Przyszła emerytura
Wysokość przyszłego świadczenia emerytalnego zależy od kilku czynników. Należą do nich: kapitał początkowy, suma składek odkładanych na konto w ZUS – I filar, kapitał zgromadzony w otwartym funduszu emerytalnym – II filar, kapitał zgromadzony w III filarze (jeżeli do niego przystąpiliśmy), zyski osiągnięte przez zarządzających środkami w II i III filarze. O wysokości świadczenia emerytalnego z I filaru (czyli z ZUS) decyduje natomiast suma zwaloryzowanych składek zgromadzonych na indywidualnym koncie ubezpieczonego, zwaloryzowany kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 r. oraz moment przejścia na emeryturę. Wskazana suma składek uzależniona jest od czasu pozostawania w stosunku pracy. Im dłużej bowiem pracujemy tym dłużej odprowadzane są składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Drugim istotnym czynnikiem jest wysokość otrzymywanego wynagrodzenia. Z wysokością przychodu skorelowana jest wysokość każdorazowej składki. Składka na ubezpieczenie emerytalne finansowana jest ze środków ubezpieczonego i wynosi 19,52% przychodu.
Składka na ubezpieczenie emerytalne wynosi 19,52% przychodu.
Polecamy serwis: Wysokość emerytury
Poprzedni stan prawny
Do 1 września 2013 roku prawo do urlopu wychowawczego przysługiwało jedynie podmiotom, enumeratywnie wskazanym w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141). Dotyczyło to przede wszystkim osób zatrudnionych na podstawie stosunku pracy (pracowników), funkcjonariuszy służby celnej, pracujących w spółdzielni członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni – kółek rolniczych. Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne w tym okresie stanowi 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale.
Dla osób prowadzących działalność gospodarczą ustawodawca przewidywał inną możliwość. W sytuacji konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem, przedsiębiorcy mogli zawiesić działalność gospodarczą (na okres od 30 dni do 24 miesięcy). W okresie zawieszenia nie podlegali ubezpieczeniu. Rozwiązanie to odbijało się negatywnie na wysokości przyszłego świadczenia emerytalnego. Przedsiębiorcy mieli bowiem przerwę w okresie składkowym, od którego zależy wysokość emerytury.
Osoba prowadząca działalność gospodarczą w okresie sprawowania opieki nad dzieckiem mogła zawiesić działalność, maksymalnie na okres 24 miesięcy.
Obecny stan prawny
Od 1 września 2013 rozszerzeniu uległ katalog osób, które mogą skorzystać z urlopu wychowawczego. De facto uprawnienie to zyskali: prowadzący działalność gospodarczą, pracujący na umowy zlecenie, ubezpieczeni w KRUS, studenci, bezrobotni, a także nieubezpieczeni. Dotyczy to osób, które rezygnują z działalności zarobkowej na rzecz opieki nad dzieckiem.
Osoba sprawująca osobistą opiekę nad dzieckiem
Ustawa - nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2013 r. poz. 983) wprowadziła definicję osoby sprawującej osobistą opiekę nad dzieckiem. Zgodnie z nią jest to osoba fizyczna sprawująca osobistą opiekę nad dzieckiem własnym lub swojego małżonka, lub dzieckiem przysposobionym, przez okres do 3 lat – nie dłużej jednak niż do ukończenia przez nie 5 roku życia, a w przypadku dziecka niepełnosprawnego, wymagającego osobistej opieki tej osoby, przez okres do 6 lat – nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 18 roku życia.
Składki emerytalno-rentowe opłacane będą za w/w osoby w całości przez budżet państwa, za pośrednictwem ZUS. Znowelizowane przepisy różnicują podstawę wymiaru składek. Dla osób legitymujących się sześciomiesięcznym stażem ubezpieczeniowym bezpośrednio przed skorzystaniem z możliwości ubezpieczenia w związku z opieką nad dzieckiem podstawa wynosi 60% prognozowanego miesięcznego wynagrodzenia. Z kolei dla osób bez stażu ubezpieczeniowego, bezrobotnych oraz ze stażem krótszym niż półroczny podstawę wymiaru składek będzie stanowić 75% minimalnego wynagrodzenia (w 2014 roku - 1260zł). Podstawa wymiaru składek nie będzie ustalana na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale ale na podstawie prognozy wynagrodzenia miesięcznego. W przypadku pierwszej ze wskazanych grup budżet państwa będzie finansował zarówno składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe jak i zdrowotne. Jeśli chodzi zaś o drugą grupę uiszczone zostaną tylko składki emerytalne. Osobom dotąd nieubezpieczonym przyznano prawo wyboru ubezpieczenia pomiędzy ZUS-em i KRUS-em na czas sprawowania opieki nad dzieckiem w ramach urlopu wychowawczego. Wprowadzone regulacje pozwolą na uniknięcie sytuacji przerw w okresie składkowym, co korzystnie wpłynie na wysokość przyszłych świadczeń emerytalno-rentowych.
Osoby nieubezpieczone, przedsiębiorcy, studenci i rolnicy mogą korzystać z urlopów wychowawczych na takich samych zasadach, jak pracownicy.
Urlop wychowawczy
Urlop wychowawczy definiowany jest jako zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy w celu sprawowania osobistej opieki nad małym dzieckiem (do momentu ukończenia przez dziecko piątego roku życia). Uprawnienie to przysługuje rodzicowi pozostającemu w stosunku pracy. Prawo do takiego urlopu nabywane jest z chwilą przepracowania 6 miesięcy (okres ten obejmuje wszystkie poprzednie okresy zatrudnienia). Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 16 czerwca 2010 r. o sygnaturze akt II SA/Sz 308/10 do okresu zatrudnienia pracowniczego, od którego zależy nabycie prawa do urlopu wychowawczego, wlicza się okres urlopu macierzyńskiego, a także okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych (wyrok Sądu Apelacyjnego w B. z dnia (...) r., sygn. (...), OSA 1999, z.5, poz. 28), jak również okresy, w których pracownica nie świadczyła pracy z powodu choroby (Komentarz do Kodeksu pracy - J.Jaśkowski, E.Maniewska- Zakamycze 2004 r. wyd.IV). Maksymalny wymiar urlopu wychowawczego to 36 miesięcy, przy założeniu, że co najmniej 1 miesiąc powinien wykorzystać drugi rodzic. Urlop udzielany jest na pisemny wniosek pracownika, złożony najpóźniej na dwa tygodnie przed planowanym rozpoczęciem. Urlop może być udzielony maksymalnie w pięciu częściach, które nie muszą następować bezpośrednio po sobie. Pracownik korzystający ze wskazanego wyżej świadczenia podlega ubezpieczeniu, pracodawca ma więc nadal obowiązek odprowadzania składek. Pracownik nie otrzymuje jednak zasiłku macierzyńskiego.
Zobacz również: Jak udzielać urlopów wychowawczych po zmianie przepisów od 1 października 2013 r.
Podstawa prawna:
- nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2013 r. poz. 983),
- wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 16 czerwca 2010 r. II SA/Sz 308/10.