Jak skorzystać z wolnego, gdy ślub odbywa się w piątek? Urlop okolicznościowy dla świadka. Nie każdy wie, co wynika z przepisów

• Urlop okolicznościowy na szczególne wydarzenia w życiu
• Brat to najbliższa rodzina, ale wolne nie przysługuje
• Zwolnienie od pracy z powodu siły wyższej - co mówią przepisy?

Urlop okolicznościowy na szczególne wydarzenia w życiu

W październiku mój brat się żeni. Ślub i wesele będą w piątek, a ja będę świadkiem. Czy należy mi się urlop okolicznościowy? - z takim pytaniem do naszej redakcji zwrócił się Czytelnik. Niestety, odpowiedź na zadane pytanie nie jest dla niego korzystna – pracodawca nie ma bowiem w przedstawionej sytuacji obowiązku udzielenia mu urlopu okolicznościowego. Dlaczego?

Tak zwany urlop okolicznościowy, czyli zwolnienie od pracy – najczęściej z zachowaniem prawa do wynagrodzenia – przysługuje pracownikom w związku ze szczególnymi wydarzeniami, które wystąpią w ich życiu osobistym. Zdarzenia te zostały wymienione w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy. Na jego podstawie pracodawca jest zobowiązany zwolnić od pracy pracownika na czas obejmujący:
1) 2 dni – w razie ślubu pracownika lub urodzenia się jego dziecka albo zgonu i pogrzebu małżonka pracownika lub jego dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy;
2) 1 dzień – w razie ślubu dziecka pracownika albo zgonu i pogrzebu jego siostry, brata, teściowej, teścia, babki, dziadka, a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką.

Brat to najbliższa rodzina, ale wolne nie przysługuje

Jak z tego wynika, ślub brata nie jest okolicznością, która dawałaby pracownikowi prawo do zwolnienia od pracy. Jeśli chodzi o zawarcie związku małżeńskiego, uznanymi w przepisach okolicznościami są jedynie ślub samego pracownika (2 dni zwolnienia) oraz ślub jego dziecka (1 dzień zwolnienia). W przypadku rodzeństwa jedyną okolicznością, która skutkuje możliwością zwolnienia od pracy jest zgon i pogrzeb (1 dzień zwolnienia). Oznacza to, że pracownik, który w związku ze ślubem brata odbywającym się w dzień powszedni, który jest dla niego dniem pracy, chciałby zwolnić się z obowiązku świadczenia pracy, powinien skorzystać w tym celu np. z przysługującego urlopu wypoczynkowego lub jeśli nie przysługuje mu już w danym roku taki urlop, może zwrócić się do pracodawcy z wnioskiem o udzielenie mu urlopu bezpłatnego. Te rozwiązania są oczywiście mniej korzystne choćby z takiego punktu widzenia, że w przypadku urlopu okolicznościowego pracodawca ma obowiązek udzielenia go pracownikom we wskazanych przez nich terminach. Nie może odmówić im skorzystania z tego uprawniania albo zaproponować zwolnienia w innym terminie. W przypadku urlopu wypoczynkowego pracodawcy nie obciąża już taki obowiązek, pracodawca musi wyrazić zgodę na skorzystanie z wolnego w czasie zaproponowanym przez pracownika.

Zwolnienie od pracy z powodu siły wyższej - co mówią przepisy?

W informacjach publikowanych w przestrzeni internetowej często można trafić na porady wskazujące, że w tego rodzaju sytuacjach lepszym rozwiązaniem jest skorzystanie ze zwolnienia z powodu siły wyższej. Przysługuje ono na podstawie art. 148¹ ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, który przewiduje, że pracownikowi przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy, w wymiarze 2 dni albo 16 godzin, z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika. Czas tego zwolnienia jest czasem usprawiedliwionej nieobecności w pracy, za który pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia, a pracodawca nie tylko nie może odmówić pracownikowi udzielenia takiego zwolnienia, ale nie może również weryfikować prawdziwości zdarzeń leżących u podstaw wnioskowania o nie.
To właśnie ta ostatnia cecha sprawia, że pracownicy traktują tę instytucję jako ratunek w tych sytuacjach, w których potrzebują wolnego dnia we wskazanym terminie. Warto jednak pamiętać, że zgodnie z brzmieniem obowiązujących w tym zakresie regulacji ślub członka rodziny nie wypełnia przesłanek regulacji, która przyznaje pracownikowi to uprawnienie.