Do czynów tych należą m.in.: uszkodzenie ciała lub wywołanie choroby trwającej dłużej niż 7 dni na szkodę osoby najbliższej (por. art. 157 § 5 k.k.), nieumyślne narażenie na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku zdrowia (por. art. 160 § 5 k.k.), groźba karalna (por. art. 190 k.k.), zgwałcenie (por. art. 197 k.k.), karalna niealimentacja (por. art. 209 Kodeksu karnego), kradzież i kradzież z włamaniem na szkodę osoby najbliższej (por. art. 278 i 279 k.k.).
Żona Augustyna spowodowała wypadek samochodowy, w którym ucierpiał wyłącznie Augustyn. Augustyn nie chce, aby jego ukochana poniosła z tego tytułu jakąkolwiek odpowiedzialność, toteż nie składa wniosku o ściganie, a w jego braku, policja i prokurator pomimo wiedzy o wypadku, nie podejmą żadnych działań mających na celu ukaranie żony Augustyna.
Ponadto istnieje grupa przestępstw, gdzie do wszczęcia postępowania i ukarania sprawcy konieczny jest pochodzący od Ciebie prywatny akt oskarżenia. Do czynów tych należą: uszkodzenie ciała lub spowodowanie rozstroju zdrowia, które nie trwało dłużej niż 7 dni (por. art. 157 § 2 i 3 k.k.), pomówienie (por. art. 212 § 1 i 2 k.k.), zniewaga (por. art. 216 § 1 i 2 k.k.), naruszenie nietykalności cielesnej (por. art. 217 § 1 k.k.).
Zobacz: Kiedy należy podjąć warunkowo umorzone postępowanie?
Szczególną sytuacją jest możliwość występowania przez Ciebie w roli oskarżyciela posiłkowego subsydiarnego. Dotyczy to sytuacji, gdy zarzucany sprawcy czyn jest przestępstwem ściganym z urzędu, a prokurator nie dopatruje się podstaw do wszczęcia i prowadzenia postępowania. Uprawnienie do wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia aktualizuje się dopiero po przeprowadzeniu pewnej procedury:
• po otrzymaniu zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa, prokurator odmawia wszczęcia postępowania przygotowawczego (śledztwa lub dochodzenia) albo już wszczęte umarza;
• odmowna decyzja prokuratora zostaje zaskarżona przez uprawnionego zażaleniem wniesionym do sądu;
• sąd przychyla się do treści zażalenia i zwraca sprawę prokuratorowi do prowadzenia;
• prokurator wydaje po raz kolejny decyzję odmowną, identyczną z wydaną uprzednio (tj. po raz drugi odmawia wszczęcia albo po raz drugi umarza postępowanie przygotowawcze).
Po przejściu wszystkich powyższych etapów, droga do wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia staje dla Ciebie otworem. Akt taki możesz wnieść w terminie miesiąca od otrzymania po raz drugi decyzji odmownej prokuratora i musi być on sporządzony przez adwokata (por. art. 55 § 1 i 2 k.p.k.).
Jak powinien wyglądać prywatny akt oskarżenia?
Prywatny akt oskarżenia powinien zawierać (por. art. 119, 332, 487 k.p.k.):
• oznaczenie sądu, do którego jest kierowany;
• Twoje dane (imię, nazwisko, adres zamieszkania);
• oznaczenie osoby oskarżonej (imię, nazwisko, ewentualnie inne dane o jego osobie);
• określenie zarzucanego oskarżonemu czynu ze wskazaniem czasu, miejsca, sposobu i okoliczności jego popełnienia;
• wskazanie dowodów, na których opiera się oskarżenie;
• datę i Twój podpis.
Czym dla pokrzywdzonego jest prawo do drogi sądowej?
Jako osoba pokrzywdzona przestępstwem lub wykroczeniem masz prawo do tego, aby sąd w wyroku orzekł o winie i ukarał sprawcę. Zasadniczo policja i prokurator prowadzą swoje działania bez względu na Twoją wolę wszczęcia i prowadzenia postępowania (por. art. 334 § 2 k.p.k.).
Zobacz serwis: Postępowanie karne
Tekst pochodzi z poradnika wydanego przez Ministerstwo Sprawiedliwości: "Obywatel w postępowaniu karnym" współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.