„Konsument musi mieć realną możliwość dokonywania świadomego wyboru na rynku. Służy temu rzetelna informacja o cechach i cenach oferowanych towarów, o efektywnych metodach ich użytkowania. Konsument musi znać swoje prawa i obowiązki, w szczególności powinien wiedzieć o procedurach dochodzenia swych praw” - czytamy w katalogu praw konsumenta. Jednak, mimo prawnego uchwalenia podobnych ustaw, kwestię prymarną w świadomym wyborze produktów powinna pełnić nasza ostrożność i zasada ograniczonego zaufania.
Kupuj z pomyślunkiem
W czasach ciągłego pośpiechu rzadko zastanawiamy się nad tym, co kupujemy. Sięgamy po upragnioną rzecz, po czym jak najszybciej udajemy się do kasy. Nie przywiązujemy wagi do sposobu i warunków, w jakich dany produkt został wykonany. Prym wiedzie ilość i cena. Co za tym idzie, coraz rzadziej można napotkać osoby, które nazwać można świadomym konsumentem - kimś, kto nie wykonuje pochopnych zakupów, komu nie jest obojętne pochodzenie produktu. Tak naprawdę, wystarczy chwila uwagi i zastanowienia, aby uniknąć wspierania firm, które przy produkcji nie stronią od wyrządzania krzywdy - czy to ludziom, nie zapewniając im godziwych warunków pracy i wynagrodzenia, czy zwierzętom, testując na nich swoje utwory. Jak widać, świadomość zakupu jest zatem dobra nie tylko dla nas, ale i dla wielu innych istnień…
Zobacz serwis: Prawa konsumenta
Co należy wiedzieć, aby uniknąć marketingowych pułapek?
Z dystansem do reklamy
Świadomy konsument powinien, przede wszystkim, z dużą ostrożnością podchodzić do sposobów zachęceń, jakie stosuje współczesny sprzedawca. Nie od dziś wiadomo, że reklama specjalizuje się w rozmaitych trikach psychologicznych, mających na celu skłonienie klientów do kupna danego produktu. Ogromne napisy „okazja!”, „promocja!”, „najtaniej!” - nierzadko okazują się wystarczające, aby skłonić nas do dokonania zakupu. Zanim damy się porwać perswazji reklamy, powinniśmy chłodno podejść do tej kwestii i zadać sobie kilka pytań: czy ta rzecz jest mi niezbędna? Czy w innym miejscu mogę nabyć ją taniej? Czy w tym wypadku wysoka cena = wysoka jakość?
Zobacz serwis: Reklamacje
Czy wiesz, co jesz?
Wszelkie rodzaje produkcji mają usankcjonowane zasady, których firmy produkujące powinny się trzymać. Wyjątkowo jasno zostało to ustalone m.in. w przypadku produktów spożywczych; istnieją tu normy, regulujące odpowiedni opis produktu. Zgodnie z tymi zasadami, na opakowaniu winny znaleźć się następujące informacje:
1. Nazwa produktu;
2. Cechy żywieniowe / przeznaczenie produktu;
3. Skład ilościowy i jakościowy produktu;
4. Masa (zawartość) netto, numer serii;
5. Dane identyfikujące producenta lub wprowadzającego produkt do obrotu w kraju oraz kraj, w którym wyprodukowano produkt;
6. Inne informacje, jeżeli ich podanie jest istotne ze względu na ochronę zdrowia lub życia człowieka Np. data ważności, warunki przechowywania, instrukcja przygotowania.
7. Informacja żywieniowa - musi być wyraźna i opatrzona nagłówkiem, produkt „ekologiczny” musi być poparty atestami.
8. Wartość odżywcza produktu, wyrażona w kJ i kcal oraz zawartość składników odżywczych (węglowodanów, białka, tłuszczu) w 100g lub 100 ml lub w określonej porcji produktu, proponowanej do spożycia.
9. Informacja o składnikach mineralnych, witaminach i zalecanym dziennym spożyciu.
Zobacz: Żądania konsumenta
Przemysł spożywczy i przymykanie oka na prawo
Mimo pozornie jasnych zasad, prawo notorycznie zostaje naginane. Wbrew częstym kontrolom i temu, że minister zdrowia regularnie wprowadza nowe rozporządzenia, dotyczące dopuszczalnych ilości dodatków do produktów spożywczych, na światło dzienne wychodzą nowe wykroczenia. W ciągu ostatnich lat wykazano m.in.: zbyt dużą ilość konserwantów w sprzedawanych napojach gazowanych czy nadmiar cukru w, pozornie naturalnych i zdrowych, dżemach. Miejsce mają też sytuacje skrajne; mowa o wprowadzaniu do żywności groźnego dla zdrowia aspartamu, który jest coraz bardziej powszechnym składnikiem jogurtów, gum do żucia, słodzików i batonów. W kupowanych przez nas produktach nie brak również różnego rodzaju, mniej lub bardziej szkodliwych, barwników i ulepszaczy smaku.
Zysk dla środowiska
Świadomość tego, co kupujemy, może mieć również wpływ na naszą planetę. Wprowadzając w plan dnia codziennego kilka drobnych zmian, mamy szansę przyczynić się do poprawy stanu środowiska na naszej planecie. Co możesz zmienić?
- Niech każdy twój zakup będzie przemyślany. Staraj się nie kupować pod wpływem impulsu.
- Rób zakupy z własną torbą wielokrotnego użytku. Produkcja jednorazowych toreb stanowi dużą szkodę dla atmosfery.
- Sięgaj po opakowania i produkty z recyklingu.
- Kupuj lokalne produkty. Bądź świadomy, jak wiele paliwa trzeba zużyć na dowóz produktów z dalszych regionów.
Fair trade, czyli handel sposobem na pomoc
Mimo wszechobecnych pułapek, handel okazał się dobrym narzędziem pomocy potrzebującym. Sprawiedliwy handel (Fair Trade) - to ruch społeczny, wykorzystujący podejście rynkowe, w celu poprawy sytuacji krajów rozwijających się. Generalnym założeniem tej organizacji jest ochrona praw nieuprzywilejowanych producentów oraz pracowników z krajów Globalnego Południa i oferowanie lepszych warunków handlowych. Projekt pojawił się w latach 60-tych, początkowo realizowany przez władze kościelne Wielkiej Brytanii oraz Holandii. W skład najważniejszych zasad Fair Trade wchodzą:
- Uczciwa cena, jaką otrzymują producenci za swoje produkty.
- Bezpieczne i oparte na zasadach szacunku praktyki handlowe.
- Sprawiedliwe płace i odpowiednie warunki socjalne.
- Demokratyczne zarządzanie organizacją producencką
- Dążenie do zwiększania niezależności producentów
- Zwiększanie wiedzy i świadomości konsumentów
Zobacz: Konsument w sieci
Bądź na bieżąco
Sumując - miejmy oczy szeroko otwarte. Byciu świadomym konsumentem sprzyja, przede wszystkim, krytyczne podejście do wszelkich zakupów, dystans do akcji reklamowych oraz śledzenie zmian prawnych, dotyczących sprzedaży. Dla dobra zdrowia i kieszeni warto być jak najbardziej zaznajomionym z tym, co trafia do naszego zakupowego koszyka.
Autor: Joanna Stanuch