Nieświadome zawieranie umów lub przypadkowe subskrypcje mogą prowadzić do niechcianych kosztów i problemów prawnych, o których młodzież często nie ma pojęcia. Z jakimi sytuacjami spotyka się Europejskie Centrum Konsumenckie (ECK)?
- Nastolatka i telefon mamy – przykładowa sprawa ECK
- Kłopotliwe subskrypcje
- Kiedy tanio oznacza drogo
- Drobne zakupy w grach
- Czy umowa zawarta online przez nastolatka jest ważna?
- Wskazówki dla nastolatków: Jak unikać niechcianych wydatków?
- Wskazówki dla rodziców: Jak chronić dzieci?
- O Europejskim Centrum Konsumenckim
Nastolatka i telefon mamy – przykładowa sprawa ECK
Konsumentka zgłosiła do ECK Polska, że jej 15-letnia córka niechcący utworzyła konto firmowe w popularnej aplikacji służącej do odkrywania i zapisywania inspirujących zdjęć. Mama dziewczynki zorientowała się dopiero, gdy przedsiębiorca zaczął wysyłać wiadomości e-mail, informując o zaległych opłatach. Konsumentka zaktualizowała dane konta o rzeczywistą datę urodzenia. Spowodowało to jego dezaktywację, ale firma nadal wysyłała żądania zapłaty.
Konsumentka skontaktowała się z przedsiębiorcą, wskazując, że jej córka nie miała zdolności do zawarcia umowy. Nie otrzymała żadnej odpowiedzi. Po interwencji ECK Polska i ECK Irlandia firma uznała, że nie ma roszczeń wobec konsumentki i zaprzestała windykacji.
Kłopotliwe subskrypcje
Jednym z najczęstszych problemów, z jakimi borykają się młodsze osoby w sieci, są nieświadome subskrypcje. Wiele aplikacji, gier czy platform streamingowych oferuje okresy próbne lub zniżki na pierwsze zakupy. Nastolatki często pod wpływem impulsu rejestrują się, nie zdając sobie sprawy, że po zakończeniu darmowego okresu nastąpi automatyczne pobranie opłaty za subskrypcję. Co prawda na firmach leżą obowiązki informacyjne i wysyłają potwierdzenia zawarcia umowy w e-mailu, ale te nie są czytane albo trafiają do spamu. Koszty mogą być znacznie wyższe niż początkowa oferta, a brak świadomości o terminach płatności prowadzi do zaskoczenia, gdy pieniądze zostaną pobrane z konta.
Kiedy tanio oznacza drogo
Innym problemem, z którym borykają się młodsze osoby, jest tzw. "pułapka cenowa". Na popularnych platformach zakupowych łatwo natknąć się na produkty, które są oferowane w atrakcyjnej cenie. Często jednak okazuje się, że po zakupie cena nie była tak korzystna, jak się wydawało lub produkt jest podróbką niskiej jakości a nie oryginalnym towarem.
Drobne zakupy w grach
Dzieci mogą dokonywać mniej lub bardziej zaplanowanych zakupów w grach, zwłaszcza gdy są one oparte na mikropłatnościach (tzw. microtransactions). Wystarczy kliknąć przyciski "Kup teraz" lub "Zainstaluj”, a koszty się kumulują. W przypadkach, gdy nie istnieje wystarczająca ochrona przed nieautoryzowanymi transakcjami, takie mini zakupy mogą prowadzić do dużych rachunków.
Czy umowa zawarta online przez nastolatka jest ważna?
Zgodnie z polskim prawem dzieci w wieku 13-17 lat mają ograniczoną zdolność do czynności prawnych. A dzieci poniżej 13 roku życia nie mają zdolności do czynności prawnych w ogóle. W odniesieniu do zakupów w internecie, w praktyce oznacza to, że umowa zawarta przez małoletniego (13-17 lat) może być traktowana jako nieważna, chyba że nastolatek posiada zgodę swoich rodziców lub opiekunów. Jeśli taka zgoda nie została udzielona, rodzic ma możliwość podważenia takiej umowy.
Sytuacja komplikuje się, jeżeli małoletni używa konta, które zostało zarejestrowane na osobę dorosłą. Szczególnie w przypadku takich serwisów, gdzie rodzic ma możliwość ustawienia subkonta z ograniczonymi uprawnieniami. Jeżeli do zakupu zostało użyte „dorosłe” konto, firmy mogą podnieść argument o niedopilnowaniu dziecka.
Podobnie, ale niekoniecznie tak samo, jest w innych krajach UE, np. małoletni mogą podejmować jedynie takie czynności prawne, które są dla nich korzystne. W zależności od państwa również przedział wiekowy może się różnić np. w Niemczech ograniczoną zdolność mają dzieci w wieku 7-17 lat.
Wskazówki dla nastolatków: Jak unikać niechcianych wydatków?
• Sprawdzaj, co kupujesz – Zanim zdecydujesz się na zakup, upewnij się, że znasz dokładną cenę produktu, w tym ewentualne koszty przygotowania do wysyłki, dostawy oraz inne opłaty.
• Uważaj na subskrypcje – Przeczytaj warunki korzystania z usług, zwłaszcza dotyczące okresów próbnych oraz automatycznych opłat po ich zakończeniu.
• Korzystaj z wiarygodnych źródeł – Kupuj tylko u zweryfikowanych sprzedawców. Zwracaj uwagę na opinie innych użytkowników.
• Porozmawiaj z rodzicami – Konsultowanie decyzji zakupowych z rodzicem lub opiekunem może pomóc uniknąć pochopnych decyzji i niepotrzebnych wydatków.
Wskazówki dla rodziców: Jak chronić dzieci?
• Ustawienia kontroli rodzicielskiej – Wiele platform i sklepów internetowych oferuje narzędzia do kontrolowania zakupów dokonywanych przez dzieci.
• Edukacja na temat bezpieczeństwa online – Ważne jest, aby dzieci były świadome zagrożeń związanych z internetem, w tym kradzieży danych osobowych i cyberprzemocy.
• Monitorowanie aktywności dziecka – Rodzice powinni, w miarę możliwości, być na bieżąco z tym, w co grają ich dzieci oraz jakie transakcje są dokonywane.
O Europejskim Centrum Konsumenckim
Europejskie Centrum Konsumenckie, działające przy Urzędzie Ochrony Konkurencji i Konsumentów, bezpłatnie i polubownie pomaga konsumentom w rozwiązaniu ich transgranicznych sporów z przedsiębiorcami z innego kraju Unii Europejskiej, Norwegii, Islandii i Wielkiej Brytanii. Zgłoś się po pomoc lub poradę: https://konsument.gov.pl/skarga-do-eck/.