Ministerstwo Sprawiedliwości zamierza wprowadzić szereg istotnych zmian do ustawy - prawo upadłościowe, zwłaszcza w kontekście dłużników. Mowa tu w szczególności o zmianach w odniesieniu do upadłości osób fizycznych, i to zarówno konsumentów jak i przedsiębiorców. Obecnie, projekt ustawy z dnia 18 maja 2018 r o zmianie ustawy prawo upadłościowe oraz niektórych innych ustaw znajduje się na etapie opiniowania.
Co niezwykle istotne projekt zakłada kolejną już (po dokonanej w 2015 r.) liberalizację przesłanek warunkujących otwarcie postępowania upadłościowego, wobec osób fizycznych.
Polecamy: Kodeks kierowcy - zmiany 2019
1. Otwarcie postępowania upadłościowego także w przypadku doprowadzenia do niej umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa
Projekt przewiduje rezygnację z dotychczasowych przesłanek negatywnych otwarcia postępowania upadłościowego wobec osób fizycznych, w postaci doprowadzenia do niewypłacalności lub istotnego zwiększenia jej stopnia umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Oznacza to, iż nawet lekkomyślne doprowadzenie do niewypłacalności, a nawet umyślność nie będą stały na przeszkodzie do otwarcia postępowania upadłościowego. Niewątpliwie przyczyni się to do ułatwienia skorzystania z procedury upadłościowej oraz umożliwi skorzystanie z niej znacznie większej ilości dłużników niż dotychczas.
2. Nowe możliwości uzyskania oddłużenia - warunkowe umorzenie zobowiązań
W myśl dotychczas obowiązującej procedury, dłużnik może skorzystać z dobrodziejstwa w postaci umorzenia określonej części jego zobowiązań powstałych prze ogłoszeniem jego upadłości, po zakończeniu etapu postępowania w zakresie likwidacji jego majątku (o ile takowy majątek dłużnik posiada). Umorzenie to następuje po przeprowadzeniu dalszego etapu postępowania, polegającego na regularnym spłacaniu przez dłużnika swoich wierzycieli (w sposób określony wcześniej przez sąd) przez maksymalny okres 36 miesięcy,
Istnieje także możliwość umorzenia określonej części zobowiązań dłużnika bez uprzedniej spłaty wierzycieli, w przypadku, gdy jego sytuacja osobista wskazuje, iż nie byłby on w stanie dokonać jakichkolwiek spłat.
Projekt utrzymuje powyższe rozwiązania, przy czym wydłuża okres spłaty wierzycieli do maksymalnie 84 miesięcy - w przypadku gdy dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Co więcej, projekt kreuje tzw. warunkowe umorzenie zobowiązań, które znajdzie zastosowanie w przypadkach, gdy niezdolność dokonania jakichkolwiek spłat wierzycieli przez dłużnika, wynikająca z sytuacji osobistej upadłego, nie ma charakteru trwałego - np. gdy niezdolność do pracy zarobkowej dłużnika ma charakter czasowy.
W przypadku warunkowego umorzenia zobowiązań, dłużnik uzyska umorzenie określonej części zadłużenia pod warunkiem, iż przed upływem 7 lat od ich warunkowego umorzenia żaden z wierzycieli nie złoży wniosku o zobowiązanie dłużnika do dokonania spłat. Wniosek taki mógłby zostać złożony np. w przypadku poprawy sytuacji majątkowej upadłego, która umożliwi mu chociażby częściowe zaspokojenie swoich wierzycieli.
3. Zawarcie układu z wierzycielami w toku upadłości konsumenckiej w nowym trybie
Kolejnym novum jest umożliwienie zawarcia dłużnikom będącym konsumentami układu (swoistej umowy z wierzycielami) w ramach tzw. postępowania o zatwierdzenie układu, które to było dotychczas dostępne wyłącznie dla przedsiębiorców. Rozwiązanie to pozwoli uniknąć likwidacji majątku upadłego dłużnika oraz wypracować przy współpracy z profesjonalnym doradcą restrukturyzacyjnym propozycje dotyczące spłaty wierzycieli, które po uzyskaniu ich akceptacji pozwolą na rozłożoną w czasie spłatę zadłużenia - do 5 lat lub też do 7 lat - względem dłużników, którzy doprowadzili do niewypłacalności w sposób umyślny lub wskutek rażącego niedbalstwa. Z kolei w przypadku niezawarcia układu, aktualna pozostanie dalsza możliwość w postaci przeprowadzenia postępowania upadłościowego.
4. Umorzenie zobowiązań nawet przed ustaleniem kręgu wierzycieli uczestniczących w postępowaniu
Istotną zmianą jest także umożliwienie umorzenia zobowiązań dłużnika przez sąd bez uprzedniego ustalania planu spłaty wierzycieli, już po upływie terminu na zgłoszenie swoich wierzytelności przez wierzycieli. Będzie to możliwe w przypadku gdy nie dokonano żadnych zgłoszeń wierzytelności oraz gdy jednocześnie żadna wierzytelność nie została uznana przez sąd z urzędu. Umożliwiłoby to znacznie szybsze umorzenie zobowiązań dłużnika.
5. Dalsze zmiany przewidziane projektem
Projekt zakłada także możliwość ustanowienia w ramach upadłości konsumenckiej, i to na już na etapie po złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości, tymczasowego nadzorcy sądowego, którego zadaniem byłoby zabezpieczenie majątku dłużnika oraz weryfikacja możliwości zaspokojenia wierzycieli wskutek ustalenia sytuacji osobistej i majątkowej dłużnika. Ponadto projekt przewiduje istotną zmianę, w myśl której adresatem zgłoszeń wierzytelności nie będzie (jak miało to miejsce dotychczas) sąd, a syndyk masy upadłości.
Niewątpliwie projektowane zmiany zasługują na aprobatę, gdyż usuwają wiele niedoskonałości dotychczasowych regulacji, dostosowując je do obecnych realiów gospodarczych oraz społecznych. Śmiało można także powiedzieć, iż sprzyjają dłużnikom i zwiększają możliwości otwarcia wobec nich postępowania upadłościowego, a w konsekwencji uzyskania oddłużenia. Zauważyć jednak należy, iż na etapie konsultacji projektu podnoszone są już argumenty o tym, że przyjęcie takich rozwiązań może prowadzić do ,,demoralizacji’’ wśród dłużników, którzy będą lekkomyślnie zadłużać się oczekując w ten sposób umorzenia swoich zobowiązań w ramach postępowania. Z pewnością nie brakuje argumentów ,,za’’ jak i ,,przeciw’’ projektowanym rozwiązaniom - pozostaje więc oczekiwać ich ostatecznego kształtu.