Kto jest funkcjonariuszem?
Popełnienie przestępstwa urzędniczego ma charakter indywidualny, to znaczy, że nie każdy urzędnik może go popełnić. Kodeks karny w art. 231 wskazuje, że przestępstwo działania na szkodę interesu publicznego lub prywatnego, przekraczając uprawnienia lub niedopełniając obowiązków, może popełnić funkcjonariusz publiczny.
Zgodnie z treścią art. 115 par. 13 funkcjonariuszem publicznym jest:
1) Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej,
2) poseł, senator, radny,
3) poseł do Parlamentu Europejskiego,
4) sędzia, ławnik, prokurator, funkcjonariusz finansowego organu postępowania przygotowawczego lub organu nadrzędnego nad finansowym organem postępowania przygotowawczego, notariusz, komornik, kurator sądowy, syndyk, nadzorca sądowy i zarządca, osoba orzekająca w organach dyscyplinarnych działających na podstawie ustawy,
5) osoba będąca pracownikiem administracji rządowej, innego organu państwowego lub samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe, a także inna osoba w zakresie, w którym uprawniona jest do wydawania decyzji administracyjnych,
6) osoba będąca pracownikiem organu kontroli państwowej lub organu kontroli samorządu terytorialnego,
7) osoba zajmująca kierownicze stanowisko w innej instytucji państwowej,
8) funkcjonariusz organu powołanego do ochrony bezpieczeństwa publicznego albo funkcjonariusz Służby Więziennej,
9) osoba pełniąca czynną służbę wojskową,
10) pracownik międzynarodowego trybunału karnego.
Funkcjonariuszem publicznym nie jest osoba, która pełni tylko czynności usługowe.
Zobacz serwis: Sprawy urzędowe
Odpowiedzialność karna funkcjonariusza
Art. 231 kodeksu karnego wskazuje, że funkcjonariusz publiczny, który, przekraczając swoje uprawnienia (wykracza poza swoje uprawnienia służbowe, działa bez podstawy prawnej) lub nie dopełniając obowiązków (zaniechanie, nienależyte lub niedbałe wykonanie swoich obowiązków), działa na szkodę interesu publicznego lub prywatnego, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Jeżeli funkcjonariusz działa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10 (np. łapówka). Warto podkreślić, że chodzi zarówno o uzyskanie korzyści dla siebie, jak i dla innej osoby.
Natomiast działanie nieumyślne i wyrządzenie istotnej szkody, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Funkcjonariusz poniesie odpowiedzialność nie tylko wtedy, gdy szkoda wystąpiła, ale również wówczas, gdy powstało realne jej zagrożenie. Przez szkodę należy rozumieć zarówno starty majątkowe, jak i niemajątkowe (starty moralne).
Zobacz serwis: Kodeks karny