Zmiany w kodeksie karnym
Środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów orzeka się zasadniczo na okres od roku do 10 lat. Uwzględniając aktualne potrzeby ochrony bezpieczeństwa w komunikacji, ustawą z dnia 14 kwietnia 2000 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny (Dz. U. Nr 48, poz. 548) wprowadzono do przepisów Kodeksu karnego zakaz prowadzenia pojazdów na zawsze.
Powołaną nowelą do art. 42 k.k. dodano § 3 przewidujący fakultatywną podstawę tego zakazu oraz § 4 określający przesłanki jego obligatoryjnego orzekania.
Dolegliwość
Orzekanie zakazu „na zawsze” należy rozumieć jako orzekanie go dożywotnio.
Zakaz prowadzenia pojazdów na zawsze jest bardzo represyjną sankcją, zwłaszcza, gdy stosowany jest wobec osób zawodowo kierujących określonymi pojazdami. Dolegliwość sankcji orzeczonej za przestępstwo komunikacyjne objętej zakresem art. 42 § 3 lub § 4 k.k. tkwi również w trwającej do końca życia sprawcy stygmatyzacji.
Należy bowiem zauważyć, że zgodnie z art. 107 § 6 k.k., jeżeli orzeczono środek karny, zatarcie skazania nie może nastąpić przed jego wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem jego wykonania. Zakaz orzeczony na zawsze nigdy (za życia sprawcy) nie będzie wykonany. Tym samym wyłączona została możliwość zatarcia skazania w tym trybie, co oznacza, że osoba, wobec której orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów na zawsze będzie do końca życia traktowana jako osoba karana.
Z uwagi na swój represyjny charakter zakaz prowadzenia pojazdów na zawsze został ograniczony do pojazdów mechanicznych we wszystkich strefach ruchu, a mianowicie w ruchu lądowym, wodnym i powietrznym. Zakaz prowadzenia pojazdów na zawsze odnosi się do „wszelkich pojazdów mechanicznych”, a więc dotyczy każdego pojazdu mechanicznego i nie jest możliwe wyłączenie jakiegokolwiek z nich z zakresu jego działania.
Zobacz: Wykroczenia drogowe
Zakaz fakultatywny
Zgodnie z art. 42 § 3 k.k., fakultatywne orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów na zawsze jest dopuszczalne w przypadku spełnienia kumulatywnie następujących przesłanek:
- popełnienie przez sprawcę przestępstwa określonego w art. 173 (sprowadzenie katastrofy komunikacyjnej) lub 174 (sprowadzenie niebezpieczeństwa katastrofy), którego następstwem jest śmierć innej osoby lub ciężki uszczerbek na jej zdrowiu lub przestępstwa określonego w art. 177 § 2 lub w art. 355 § 2 (wypadek komunikacyjny, w którego wyniku ktoś poniósł śmierć lub doznał ciężkiego uszczerbku na zdrowiu),
- sprawca w czasie popełnienia jednego z ww. przestępstw znajdował się w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia.
Fakultatywny zakaz prowadzenia pojazdów na zawsze dotyczy wszystkich osób uczestniczących w ruchu, a nie tylko prowadzących pojazd.
Przedmiotowy zakaz może być orzekany również wobec pieszych, nawet jeżeli w ogóle nie mają uprawnień do prowadzenia pojazdów.
Zakaz obligatoryjny
Podstawą obligatoryjnego orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych na zawsze jest ponowne skazanie osoby prowadzącej pojazd mechaniczny w warunkach określonych w art. 42 § 3 k.k. Wyraz „ponowne” oznacza, że sprawca był uprzednio skazany za przestępstwo określone w art. 42 § 3 k.k., a ponadto w chwili czynu znajdował się w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia.
Drugie skazanie musi nastąpić za którekolwiek z tych przestępstw sprawcy będącego prowadzącym pojazd mechaniczny i również znajdującego się w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub który zbiegł z miejsca zdarzenia.
Warunek ponownego skazania oznacza, iż poprzednio musiał zapaść wyrok skazujący, nie jest natomiast istotne, na jaką karę sprawca był poprzednio skazany ani czy tę karę odbył.
Nie jest również konieczna tożsamość popełnionych przez sprawcę przestępstw komunikacyjnych. Należy podkreślić, że obligatoryjny zakaz prowadzenia pojazdów na zawsze dotyczy wyłącznie osób prowadzących w czasie popełnienia przestępstwa pojazd mechaniczny.
Jedną z przesłanek jego orzeczenia jest bowiem ustalenie, że sprawca popełnił uprzednie i następne przestępstwo prowadząc pojazd mechaniczny.
Zobacz serwis: Wykroczenia