Nowelizacja ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz.U. 1997 nr 89 poz. 555) stanowi następny etap przekształceń, które mają prowadzić do przyspieszenie postępowań oraz zapewnienia większej precyzji protokołów sporządzanych z rozpraw.
Zmiany w postępowaniu cywilnym
Nagrywanie rozpraw wdrożono w lipcu 2010 r. w sądach cywilnych, zarówno apelacyjnych jak i okręgowych. Nagrywanie, w formie protokołu elektronicznego, ciągle wprowadzane jest w sądach rejonowych.
W listopadzie 2014 roku wejdą w życie przepisy ustawy, która wdraża nagrywanie rozpraw w sprawach o wykroczenia. Obok elektronicznego nagrania powstawał będzie uproszczony protokół pisemny, który zawierał będzie jedynie najważniejsze informacje z toczącej się sprawy.
Nagrywanie rozpraw karnych
Projekt zmian, jaki przygotował Senat, zakłada wprowadzenie pewnych rozwiązań o charakterze przejściowym. Ma zapewnić płynne przejście od pisemnych protokołów do elektronicznych rejestrów rozpraw w sprawach karnych.
Włączenie postępowania karnego do systemu protokołu elektronicznego przewidziane jest dopiero w dalszej perspektywie czasowej. Protokół elektroniczny będzie wymagany także w postępowaniu przygotowawczym. Będą go więc sporządzać odpowiednio policja oraz prokuratura. Wymaga to odpowiedniego zaplecza techniczno-informatycznego.
Zobacz również: Nowelizacja kodeksu karnego
Kontradyktoryjność postępowania
Senat domaga się przyznania sądowi pewnych uprawnień w zakresie inicjatywy dowodowej. W sytuacji gdy uzyskanie dowodu przez stronę lub oskarżyciela posiłkowego będzie utrudnione, sąd powinien mieć – zgodnie z projektem senackim – możliwość zwrócenia się o wydanie go, np. o przekazanie przez jakąś instytucję dokumentu/ informacji. Dotyczy to jedynie informacji niedostępnych (zastrzeżonych) dla osoby fizycznej a dostępnych dla organu (np. prokuratora). Następowałoby to na wniosek oskarżonego.
Zmiany w tym zakresie mają wejść w życie 1 lipca 2015 roku.
Prawo zatrzymanego do milczenia
Kolejna z propozycji nastąpiła na skutek wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich z dnia 17 maja 2013 roku dotyczącego art. 244 § 2 kodeksu postępowania karnego, czyli braku prawa zatrzymanego do odmowy złożenia oświadczeń. Wg RPO dotychczasowa redakcja przepisów nie stanowi należytej gwarancji prawa do obrony. Na skutek tego doprecyzowano, iż osoba zatrzymywana (np. przez policję) podczas tego zatrzymania ma prawo do złożenia do protokołu oświadczenia, ale może także odmówić składania oświadczeń. Zatrzymanemu przysługuje więc praw do milczenia.
Zmiany w prawie karnym w 2015 roku
Zmiana w prawie karnym zaproponowana przez Senat jest bezpośrednim skutkiem wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 lipca 2013 r., o sygnaturze akt SK 9/10. Zdaniem TK przepis nakazujący sądowi wykonać zawieszoną karę pozbawienia wolności, w sytuacji gdy sprawca w okresie próby popełnił kolejne przestępstwo za które został skazany na karę w zawieszeniu (art. 75 § 1), jest niezgodny ze standardem określonym w Konstytucji. TK odniósł się do zasady niezawisłości sądów. Po zmianach art. 75 § 1 kodeksu karnego otrzyma następujące brzmienie: „Sąd zarządza wykonanie kary, jeżeli skazany w okresie próby popełnił podobne przestępstwo umyślne, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności, chyba że przemawiają przeciwko temu szczególne względy".
Wskazanymi zmianami zajmie się Sejm podczas 68. posiedzenia, które odbędzie się w dniach 28 – 30 maja 2014 roku.
Polecamy serwis: Sprawy karne
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz.U. 1997 nr 89 poz. 555).
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553).
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 lipca 2013 r., o sygnaturze akt SK 9/10.