Rozwód kościelny jako element języka potocznego
Kwestia tego, że w Kościele nie ma rozwodów jest chyba na tyle oczywista, że nie wymaga szerszego wyjaśniania. Niemniej jednak w tym samym Kościele mówi się o rozwodach kościelnych. Jest to jednak sformułowanie potoczne, którego na próżno szukać w oficjalnych dokumentach kościelnych, czy ustawach kościelnych.
Sformułowanie rozwód kościelny można porównać do profesora ze szkoły średniej. Kiedyś zawsze, a dzisiaj już coraz rzadziej, nauczyciela uczącego w szkole średniej określano mianem profesora. Nie był to tytuł naukowy, lecz grzecznościowy. I tak potocznie nauczyciela w szkole średniej mianowano profesorem.
Polecamy: Seria 5 książek. Poznaj swoje prawa!
Nie inaczej jest z potocznym i grzecznościowym tytułowaniem lekarza medycyny mianem doktora. Oczywiście zdarza się, że lekarz uzyskał stopień naukowy doktora i wtedy jest doktorem sensu stricto. Zwykło się jednak mianem doktora określać każdego lekarza medycyny. A przecież studiów medycznych nie kończy się z tytułem doktora, lecz właśnie z tytułem lekarza medycyny. Potocznie więc mówi się o lekarzu medycyny – doktor.
Wracając do rozwodu kościelnego – w języku potocznym funkcjonuje takie określenie. Oznacza ono stwierdzenie (vel orzeczenie) nieważności małżeństwa kościelnego.
Rozwód, unieważnienie a stwierdzenie nieważności
Rozwód oznacza, że małżeństwo zaczęło istnieć – został zawiązany węzeł małżeński – ale w wyniku jakichś okoliczności doszło do jego rozpadu, który przypieczętował wyrok sądu powszechnego – węzeł został rozcięty. Innymi słowy stwierdza się, że małżeństwo było w pewnym czasie ważne, a teraz chcemy z niego rezygnować.
Unieważnienie (vel anulowanie) oznacza, że małżeństwo zaczęło istnieć – został zawiązany węzeł małżeński – ale w wyniku jakichś okoliczności małżeństwo to zostało zawarte w sposób nieprawidłowy, co przypieczętował wyrok sądu powszechnego – węzeł został rozwiązany. Innymi słowy stwierdza się, że małżeństwo było w pewnym czasie ważne, a teraz chcemy je unieważnić (anulować).
Stwierdzenie nieważności (vel orzeczenie nieważności) oznacza, że małżeństwo tylko teoretycznie zaczęło istnieć – pozornie został zawiązany węzeł małżeński – ale w wyniku jakichś okoliczności małżeństwo to zostało zawarte nieważnie – węzeł małżeński nie został zawiązany, co potwierdził wyrok sądu kościelnego – węzeł nigdy nie zaistniał. Innymi słowy stwierdza się, że małżeństwo było od samego początku zawarte nieważnie (de facto nie zostało zawarte).
Mnogość określeń na proces małżeński
Powyżej wymieniono najbardziej popularne określenia kanonicznego procesu małżeńskiego. Poczynając od potocznego rozwodu kościelnego, poprzez niepoprawne unieważnienie małżeństwa lub anulowanie małżeństwa po poprawne stwierdzenie nieważności małżeństwa.
Nie są to jednak jedyne określenia, z którymi można się spotkać. Obok stwierdzenia nieważności często ma się do czynienia z orzeczeniem nieważności małżeństwa, co jest pojęciem poprawnym z punktu widzenia logiki prawniczej.
Słowo małżeństwo, często jest zastępowane przez słowo ślub, co nie jest do końca poprawne. I tak mamy do czynienia z anulowaniem ślubu kościelnego, unieważnieniem ślubu kościelnego, orzeczeniem nieważności ślubu kościelnego, czy stwierdzeniem nieważności ślubu kościelnego.
Podsumowanie
W Kościele nie ma rozwodów. Używane w języku potocznym sformułowanie rozwód kościelny oznacza proces o orzeczenie (vel stwierdzenie) nieważności małżeństwa kościelnego. Znaczenie tych dwóch pojęć posiada kardynalne różnice co do istoty kanonicznego procesu małżeńskiego – istnienie lub nieistnienie związku małżeńskiego.
Bolesław A. Dùllek - adwokat kościelny
www.cancellariacanonica.pl
Polecamy serwis: Rozwód kościelny