zł:
1 Obliczamy składki na ubezpieczenie społeczne:
• emerytalną: 4000 zł x 9,76 proc. = 390,40 zł,
• rentową: 4000 x 6,5 proc. = 260 zł,
Zakładamy, że cudzoziemiec nie zgłosił się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.
• razem: 390,40 zł + 260 zł = 650,40 zł.
2 Następnie obliczamy zryczałtowany 20-proc. podatek.
Przychód przed opodatkowaniem nie podlega pomniejszeniu o składki społeczne: 4000 x 20 proc. = 800 zł.
3 Wynagrodzenie brutto pomniejszamy o składki społeczne i zryczałtowany podatek;
kwota do wypłaty: 4000 zł – 650,40 zł – 800 zł = 2549,60 zł.
Wynagrodzenie przy zleceniach
Rozliczenie wynagrodzenia cudzoziemca zatrudnionego na umowę zlecenie przedstawia się odmiennie ze względu na istniejący obowiązek ubezpieczeń.
Zleceniobiorcy obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom społecznym. Obowiązek ten nie jest uzależniony od obywatelstwa osoby wykonującej pracę na podstawie tej umowy. Nie jest również istotne, czy cudzoziemiec przebywa w Polsce (czy ma tu stały pobyt, czy tylko czasowy) i jak długo.
Obcokrajowcy będący zleceniobiorcami podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu, gdy:
• posiadają obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego (UE/EOG) i zamieszkują na terytorium państwa członkowskiego UE/EOG,
• nie posiadają obywatelstwa państwa członkowskiego UE/EOG, ale przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie wizy pobytowej w celu wykonywania pracy, zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, zezwolenia na osiedlenie się, zgody na pobyt tolerowany lub posiadające status uchodźcy nadany w Rzeczypospolitej Polskiej albo korzystające z ochrony czasowej na jej terytorium,
• nie posiadają obywatelstwa państwa członkowskiego UE/EOG, ale legalnie zamieszkują na terytorium innego niż Rzeczpospolita Polska państwa członkowskiego UE/EOG.
W przypadku naliczania wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia zawartej z cudzoziemcem, która podlega ubezpieczeniom, w pierwszej kolejności ustalamy składki społeczne i składkę zdrowotną. Dopiero wtedy przystępujemy do obliczania podatku. Podatek dochodowy pobiera się w formie ryczałtu w wysokości 20 proc. przychodu. Jednakże, w przeciwieństwie do tradycyjnych umów zlecenia, w tym przypadku przychód przed opodatkowaniem nie podlega pomniejszeniu o składki na ubezpieczenia społeczne, a podatek o składki na ubezpieczenie zdrowotne. Płatnik jest zobowiązany pobrać zryczałtowany podatek od kwoty przychodu (przykład 2).
PRZYKŁAD 1
W marcu 2006 roku obcokrajowiec był zatrudniony na podstawie umowy o dzieło. Z tego tytułu otrzymał wynagrodzenie w kwocie 5000 zł. Jak będzie przedstawiało się rozliczenie składkowo-podatkowe jego wynagrodzenia?
W przypadku cudzoziemca zatrudnionego na podstawie umowy o dzieło osiągnięty przychód nie będzie stanowił podstawy wymiaru składek. W związku z powyższym, aby obliczyć kwotę do wypłaty, należy jedynie ustalić wysokość zaliczki na podatek dochodowy:
5000 zł x 20 proc. = 1000 zł.
Wynagrodzenie brutto pomniejszamy o zryczałtowany podatek;
kwota do wypłaty 5000 zł – 1000 zł = 4000 zł.
PRZYKŁAD 2
W marcu 2006 roku cudzoziemiec był zatrudniony na podstawie umowy zlecenia. Z tego tytułu otrzymał wynagrodzenie w kwocie 4000 zł. Zakładamy, że cudzoziemiec nie podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu oraz że nie posiada certyfikatu rezydencji.
W tym przypadku przychód cudzoziemca stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne.
Podstawa prawna
• Art. 4 pkt 9, art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 16 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. nr 137, poz. 887 z późn. zm.).
• Ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. nr 210, poz. 2135 z późn. zm.).
• Art. 29 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
Dorota Twardo