Choć o wielu sprawach dotyczących przebiegu stosunku pracy pracodawca i pracownik powinni decydować wspólnie, to jednak jednocześnie to pracodawca jako podmiot profesjonalny ponosi ewentualną odpowiedzialność za niewywiązanie się ustawowych obowiązków. Dotyczy to m.in. prawa pracowników do wypoczynku, czyli urlopów.
- Prawo do wypoczynku to jedno z podstawowych praw pracownika
- O wypoczynku pracownika czasami decyduje pracodawca
Prawo do wypoczynku to jedno z podstawowych praw pracownika
Rozpoczął się wrzesień, a więc miesiąc, do końca którego pracodawca jest zobowiązany udzielić pracownikom zaległego urlopu. Co to znaczy? Pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Z uwagi na swój cel, urlop powinien być wykorzystywany w roku, w którym pracownik nabywa do niego prawo, zgodnie z planem urlopów. Taki plan ustala pracodawca, biorąc pod uwagę wnioski pracowników i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy. Planem urlopów nie obejmuje się jedynie części urlopu udzielanego pracownikowi na żądanie. Warto jednak pamiętać, że w niektórych przypadkach pracodawcy mogą zrezygnować z przygotowania planu. W takiej sytuacji pracodawca, ustalał terminy urlopów po porozumieniu z pracownikami, co oznacza, że robiąc to bierze pod uwagę wnioski pracowników i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy. Z uwagi na możliwość wystąpienia rozmaitych zdarzeń losowych, pomimo zaplanowania przez pracownika i pracodawcę terminu wykorzystania urlopu, może to nie dojść do skutku.
O wypoczynku pracownika czasami decyduje pracodawca
W takich sytuacjach znajduje zastosowanie regulacja, zgodnie z którą urlopu niewykorzystanego w terminie ustalonym w planie urlopów, należy pracownikowi udzielić najpóźniej do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego. Co to oznacza w praktyce? Biorąc pod uwagę fakt, że pracodawca jest odpowiedzialny za wykorzystanie przez pracowników urlopu wypoczynkowego zgodnie z prawem i w przypadku niewywiązania się z ciążących na nim obowiązków jest zagrożony karą grzywny, przyjmuje się, że w odniesieniu do urlopu zaległego, jeśli nie doszło do ustalenia z pracownikiem terminu jego wykorzystania, a ustawowy termin zbliża się do końca, pracodawca może podjąć jednostronnie decyzję o terminie udzielenia go pracownikowi. Jak wskazał w jednym ze swoich wyroków Sąd Najwyższy, udzielenie pracownikowi przez pracodawcę urlopu we wskazanym przez ustawodawcę terminie na wykorzystanie urlopu zaległego, nie wymaga uzyskania zgody tego pracownika i jest dla niego wiążące (wyrok SN z 7 maja 2008 r., sygn. akt II PK 313/07). Oznacza to, że choć co do zasady na gruncie prawa pracy preferowane jest ustalanie terminu wykorzystania urlopu w drodze kompromisu pracodawcy i pracownika i przy ich współpracy, to jednak, jeśli pracownik nie współpracuje i unika poczynienia niezbędnych ustaleń, to pracodawca w celu wywiązania się z ciążących na nim obowiązków może podjąć w tym zakresie samodzielną decyzję, która pozwoli mu uniknąć odpowiedzialności za wykroczenia przeciwko prawom pracownika.
art. 161, art. 163, art. 168 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2025 r. poz. 277)