Podstawa prawna i miejsce w katalogu kar
Kara ograniczenia wolności została uregulowana w art. 32 pkt 2 Kodeksu karnego (dalej: k.k.). Analizując katalog kar znajdujący się w art. 32 k.k., należy zwrócić uwagę, że kara ograniczenia wolności jest drugą, zaraz po grzywnie (art. 32 pkt 1 k.k.), karą wskazaną w hierarchii od najłagodniejszej do najsurowszej. Surowszymi karami w odniesieniu do ograniczenia wolności są: pozbawienie wolności (art. 32 pkt 3 k.k.), 25 lat pozbawienia wolności (art. 32 pkt 4 k.k.) oraz dożywotnie pozbawienie wolności (art. 32 pkt 5 k.k.).
W czasie odbywania kary ograniczenia wolności skazany nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu oraz ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary.
Wymiar i forma kary ograniczenia wolności
W myśl art. 34§1 k.k. kara ograniczenia wolności trwa najkrócej miesiąc, zaś najdłużej 2 lata i jest wymierzana w miesiącach i latach.
Kara ograniczenia wolności polega na obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne (art. 34 § 1a pkt 1 k.k.) albo na potrąceniu od 10% do 25% wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na cel społeczny wskazany przez sąd (art. 34 § 1a pkt 4 k.k.). Jednocześnie wskazane obowiązki i potrącenia orzeka się łącznie lub osobno (art. 34 § 1b k.k.).
Jeżeli sąd wymierza karę ograniczenia wolności polegającą na wykonywaniu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne, to wymiar kary wynosi od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym (art. 35 § 1 k.k.). W tym miejscu należy zwrócić uwagę, na wyrok SN o sygn. IV KK 48/16 z dnia 5 lipca 2016 roku, w myśl którego orzekając karę ograniczenia wolności sąd w wyroku powinien zawrzeć precyzyjne rozstrzygnięcie co do kary ograniczenia wolności, a wobec uznania, że kara ta ma polegać na obowiązku wykonywania pracy na cele społeczne, wymiaru czasu tej pracy w stosunku miesięcznym. Jednocześnie w dalszej części wyroku doprecyzowano, iż ustawowy wymóg określenia w wyroku wymiaru godzin pracy, wyklucza możliwość jego precyzowania dopiero w postępowaniu wykonawczym.
Polecamy: Kodeks kierowcy - zmiany 2019
W sytuacji, gdy wymierzona kara ograniczenia wolności polega na potrąceniu części wynagrodzenia za pracę, wówczas potrącenie wynagrodzenia za pracę może być orzeczone wobec osoby zatrudnionej, z jednoczesnym zastrzeżeniem, że w okresie, na jaki zostało orzeczone potrącenie, skazany nie może rozwiązać bez zgody sądu stosunku pracy (art. 35 § 2 k.k.). Celem uzupełnienia należy w tym miejscu przytoczyć wyrok SN o sygn. IV KK 115/11 z dnia 18 maja 2011 roku, zgodnie z którym obrazą art. 35 § 2 k.k. jest orzeczenie kary ograniczenia wolności z obowiązkiem potrącenia 25 % wynagrodzenia za pracę, bez wskazania celu społecznego, na który ma być przekazywana kwota potrąceń i bez określenia, że ma być to dokonywane w stosunku miesięcznym. Takie określenie tego obowiązku narusza dyspozycję wskazanego przepisu, która to dyspozycja nakazuje każdorazowe dookreślenie wymienionych elementów przez orzekający w tej kwestii sąd. W związku z powyższym istotnym jest precyzyjne określenie wykonania orzeczonej kary poprzez wskazanie celu społecznego oraz określenie terminu potrącenia niezależnie od tego, czy potrącenie będzie wynosiło 10% czy maksymalnie 25% wynagrodzenia.
Dodatkowo przy wymierzeniu kary ograniczenia wolności sąd może również orzec świadczenie pieniężne lub obowiązki, o których mowa w art. 72 § 1 pkt 2-7a k.k. tj.: przeproszenie pokrzywdzonego, wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby, wykonywania pracy zarobkowej, do nauki lub przygotowania się do zawodu, powstrzymanie się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających, poddanie się terapii uzależnień, poddanie się terapii, w szczególności psychoterapii lub psychoedukacji, uczestnictwo w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych, powstrzymanie się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, powstrzymanie się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób lub zbliżania się do pokrzywdzonego lub innych osób (art. 34 § 3 k.k.).
Polecamy serwis: Prawo karne