Instytucja separacji jest zbliżona do instytucji rozwodu. Jednak wyróżniamy przy niej istotne różnice po stronie przesłanek jak i skutków jej orzeczenia.
Przesłanką do orzeczenie separacji jest zupełny rozkład pożycia. Jeżeli zupełny rozkład pożycia nastąpi między małżonkami, to każdy z nich może żądać, ażeby sąd orzekła separację.
Należy tu podkreślić różnicę pomiędzy rozwodem a separacją, gdzie przy rozwodzie przesłanką jest nie tylko zupełny, ale i trwały rozkład małżeństwa.
Zniesienie separacji zachodzi za pomocą żądania małżonków.
Na zgodne żądanie małżonków sąd orzeka o zniesieniu separacji.
Z chwilą zniesienia separacji ustają jej skutki. Znosząc separację, sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi małżonków.