Nowe świadczenie dla seniorów: 2150 zł miesięcznie. Kto się załapie? Decyduje średni miesięczny dochód

• Minister Okła-Drewnowicz: bon senioralny już na finiszu prac – ustawa gotowa do wdrożenia już od nowego roku
• Jak działa bon senioralny? Pomoc dla rodzin, które nie mogą zapewnić opieki starszym rodzicom
• Kto będzie miał prawo skorzystać z bonu senioralnego? Decyduje średni miesięczny dochód w ostatnich trzech miesiącach
• Koniec konsultacji nad ustawą o najmie senioralnym – pozytywny odzew i konkretne rozwiązania dla tzw. „więźniów czwartego piętra”
• Nowe mieszkania dla seniorów bez utraty własności – jak ma działać najem senioralny?
• Bezpieczne umowy i koniec nadużyć wobec starszych osób
• Nowy program dla samorządów i organizacji pozarządowych – dzienne miejsca pobytu dla seniorów
• Seniorzy w centrum polityki społecznej – kompleksowe podejście do starzejącego się społeczeństwa

Bon senioralny coraz bliżej realizacji – rząd kończy prace nad ustawą, która ma pomóc tysiącom starszych Polaków. Minister ds. polityki senioralnej Marzena Okła-Drewnowicz właśnie ogłosiła, że projekt ustawy o bonie senioralnym znajduje się na finiszu prac rządowych i ma zostać przyjęty jeszcze przed końcem tego roku. To duży krok w stronę poprawy jakości życia osób starszych i wsparcia ich rodzin, które często borykają się z trudnościami w zapewnieniu codziennej opieki najbliższym seniorom.

Minister Okła-Drewnowicz: bon senioralny już na finiszu prac – ustawa gotowa do wdrożenia już od nowego roku

Podczas Kongresu Senioralnego „Starzenie się społeczeństwa – wyzwania i perspektywa” w Lublinie, minister Marzena Okła-Drewnowicz – pełniąca funkcję sekretarza stanu w KPRM – poinformowała, że prace nad ustawą o bonie senioralnym są niemal zakończone. Na briefingu prasowym poprzedzającym wydarzenie podkreśliła wagę działań rządu w obliczu starzejącego się społeczeństwa.

Minister powiedziała: „(...) wysłaliśmy wniosek z projektem ustawy o bonie senioralnym na Stały Komitet Rady Ministrów, więc można powiedzieć, że kierujemy ten projekt na finisz prac rządowych. Projekt powinien być przyjęty pod koniec tego roku i zafunkcjonować od nowego roku.” Ta deklaracja oznacza, że seniorzy mogą liczyć na nowe formy wsparcia już od przyszłego roku. Program ma zostać przyjęty jeszcze w 2025 roku, by wejść w życie natychmiast po nowym roku, dając gminom czas na przygotowanie organizacyjne.

Według projektu ustawy, maksymalna miesięczna wartość bonu senioralnego wyniesie 2150 zł brutto, co stanowi 50% wynagrodzenia minimalnego w drugiej połowie 2024 roku. Nie będzie to jednak świadczenie wypłacane w gotówce. Jak wyjaśniła minister, środki będą kierowane bezpośrednio do gmin, które zorganizują za nie opiekę dla seniorów.

Jak działa bon senioralny? Pomoc dla rodzin, które nie mogą zapewnić opieki starszym rodzicom

System bonu senioralnego został zaprojektowany z myślą o tych rodzinach, w których dzieci lub bliscy seniora nie mogą się nim zajmować z powodu obowiązków zawodowych. To częsty problem w polskich domach – wiele osób starszych zostaje samych w ciągu dnia, co prowadzi do samotności, braku opieki i poczucia wykluczenia. Dzięki bonowi senioralnemu to gmina przejmie odpowiedzialność za zorganizowanie opieki. Oznacza to, że środki z bonu nie trafią do kieszeni beneficjenta, lecz zostaną wykorzystane do sfinansowania usług takich jak:

• pomoc domowa i opieka nad seniorem w miejscu zamieszkania,
• organizacja transportu do ośrodków dziennego pobytu,
• zapewnienie wsparcia w codziennych czynnościach – np. zakupach, posiłkach, higienie.

Dzięki temu program ma gwarantować realne wsparcie, a nie tylko finansową pomoc bez kontroli wykorzystania środków. Minister Okła-Drewnowicz podkreśliła, że to rozwiązanie ma na celu odciążenie rodzin, które często balansują między obowiązkami zawodowymi a opieką nad starszymi rodzicami.

Kto będzie miał prawo skorzystać z bonu senioralnego? Decyduje średni miesięczny dochód w ostatnich trzech miesiącach

„Z usług wsparcia w ramach bonu senioralnego może korzystać osoba, która ukończyła 75. rok życia, ma niezaspokojone potrzeby w zakresie podstawowych czynności życia codziennego, posiada małżonka lub co najmniej jednego zstępnego oraz której średni miesięczny dochód w ostatnich trzech miesiącach nie przekracza kwoty 3410 złotych” - czytamy w uzasadnieniu do ustawy o bonie senioralnym.

Kryterium dochodowe, o którym mówi tutaj ustawodawca, będzie podlegało corocznie weryfikacji przez organ, o którym mowa w art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 11 września 2015 r. o osobach starszych, zwany „organem do spraw polityki senioralnej”, wskaźnikiem waloryzacji, o którym mowa w art. 89 ust. 6 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zweryfikowane kryteria dochodowe będą ogłaszane przez organ do spraw polityki senioralnej w drodze obwieszczenia, w terminie do końca lutego.

„Bon senioralny na usługi wsparcia dla seniora otrzymuje jego małżonek lub zstępny, na którym zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2023 r. poz. 2809, z późn. zm.) ciąży obowiązek alimentacyjny. Jest to instytucja prawna, która ma pozwolić zapewnić środki utrzymania członkom rodziny, którzy nie są w stanie samodzielnie zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb” - wskazuje ustawodawca.

Ponadto, ustawa przewiduje, że „w przypadku kiedy uprawniony prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe to jego dochód przeciętnie w okresie 3 miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku nie może być niższy niż 3500 złotych oraz wyższy niż 6700 złotych. Z kolei gdy uprawniony prowadzi wieloosobowe gospodarstwo domowe, to jego dochód przeciętnie w okresie 3 miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku, łącznie z dochodami pozostałych członków gospodarstwa domowego nie może przekraczać 10 000 złotych. W przypadku dochodu z gospodarstwa rolnego jest on ustalany na podstawie oświadczenia uprawnionego o powierzchni gospodarstwa rolnego, jako iloczyn powierzchni gruntów w hektarach przeliczeniowych i kwoty dochodu z 1 hektara przeliczeniowego ogłaszanej lub ustalanej na podstawie art. 9 ust. 6-8 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej”.

„Kryteria dochodowe, o których mowa powyżej, podlegać będą corocznie weryfikacji przez organ do spraw polityki senioralnej wskaźnikiem obliczonym jako iloraz minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego dla roku, do którego stosuje się weryfikację, przez minimalne wynagrodzenie za pracę za rok poprzedni, w terminach, o których mowa w art. 3 ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2024 r. poz. 1773). Zweryfikowane kryteria dochodowe będą ogłaszane przez organ do spraw polityki senioralnej w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, w terminie 2 miesięcy od dnia ogłoszenia obwieszczenia Prezesa Rady Ministrów, o którym mowa w art. 2 ust. 4 ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę” - napisano w uzasadnieniu do ustawy.

Koniec konsultacji nad ustawą o najmie senioralnym – pozytywny odzew i konkretne rozwiązania dla tzw. „więźniów czwartego piętra”

Minister Okła-Drewnowicz poinformowała również, że zakończyły się konsultacje publiczne projektu ustawy o najmie senioralnym. Jak podkreśliła, odzew ze strony społeczeństwa i samorządów był bardzo pozytywny, a wiele uwag zostanie uwzględnionych w ostatecznej wersji dokumentu.

„Musimy wszystkie te uwagi przeanalizować i nanieść te, z którymi się zgadzamy, uzupełnić o nie projekt. Następnie będziemy ten projekt kierować do dalszych prac. Myślę, że w 2026 r. ten projekt będzie obowiązywał, że samorządy będą mogły z niego skorzystać, a przede wszystkim osoby starsze” – zaznaczyła minister.

Projekt ustawy o najmie senioralnym to odpowiedź na problem tzw. „więźniów czwartego piętra” – osób starszych, które mieszkają na wyższych kondygnacjach w budynkach pozbawionych wind. Dla wielu z nich opuszczenie mieszkania jest niemal niemożliwe, co skutkuje izolacją i ograniczeniem samodzielności.

Nowe mieszkania dla seniorów bez utraty własności – jak ma działać najem senioralny?

Zgodnie z planem ministerstwa, seniorzy posiadający własne mieszkania będą mogli złożyć wniosek do gminy o najem lokalu dostosowanego do ich potrzeb – na przykład z windą, łazienką bez progów, czy dogodnym dostępem do opieki i usług społecznych. Co najważniejsze, nie stracą przy tym prawa własności do swojego dotychczasowego mieszkania.

To rozwiązanie ma być oparte na prostym mechanizmie:

• gmina udostępnia seniorowi mieszkanie dostosowane do jego potrzeb,
• dotychczasowe mieszkanie seniora zostaje podnajęte przez gminę w ramach zasobu komunalnego.

Jak wyjaśniła minister: „Na czas zajmowania lokalu dostosowanego do swoich potrzeb tamto mieszkanie będzie podnajmowane, bo gmina nie może też tracić swoich zasobów kosztem innych mieszkańców. Gdy ta osoba będzie chciała wrócić do swojego mieszkania bądź też, kiedy umrze, to mieszkanie jest częścią masy spadkowej.”

To rozwiązanie ma chronić seniorów i jednocześnie pozwolić gminom efektywnie gospodarować zasobami mieszkaniowymi. Seniorzy nie będą zmuszeni do sprzedaży czy darowizny swoich nieruchomości, co często wiązało się z ryzykiem utraty bezpieczeństwa i nadużyć.

Bezpieczne umowy i koniec nadużyć wobec starszych osób

Minister Okła-Drewnowicz podkreśliła, że istotą nowego rozwiązania jest bezpieczeństwo seniorów. Wielu z nich decyduje się dziś na umowy z osobami prywatnymi, które w zamian za opiekę otrzymują prawo do nieruchomości. Niestety, jak zaznaczyła minister, często dochodzi do sytuacji, w których obiecana opieka nigdy nie jest realizowana. „Dzisiaj seniorzy podpisują na coraz większą skalę umowy z osobami fizycznymi u notariusza, np. umowy o dożywocie, zbywają swoje nieruchomości w zamian za opiekę albo pieniądze, ale często się zdarza, że kiedy dochodzi do opieki, to jej nie ma.”

W nowym systemie senior będzie podpisywał umowę tylko z gminą, co zapewni pełne bezpieczeństwo prawne i finansowe. Dzięki temu osoby starsze zyskają możliwość zamieszkania w lokalu przystosowanym do ich wieku i stanu zdrowia, bez obaw o utratę dorobku życia.

Nowy program dla samorządów i organizacji pozarządowych – dzienne miejsca pobytu dla seniorów

Minister Okła-Drewnowicz zapowiedziała również prace nad nowym programem dla samorządów i organizacji pozarządowych, który ma zapewnić dzienne formy miejsc pobytu dla seniorów. Obecny program kończy się w tym roku, dlatego trwają intensywne przygotowania do wdrożenia nowej edycji.

Jak zaznaczyła minister: „Zleciliśmy ewaluację, a więc będziemy czerpać to, co najlepsze z poprzednich programów i eliminować to, co się nie sprawdziło, tak, żeby ten nowy program w zupełnie nowej odsłonie mógł funkcjonować od przyszłego roku na następne pięć lat.”

Nowy program ma opierać się na wnioskach z poprzednich lat i realnych potrzebach lokalnych społeczności. Samorządy oraz organizacje pozarządowe będą mogły ubiegać się o środki na tworzenie i utrzymanie miejsc dziennego pobytu, w których seniorzy znajdą opiekę, towarzystwo i wsparcie w codziennych czynnościach.

Seniorzy w centrum polityki społecznej – kompleksowe podejście do starzejącego się społeczeństwa

Słowa minister Marzeny Okły-Drewnowicz potwierdzają, że polityka senioralna staje się jednym z priorytetów rządu. Z jednej strony – bon senioralny ma ułatwić rodzinom codzienną opiekę nad bliskimi, z drugiej – ustawa o najmie senioralnym ma zapewnić osobom starszym dostęp do mieszkań bez barier i ryzyka utraty własności.

Połączenie tych działań z nowym programem dziennych miejsc pobytu tworzy spójną strategię wsparcia seniorów w Polsce. Każdy z projektów dotyka innego aspektu życia osób starszych: od bezpieczeństwa mieszkaniowego, przez opiekę i aktywizację, aż po przeciwdziałanie samotności.

Nowe inicjatywy ministerstwa ds. polityki senioralnej pokazują, że starzenie się społeczeństwa nie musi oznaczać marginalizacji. Wręcz przeciwnie – to moment, w którym państwo, samorządy i rodziny mogą współdziałać, by starsze pokolenia czuły się potrzebne, bezpieczne i objęte realną troską.

Bon senioralny, najem senioralny i nowy program pobytu dziennego to trzy filary, które mają zbudować solidny fundament pod przyszłość polityki senioralnej w Polsce – opartej na godności, bezpieczeństwie i aktywności osób starszych.