Regulacje dotyczące rozwiązywania stosunku pracy z kobietami w ciąży zostały zawarte w art. 177 kodeksu pracy. Odnoszą się one do pracownic zatrudnionych na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony i czas określony, umowy na nas wykonywania określonej pracy oraz umów o pracę na okres próbny zawartą na czas dłuższy niż jeden miesiąc. Regulacje kodeksowe mają zastosowanie w stosunku do pracownic jak również pracowników – ojców zatrudnionych na podstawie innych umów niż umowa o pracę powodujących nawiązanie stosunku pracy, a w tym: z powołania, mianowania, wyboru i spółdzielczej umowy o pracę. Okres ciąży jest szczególnym okresem ochronnym dla kobiet, bowiem w tym czasie pracodawca nie może wypowiedzieć warunków pracy i płacy ani rozwiązać umowy. Przyznana przez ustawodawcę ochrona ma charakter bezwzględny.
Należy jednak pamiętać, że zakaz wypowiedzenia (i rozwiązania) przez pracodawcę umowy o pracę z pracownicą w okresie ciąży i urlopu macierzyńskiego nie oznacza, że wypowiedzenie nie wywołuje skutku prawnego w postaci rozwiązania umowy o pracę. Jest to wypowiedzenie niezgodne z prawem (wyr. SN z dnia 20 sierpnia 2010 r., I PK 17/10). Oznacza to, że wadliwość wypowiedzenia umowy o pracę pracownica może zakwestionować w sądzie pracy i wówczas będzie jej przysługiwało roszczenie o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne bądź przywrócenie do pracy albo odszkodowanie na podstawie art. 45 § 1 k.p.
Polecamy: Kalendarz ciąży tydzień po tygodniu
Okres próbny
Co do zasady umowa o pracę na okres próbny rozwiązuje się z upływem tego okresu, jednakże przed jego upływem może być rozwiązana za wypowiedzeniem. Zgodnie z art. 34 k.p. okres wypowiedzenia przy tego rodzaju umowie wynosi odpowiednio:
- 3 dni robocze - jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni,
- 1 tydzień - jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie,
- 2 tygodnie - jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące.
Jeżeli wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na okres próbny nastąpiło z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu tych umów, pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie.
Pracownica w ciąży, która zawarła umowę na okres próbny przekraczający jeden miesiąc i umowa ta uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, wówczas zachowuje status pracownicy do dnia porodu. Jednakże w dniu porodu kobieta traci status pracownicy, wobec czego nie przysługuje jej prawo do urlopu macierzyńskiego. Zgodnie z art. 30 ust. 4 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U.2010.77.512 -j.t.) przysługuje jej natomiast prawo do zasiłku macierzyńskiego po ustaniu ubezpieczenia.
Regulacje kodeksowe nie precyzują natomiast sposobu obliczania trzeciego miesiąca ciąży, wobec czego zastosowanie znajdzie regulacja art. 112 kodeksu cywilnego. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 grudnia 2002 r. (I PK 33/02) odniósł się do tej kwestii i uznał, iż termin upływu trzeciego miesiąca ciąży (art. 177 § 3 k.p.) oblicza się w równej miary miesiącach księżycowych (28 dni). Ciężarnej pracownicy przysługuje natomiast możliwość rozwiązania umowy o pracę na okres próbny za porozumieniem stron. Jeżeli jednak pracownica nie miała świadomości swojego stanu, wówczas może uchylić się od skutków złożonego oświadczenia. Inaczej jest w przypadku, gdy oświadczenie woli o rozwiązaniu umowy o pracę w tym trybie nie było dotknięte wadą. W takiej sytuacji pracownica, której stosunek pracy został rozwiązany za porozumieniem stron nie może skutecznie powoływać się na ochronę wynikającą z art. 177 § 3 k.p. (wyr. SN, I PKN 431/98).
Zobacz też: Jak wypowiedzieć umowę na okres próbny?