Istota przygotowanej likwidacji
Upadłość konsumencka jest postępowaniem wzorowanym na procedurze upadłościowej przedsiębiorców czy – mówiąc szerzej – podmiotów posiadających „ogólną” zdolność upadłościową. W tej grupie co do zasady nie mieszczą się osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej, dlatego w stosunku do nich należało wprowadzić odrębne postępowanie, do którego standardowe regulacje dotyczące upadłości stosuje się jedynie odpowiednio. Co oczywiście nie zmienia faktu, że pomiędzy upadłością przedsiębiorcy a konsumenta zachodzi sporo podobieństw. Jednym z nich jest procedura przygotowanej likwidacji – określana także, jako pre-pack.
Zgodnie z art. 56a Prawa upadłościowego w postępowaniu o ogłoszenie upadłości uczestnik postępowania może złożyć wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży przedsiębiorstwa dłużnika lub jego zorganizowanej części lub składników majątkowych stanowiących znaczną część przedsiębiorstwa na rzecz nabywcy. Przepis ten określa istotę przygotowanej likwidacji. W procedurze tej – toczącej się w ramach sprawy o rozpoznanie wniosku o ogłoszenie upadłości – dochodzi do sprzedaży całości bądź określonej części przedsiębiorstwa dłużnika, w wyniku czego możliwe jest pozyskanie środków na spłatę wierzycieli.
W związku z tym wniosek o zatwierdzenie warunków przygotowanej likwidacji może zostać zatwierdzony przez sąd tylko wówczas, gdy cena sprzedaży jest wyższa niż kwota możliwa do uzyskania w postępowaniu upadłościowym przy likwidacji na zasadach ogólnych, pomniejszona o koszty postępowania oraz inne zobowiązania masy upadłości, które należałoby ponieść przy likwidacji w takim trybie. Przy czym sąd może zatwierdzić wniosek, kiedy cena jest zbliżona do tak oszacowanej kwoty, gdy przemawia za tym ważny interes publiczny lub możliwość zachowania przedsiębiorstwa dłużnika.
Przygotowana likwidacja a upadłość konsumencka
Przepisy dotyczące przygotowanej likwidacji przedsiębiorstwa (jego zorganizowanej lub znacznej części) znajdują odpowiednie zastosowanie także w upadłości konsumenckiej. Zgodnie z art. 4912 ust. 1a Prawa upadłościowego w postępowaniu o ogłoszenie upadłości uczestnik postępowania może złożyć wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży składników majątku o znacznej wartości. Stąd podstawową kwestią w przygotowanej likwidacji jest ustalenie, jakie dokładnie składniki majątkowe będące własnością konsumenta mogą być przedmiotem tej procedury.
Ustawodawca posługuje się ogólnym sformułowaniem, że składniki te muszą być „znacznej wartości”. Pierwsza z wątpliwości dotyczących rozumienia tego pojęcia sprowadza się do ustalenia, czy chodzi tu o obiektywną, czy też o subiektywną wartość składników majątkowych. W praktyce nie raz zdarzają się sytuacje, w których co prawda z obiektywnego punktu widzenia, to co można by przeznaczyć do „konsumenckiej” przygotowanej likwidacji nie przedstawia znacznej wartości, jednak w perspektywie wartości całości majątku dłużnika ocena ta wygląda już inaczej.
W tym kontekście należy pamiętać, że dopuszczalność przeprowadzenia przygotowanej likwidacji w omawianych tu sprawach powinna zależeć przede wszystkim od tego, czy spełni ona analogiczną funkcję do upadłości konsumenckiej – w tym zwłaszcza w związku z koniecznością zaspokojenia interesów wierzycieli. Dlatego zawsze należy odnosić się do wartości majątku upadłego konsumenta, który może posłużyć do pokrycia wierzytelności. Skoro jest on bazą do przeprowadzenia upadłości konsumenckiej, to właściwie jasne jest, że wierzyciele i tak nie będą w stanie uzyskać wyższego zaspokojenia, niż wskazywałby wartość majątku upadłego. Dlatego ocena, czy składniki majątkowe przeznaczone do przygotowanej likwidacji mają „znaczną wartość” zawsze powinna być przeprowadzana w odniesieniu do realiów konkretnej sprawy, a więc ogólnej wartości majątku upadłego konsumenta.
Upadłość konsumencka - Praktyczne porady
Z praktycznego punktu widzenia stosując przygotowaną likwidację w upadłości konsumenckiej warto pamiętać o tym, że:
• nie jest to postępowanie samodzielne – może ono zostać przeprowadzone tylko wówczas, gdy zostaną spełnione przesłanki do ogłoszenia upadłości konsumenta;
• wnioskować o „pre-pack” ma prawo każdy uczestnik postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości konsumenckiej (nie jest nim wierzyciel konsumenta, który nie złożył wniosku);
• najczęściej przedmiotem przygotowanej likwidacji czyni się nieruchomości należące do konsumenta (dom, mieszkanie, działki), bądź ruchomości o dużej wartości, np. samochód;
• we wniosku o przygotowaną likwidację konieczne jest m.in. jednoznaczne określenie nabywcy oraz proponowanej ceny nabycia składników majątkowych konsumenta;
• analogicznie, jak w przypadku przygotowanej likwidacji przedsiębiorstwa, sąd uwzględnia wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży znacznej części majątku konsumenta wówczas, gdy zaproponowana cena jest wyższa niż kwota możliwa do uzyskania w postępowaniu upadłościowym przy likwidacji na zasadach ogólnych, pomniejszona o koszty postępowania oraz inne zobowiązania masy upadłości, które należałoby ponieść przy likwidacji w trybie ogólnym;
• tym samym „konsumencka” przygotowana likwidacja nie może być dla wierzycieli mniej korzystna, niż standardowa upadłość konsumencka.
Autor: Mec. Dariusz Kwiatkowski, Kwiatkowski&Wspólnicy