Wynagrodzenie powinno odpowiadać rodzajowi pracy świadczonej przez pracownika. Ustalając wysokość wynagrodzenia, pracodawca powinien też brać pod uwagę kwalifikacje pracownika oraz ilość i jakość świadczonej przez niego pracy.
Wynagrodzenie to świadczenie:
- ze stosunku pracy (podstawą prawną jest stosunek pracy, którego źródłem może być umowa o pracę, spółdzielcza umowa o pracę, powołanie, wybór lub mianowanie);
- przysługujące pracownikowi od pracodawcy
- przysługujące za pracę wykonaną (za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią);
- okresowe (wynagrodzenie powinno być wypłacane co najmniej raz w miesiącu w stałym i z góry ustalonym terminie);
- pieniężne (wypłaty wynagrodzenia dokonuje się w formie pieniężnej, częściowa wypłata wynagrodzenia w innej formie jest możliwa, ale tylko wtedy, gdy przewidują to ustawowe przepisy prawa pracy lub układ zbiorowy pracy);
- osobiste (wynagrodzenie przysługuje konkretnemu pracownikowi i powinno być wypłacone do rąk własnych pracownika. Obowiązek wypłaty wynagrodzenia do rąk własnych pracownika może być spełniony w inny sposób, jeśli pracownik uprzednio wyraził na to zgodę na piśmie. Możliwe jest przekazanie wynagrodzenia przekazem pocztowym lub przelewem na konto bankowe pracownika);
- obowiązkowe (prawo do wynagrodzenia ma charakter bezwzględny, co oznacza, że pracodawca nie może w żaden sposób uwolnić się od obowiązku wypłaty tego świadczenia pracownikowi, nawet brak stosownych środków na wynagrodzenia nie zwalnia pracodawcy z obowiązku zapłaty za pracę. Również pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia ani przenieść tego prawa na inną osobę);
Wysokość wynagrodzenia
Wynagrodzenie nie może być niższe niż tzw. płaca minimalna. Od 1 stycznia 2008 r. płaca minimalna wynosi 1126 zł.
Ustalanie minimalnego dopuszczalnego wynagrodzenia oznacza, iż pracownik za pracę w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy nie może otrzymać wynagrodzenia niższego niż minimalne.
Składniki wynagrodzenia
Możemy podzielić składniki wynagrodzenia na dwa rodzaje:
- obowiązkowe - stawki wynagrodzenia za pracę określonego rodzaju lub na określonym stanowisku. Składnikiem obligatoryjnym jest z reguły wynagrodzenie zasadnicze określone stawką miesięczną, godzinową lub prowizyjną. Jest ono wypłacane regularnie, w stałych odstępach czasu.
- dodatkowe- które zostały przyznane pracownikowi na mocy regulacji obowiązujących u danego pracodawcy. Na dodatkowe wynagrodzenie składają się:
- premie,
- nagrody uznaniowe,
- nagrody jubileuszowe,
- dodatki.
Systemy wynagradzania
Pracodawca, ustalając składniki wynagrodzenia za pracę oraz ich wysokość, może stosować różne formy wynagradzania w zależności od tego, jaki rodzaj działalności prowadzi i jaką organizację pracy wybierze. Najbardziej rozpowszechnione systemy wynagradzania to:
- czasowy- stawki wynagrodzenia pracownika określane są za jednostkę czasu pracy. Do czasowego systemu wynagradzania zaliczyć należy np. system wynagrodzenia miesięcznego oraz godzinowego.
- akordowy- wynagrodzenie pracownika obliczane jest przez pomnożenie jednostek wykonanej pracy przez cenę akordową, tj. przez wynagrodzenie wypłacane za jedną jednostkę.
- prowizyjny- wynagrodzenie za pracę ustalane jest jako procent od obrotów, dochodów, przychodów lub zysków działu bądź całego przedsiębiorstwa.
Oprócz podstawowych systemów wynagradzania, często w firmach występują systemy mieszane.