Karalność przestępstwa, co do zasady, po pewnym czasie ustaje. Nie ma jednak jednego okresu przedawnienia dla wszystkich przestępstw. Przestępstwa poważniejsze (zbrodnie) przedawniają się po dłuższym czasie. Krótszy czas jest potrzeby aby nastąpiło przedawnienie karalności występków.
Nie można mylić przedawnienia karalności z przedawnieniem wykonania kary. Są to dwie różne instytucje.
Co się nie przedawnia
Przedawnieniu nie ulega karalność najpoważniejszych przestępstw. Zgodnie z art. 105 kodeksu karnego, przepisów o przedawnieniu nie stosuje się do zbrodni przeciwko pokojowi , ludzkości i przestępstw wojennych.
Przestępstwa przeciwko pokojowi, ludzkości oraz przestępstwa wojenne zostały spenalizowane w Rozdziale XVI kodeksu karnego. Zalicza się do nich m.in.: wszczynanie wojny, stosowanie środków masowej zagłady, niezgodne z prawem używanie znaków Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca.
Przedawnieniu nie ulegają również umyślne przestępstwa: zabójstwa, ciężkiego uszkodzenia ciała, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu lub pozbawienie wolności łączonego ze szczególnym udręczeniem, popełnione przez funkcjonariusza publicznego w związku z pełnieniem obowiązków służbowych. Tylko te przestępstwa w polskim prawie się nie przedawniają. Do wszystkich innych stosujemy zasady i terminy określone przez kodeks karny.
Zobacz: Przedawnienie wykroczeń
Spoczywanie biegu
Zdarzają się jednak wypadki, gdy przestępstwo co prawda, przedawnia się jednak bieg terminu spoczywa. Zgodnie z przepisem art. 104 kodeksu karnego przedawnienie nie biegnie, jeśli przepis ustawy nie pozwala na wszczęcie lub dalsze prowadzenie postępowania karnego. Przy czym nie dotyczy to braku wniosku lub oskarżenia prywatnego.
Chodzi tu o przesłankę niezależną od woli pokrzywdzonego.
Zobacz również serwis: Sprawy karne
Podsumowanie
Polskie prawo karne słusznie zakłada, że najcięższe przestępstwa nie mogą się przedawnić. Podstaw tej regulacji możemy szukać w Konstytucji RP. Art. 43 ustawy zasadniczej stanowi bowiem: Zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości nie przedawniają się. Zapis ten natomiast wynika z międzynarodowych zobowiązań Polski.