Krwiodawcy nadal bez ogólnopolskich ulg w transporcie publicznym, mimo apeli

• Krwiodawstwo jako istotny element bezpieczeństwa zdrowotnego państwa – kontekst interpelacji
• Brak jednolitego systemu ulg transportowych w Polsce – zależność od samorządów i przypadkowość wsparcia
• Stanowisko Ministerstwa Infrastruktury – wsparcie dla idei, ale brak możliwości wdrożenia
• Stanowisko Ministerstwa Zdrowia – altruizm, regulacje europejskie i obawy przed „świadczeniem zwrotnym”
• Cyfryzacja krwiodawstwa – e-Krew, mObywatel i trudności z danymi historycznymi
• Reakcje w sieci: gorąca dyskusja pod postem krwiodawcy.org

Honorowi dawcy krwi w Polsce od lat pozostają jedną z najważniejszych grup społecznych wspierających system ochrony zdrowia. Ich bezinteresowna postawa ratuje życie, a mimo to system przywilejów, który miałby ich wspierać i motywować, nadal jest fragmentaryczny, niejednolity i zależny od samorządów. W październiku 2025 roku ponownie podniesiono tę kwestię w interpelacji nr 13030 skierowanej do Ministerstwa Zdrowia oraz Ministerstwa Infrastruktury. W interpelacji posłowie zwrócili uwagę na trwające prace nad cyfrową legitymacją krwiodawcy w aplikacji mObywatel, podkreślając, że jest to idealny moment na wprowadzenie ogólnokrajowych ulg transportowych dla Zasłużonych Honorowych Dawców Krwi (ZHDK).

Krwiodawstwo jako istotny element bezpieczeństwa zdrowotnego państwa – kontekst interpelacji

W interpelacji posłowie przypominają, jak ważna jest rola honorowych dawców krwi dla systemu ochrony zdrowia. Podkreślają, że zapotrzebowanie na krew jest stałe, a jej niedobory są regularne: „Polska od wielu lat zmaga się z niedoborem krwi i jej składników. Dane Narodowego Centrum Krwi wskazują na regularne niedobory, a statystyki są alarmujące – szczególnie w okresach wakacyjnych i świątecznych.”

Zwrócono uwagę, że każda jednostka krwi może uratować nawet kilka istnień, dlatego wsparcie dla krwiodawców powinno być – zgodnie z oczekiwaniami – traktowane jako jedno z priorytetowych działań państwa: „Każda jednostka krwi może uratować życie kilku osobom, dlatego promocja i wsparcie honorowego krwiodawstwa powinny być jednym z priorytetów polityki zdrowotnej państwa.”

Brak jednolitego systemu ulg transportowych w Polsce – zależność od samorządów i przypadkowość wsparcia

Interpelacja zwraca uwagę, że obecny system ulg i przywilejów dla honorowych krwiodawców jest całkowicie rozproszony i zależny od decyzji lokalnych samorządów: „Obecnie w Polsce honorowi dawcy krwi posiadający tytuł Zasłużony Honorowy Dawca Krwi nie mają ustawowych ulg w przewozach kolejowych (PKP), a ulgi w komunikacji miejskiej funkcjonują wyłącznie w wybranych miastach na podstawie uchwał samorządowych. Brakuje jednolitego i spójnego systemu wsparcia.”

Posłowie argumentują, że skoro trwają prace nad cyfrową legitymacją, jest to doskonały moment, aby połączyć rozwiązanie techniczne z realnym wsparciem społecznym: „Tymczasem Ministerstwo Zdrowia prowadzi prace nad wdrożeniem e-legitymacji honorowego dawcy krwi w aplikacji mObywatel. Jest to właściwy moment, by skoordynować działania obu resortów i wprowadzić kompleksowy pakiet ulg transportowych dostępnych w całym kraju.”

W związku z powyższym posłowie poprosili Ministerstwo Infrastruktury oraz Ministerstwo Zdrowia o udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:

• Czy Ministerstwo Infrastruktury planuje wprowadzenie ustawowych ulg w przewozach kolejowych dla honorowych dawców krwi z tytułem „Zasłużony Honorowy Dawca Krwi”?
• Czy Ministerstwo Infrastruktury planuje na szczeblu krajowym ujednolicenie zasad ulg w komunikacji miejskiej, tak aby obowiązywały one w całej Polsce, a nie tylko w niektórych miastach?
• Czy działania prowadzone przez Ministerstwo Zdrowia związane z wdrożeniem e-legitymacji honorowego dawcy krwi w aplikacji mObywatel będą skoordynowane z Ministerstwem Infrastruktury, aby w jednym pakiecie zapewnić dawcom łatwy dostęp do ulg transportowych?
• Czy Ministerstwo Zdrowia planuje prace nad dodatkowymi instrumentami (np. kampanie społeczne, benefity pozatransportowe), w tym we współpracy z innymi ministerstwami, jak m.in. Ministerstwo Infrastruktury, aby zwiększyć świadomość społeczną i liczbę osób oddających krew?

Stanowisko Ministerstwa Infrastruktury – wsparcie dla idei, ale brak możliwości wdrożenia

Ministerstwo Infrastruktury w swojej odpowiedzi podkreśliło, że choć rozumie wagę sprawy, to nie ma bezpośrednich kompetencji do wprowadzania ulg z tytułu zasług zdrowotnych, gdyż należy to do polityki społecznej i zdrowotnej: „ocena zasadności rozszerzenia uprawnień do ustawowych ulg przejazdowych stanowi – co do zasady – element polityki społecznej i socjalnej państwa. Polityka społeczna, a w tym konkretnym przypadku także polityka zdrowotna leżą poza kompetencjami resortu infrastruktury.”

Ministerstwo wyjaśniło również, że komunikacja miejska jest domeną samorządów lokalnych: „Jednostki samorządu terytorialnego (jako organizatorzy komunikacji miejskiej) mają prawo do określania we własnym zakresie, w realizowanych przez siebie przewozach, zarówno grupy pasażerów uprawnionych do ulg, jak i wymiar tych ulg. Odbywa się to poprzez podejmowanie przez organy stanowiące tych jednostek (Radę Gminy, Radę Miejską lub Radę Miasta) uchwał kształtujących politykę transportową na swoim obszarze, w tym m.in. ceny biletów, zakres uprawnień pasażerów do ulg i wymiar tych ulg.”

Co więcej, wskazano, że administracja rządowa nie ma wpływu ani na zasady, ani na finansowanie lokalnych przywilejów: „Administracja rządowa nie określa zasad ani nie finansuje z budżetu państwa przewozów w ramach komunikacji miejskiej.” Dodatkowo resort poinformował, że aktualnie pracuje wyłącznie nad uproszczeniem obecnego systemu ulg, bez wprowadzania nowych uprawnień: „ (...) w Ministerstwie Infrastruktury prowadzone są obecnie prace nad uproszczeniem i ujednoliceniem systemu ulg ustawowych obowiązującego w publicznym transporcie zbiorowym (np. w odniesieniu do kategorii pociągu czy rodzaju nabywanego biletu). Ze względów wskazanych powyżej zmiany te nie będą obejmowały nowych grup uprawnionych czy przewozów realizowanych w komunikacji miejskiej.”

Stanowisko Ministerstwa Zdrowia – altruizm, regulacje europejskie i obawy przed „świadczeniem zwrotnym”

Natomiast Ministerstwo Zdrowia w swojej odpowiedzi na interpelację szczególnie mocno zaakcentowało zasadę nieodpłatności krwiodawstwa, która wynika z regulacji europejskich i bioetycznych: „Krwiodawstwo w Polsce, podobnie jak w całej Europie, jest honorowe, dobrowolne i nie może pociągać za sobą jakiejkolwiek gratyfikacji finansowej.” „Oddawanie krwi, osocza lub składników krwi jest uważane za dobrowolne i nieodpłatne, jeżeli jest dokonywane przez osobę z jej własnej woli i nie daje podstaw do jakiejkolwiek zapłaty w formie pieniężnej lub w jakiejkolwiek równoważnej postaci.”

Resort zwrócił uwagę, że wprowadzenie ogólnokrajowych ulg mogłoby stać się formą „świadczenia zwrotnego”, co naruszałoby fundament honorowego dawstwa krwi: „Wprowadzenie proponowanych ulg na przejazdy zdaje się wykraczać poza ideę honorowego, dobrowolnego i nieodpłatnego dawstwa krwi.”

Nie zabrakło też odniesienia do kwestii finansowych: „rozszerzenie uprawnień do ulgowych przejazdów prowadzi do zwiększenia wydatków budżetu państwa, co implikuje konieczność poszukiwania dodatkowych środków w ramach ich nieprzekraczalnego limitu. W konsekwencji powyższego każde przyjmowane rozwiązanie prawne, które miałoby dodatkowo obciążać sektor finansów publicznych wymaga szczegółowej analizy pod kątem dostępności środków i zapewnienia źródeł sfinansowania.”

Cyfryzacja krwiodawstwa – e-Krew, mObywatel i trudności z danymi historycznymi

Ministerstwo Zdrowia potwierdziło, że aktywnie prowadzone są prace nad cyfryzacją systemu: „wdrażane są usprawnienia systemowe, które pozwolą na ujednolicenie całego procesu krwiodawstwa i krwiolecznictwa, w tym również możliwość cyfrowego potwierdzania uprawnień zasłużonych honorowych dawców krwi za pośrednictwem aplikacji mObywatel.”

Jednak przeszkodą okazuje się brak elektronicznych danych archiwalnych: „szereg informacji o charakterze historycznym (...) nie posiada postaci elektronicznej, gdyż były one prowadzone w formie papierowych kartotek przez poszczególne Oddziały Rejonowe Polskiego Czerwonego Krzyża.” „(...) nie jest możliwe ich udostępnienie bez uprzedniego przetworzenia na formę elektroniczną i migrowania do odpowiedniego systemu informatycznego.”

Resort zdrowia poinformował także, że nie wybrano jeszcze docelowego modelu cyfrowej legitymacji: „nie wybrano jeszcze ostatecznego rozwiązania ani platformy, na której legitymacja uprawniająca, również do należnych ulg i świadczeń, byłaby dostępna.” Ministerstwo podkreśliło, że oprócz technologii i ulg ważne są działania edukacyjne, szczególnie w szkołach: „opracowane materiały dostosowane są do potrzeb rozwojowych uczniów (...) by w przyszłości stanowiły one stabilny fundament krwiodawstwa i krwiolecznictwa.”

Choć temat ogólnopolskich ulg transportowych wraca regularnie, odpowiedzi ministerstw pokazują, że państwo dostrzega wartość społeczną krwiodawców, ale nie planuje systemowych finansowych przywilejów, obawiając się naruszenia idei honorowego, nieodpłatnego krwiodawstwa.

Reakcje w sieci: gorąca dyskusja pod postem krwiodawcy.org

Emocje po decyzji rządu bardzo mocno wybrzmiały również w mediach społecznościowych. Pod postem krwiodawcy.org na Facebooku pojawiły się dziesiątki komentarzy – od rozczarowania, przez ironię, po głosy pełne gniewu. Wiele osób podkreślało, że brak nowych ulg to kolejny sygnał, że wysiłek honorowych dawców krwi jest niedoceniany. Inni zwracali uwagę, że mimo wszystko idea honorowego krwiodawstwa zawsze będzie opierać się na bezinteresowności, choć od państwa oczekiwano minimum gestów.

W samym poście opublikowano krótką, ale wymowną informację o odpowiedzi rządu na interpelację poselską, zaznaczając, że instytucje państwowe nie planują rozszerzać uprawnień. Jak napisano w oficjalnym wpisie: „W odpowiedzi na interpelację poselską do Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie wprowadzenia ulg w publicznym transporcie dla honorowych dawców krwi, rządowe instytucje potwierdziły, że nie przewidują rozszerzenia katalogu uprawnień dla tej grupy 😔.”

Pod postem natychmiast rozpoczęła się burzliwa dyskusja – jedni pisali o frustracji i braku wdzięczności państwa, inni deklarowali, że oddają krew wyłącznie z pobudek moralnych. Nie brakowało też ironicznych komentarzy o „przywilejach”, czekoladach i zmianach w pakietach dla dawców. Wspólny mianownik był jednak jeden: decyzja rządu wywołała ogromne emocje i poczucie rozczarowania wśród części osób zaangażowanych w honorowe krwiodawstwo.