Przedstawiciele państw członkowskich UE zatwierdzili dziś nowe zasady dające pewność prawną małżeństwom międzynarodowym chcącym wziąć rozwód. Nowe przepisy umożliwiają wybór prawa właściwego, które będzie miało zastosowanie do sprawy rozwodowej małżeństw, w których każde z małżonków posiada inne obywatelstwo, małżeństw, w których każde z małżonków mieszka w innym państwie lub też małżeństw, w których oboje małżonkowie mieszkają w państwie niebędącym ich państwem ojczystym.
Zobacz: Ochrona danych osobowych w UE
Celem nowego prawa jest zredukowanie praktyki polegającej na wyborze sądu ze względu na możliwość korzystniejszego rozstrzygnięcia sprawy oraz ochrona przy sporach rozwodowych tych małżonków, którzy są w gorszym położeniu. Jest to pierwszy przypadek skorzystania przez państwa UE z mechanizmu tzw. „wzmocnionej współpracy", która pozwala grupie liczącej co najmniej dziewięć państw członkowskich na podjęcie działań w istotnej, ale blokowanej w przypadku zastosowania normalnej procedury głosowania sprawie. Dzisiejsze porozumienie polityczne następuje po zaledwie ośmiu miesiącach od udzielenia przez Komisję odpowiedzi na wniosek dziewięciu państw członkowskich o przedstawienie projektu nowego prawa (por. IP/10/347). Po wejściu w życie nowe przepisy będą miały zastosowanie, początkowo, do 14 państw członkowskich, jednakże pozostałe państwa członkowskie mogą w przyszłości dołączyć do wzmocnionej współpracy.
„Rozpad małżeństwa jest już sam w sobie wystarczająco traumatycznym przeżyciem dla rodziny. Tymczasem małżeństwa międzynarodowe są jeszcze narażone na dodatkowe utrudnienia wynikające z niejasności przepisów krajowych”, powiedziała Viviane Reding, wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej i komisarz UE ds. sprawiedliwości. „Przyjęte w dniu dzisiejszym prawo ułatwi życie małżeństwom stojącym w obliczu rozwodu międzynarodowego, zmniejszy ich stres z tym związany i pomoże chronić małżonków znajdujących się w gorszym położeniu. Nowe przepisy są również kamieniem milowym dla współpracy UE w zakresie złożonych zagadnień prawnych i dowodem na to, że zawsze jesteśmy w stanie znaleźć pragmatyczne rozwiązania problemów życia codziennego."
Zobacz:Nowy dostęp do prawa Unii Europejskiej
Teraz, gdy ministrom sprawiedliwości państw UE zasiadającym w Radzie udało się osiągnąć porozumienie kolejny krok potrzebny do wejścia w życie nowego prawa należy do Parlamentu Europejskiego, który wyda opinię w tym temacie. Formalne przyjęcie nowego aktu prawnego przez Radę nastąpi najprawdopodobniej przed końcem tego roku. Wejdzie on w życie w terminie 18 miesięcy od dnia przyjęcia.
Nowe przepisy będą obowiązywać w 14 państwach członkowskich (Belgii, Bułgarii, Niemczech, Hiszpanii, Francji, Włoszech, Łotwie, Luksemburgu, Malcie, Austrii, Portugalii, Rumunii i Słowenii). Państwa chcące dołączyć do ustanowionej wzmocnionej współpracy mogą to zrobić w dowolnym momencie. Zgodnie z traktatem z Lizbony państwa, które chcą uczestniczyć we wzmocnionej współpracy, muszą powiadomić o tym Radę i Komisję po czym Komisja podejmuje niezbędną decyzję.
Kontekst
Po przedłożeniu przez Komisję wniosku w dniu 24 marca (IP/10/347) Parlament Europejski wyraził w dniu 16 czerwca 2010 r. zgodę na procedurę wzmocnionej współpracy (IP/10/747). W dniu 12 lipca 2010 r. rządy UE przyjęły decyzję Rady upoważniającą do podjęcia wzmocnionej współpracy (IP/10/917). Dzisiejsza decyzja ministrów sprawiedliwości państw członkowskich UE dotyczy zatwierdzenia wniosku Komisji w sprawie rozporządzenia regulującego szczegółowo kwestię rozwodów międzynarodowych.
Zobacz: Skarga do Międzynarodowego Trybunału Praw Człowieka
Zgodnie z wnioskiem Komisji, małżonkowie będą mogli w trakcie trwania małżeństwa ustalić, które prawo będzie miało zastosowanie w przypadku ewentualnego rozwodu. Takie rozwiązanie zapewni małżeństwom większą pewność, przewidywalność i elastyczność prawną a także pomoże uchronić małżonków i ich dzieci przed skomplikowanymi, przedłużającymi się i bolesnymi procedurami (por. MEMO/10/100).
Przedstawiony przez Komisję wniosek ma także na celu umożliwienie małżeństwom międzynarodowym większej kontroli nad procesem ich separacji oraz uchronienie słabszych małżonków przed znalezieniem się w niekorzystnym położeniu w postępowaniu rozwodowym.
Jeśli małżonkowie nie osiągną porozumienia sądy będą dysponować wspólną formułą ustalania prawa właściwego. Przepisy te nie wpływają na kompetencje państw członkowskich w zakresie ustalania definicji małżeństwa.
Zgodnie z przepisami UE dotyczącymi wzmocnionej współpracy, państwa, które nie podpiszą wniosku, mogą dołączyć do niego w każdej chwili po jego przyjęciu, po wydaniu pozytywnej oceny przez Komisję (art. 331 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.
Komisja złożyła pierwszy wniosek dotyczący pomocy dla małżeństw międzynarodowych już w 2006 r., lecz ówczesny projekt (tak zwane rozporządzenie „Rzym III”) nie uzyskał wymaganego jednomyślnego poparcia rządów państw członkowskich UE.