Emerytura jest świadczeniem pieniężnym, które ma służyć jako zabezpieczenie bytu na starość. W polskim systemie prawnym państwowa emerytura przysługuje tym, którzy osiągnęli odpowiedni wiek (kobiety 60, mężczyźni 65 lat) oraz mają udokumentowany wymagany okres zatrudnienia. Ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przewiduje emerytury wcześniejsze.
Prawo do emerytury wcześniejszej mają następujące osoby urodzone przed dniem 1 stycznia 1949 r.:
1) inwalidzi wojenni i wojskowi – po osiągnięciu 50/55 lat (całkowicie niezdolni do pracy), 55/60 lat (częściowo niezdolni do pracy);
2) kombatanci oraz niektóre osoby będące ofiarami represji wojennych i okresu powojennego – po osiągnięciu 55/60 lat (posiadają okres ubezpieczenia 20/25 lat);
3) pracownicy urzędów państwowych - po osiągnięciu 55/60 lat (posiadają okres ubezpieczeniowy 20/25lat) w razie rozwiązania stosunku pracy z powodu likwidacji urzędu lub jego reorganizacji, rozwiązania stosunku pracy za wypowiedzenie (utrata uprawnień, trwała utrata zdolności fizycznych lub psychicznych;
4) mianowani pracownicy samorządowi – po osiągnięciu 55/60 lat (posiadają okres ubezpieczeniowy 20/25 lat) w razie rozwiązania stosunku pracy za wypowiedzeniem z powodu reorganizacji urzędu, niezawinionej utraty uprawnień do wykonywania pracy, trwałej utraty zdolności fizycznej lub psychicznej do pracy na zajmowanym stanowisku;
5) pracownicy służby cywilnej – po osiągnięciu 55/60 lat (posiadają okres ubezpieczeniowy 20/25 lat) w razie rozwiązania stosunku pracy z powodu likwidacji urzędu;
6) żołnierze zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudniani w kopalniach węgla, kamieniołomach i zakładach wydobywania uranu;
7) nauczyciele akademiccy – mężczyzna: po osiągnięciu 60 lat i przepracowaniu 30 lat w tym 20 lat w szkolnictwie lub instytucjach naukowych; kobieta: po osiągnięciu 55 lat i przepracowaniu 25 lat w tym 20 lat w szkolnictwie lub instytucjach naukowych.
Prawo do wcześniejszej emerytury mają również następujące osoby (niezależnie od daty urodzenia):
1) pracownicy zwalniani z przyczyn dotyczących pracodawcy – do dnia 31 grudnia 1997 r. został z nimi rozwiązany stosunek pracy z przyczyn ekonomicznych i do tego dnia spełnili warunek wymaganego okresu ubezpieczenia 35/40 lat;
2) pracownicy opiekujący się dziećmi wymagającymi stałej opieki (głównie matka i ojciec).
Ponadto w świetle prawa osoby urodzone przed dniem 1 stycznia 1949 r., uprawnione do renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy (przy wykonywaniu pozarolniczej działalności gospodarczej, działalności twórczej lub artystycznej, umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo przy wykonywaniu przez osoby duchowne i zakonne czynności religijnych lub czynności związanych z powierzonymi funkcjami duszpasterskimi lub zakonnymi), w drodze do pracy lub z pracy albo wskutek choroby zawodowej, mogą przejść na emeryturę:
1) kobieta - po osiągnięciu wieku 55 lat, jeżeli ma co najmniej 20-letni okres składkowy i nieskładkowy;
2) mężczyzna - po osiągnięciu wieku 60 lat, jeżeli ma co najmniej 25-letni okres składkowy i nieskładkowy.