Od czego wylicza się zachowek
Zachowek jest pochodną wartości udziału, który przysługiwałby danemu spadkobiercy gdyby nie został pominięty w testamencie (lub gdyby spadkodawca nie rozdysponował majątku darowiznami). Do wyliczenia wartości udziału, należy ustalić tzw. substrat zachowku, czyli specyficznie liczoną wartość spadku.
Na substrat składają się:
- aktywa spadku pomniejszone o długi spadkowe (z wyłączeniem wartości zapisów i poleceń),
- udzielone za życia spadkodawcy darowizny (bez względu na to, czy były one uczynione na rzecz spadkobierców, uprawnionych do zachowku, czy też innych osób)
Porównaj: Jak wylicza się zachowek
Kiedy zachowek wynosi 1/2 udziału
Wyliczona zgodnie z powyższymi zasadami wartość spadku dzielona jest pomiędzy spadkobierców ustawowych (łącznie z tymi, którzy spadek odrzucili i są niegodni dziedziczenia, jednak bez wydziedziczonych i tych, którzy dziedziczenia umownie się zrzekli). Tak wyliczony udział jest podstawą do wyliczenia zachowku.
Podstawą wartością zachowku jest 1/2 wartości (hipotetycznego) udziału. Ustawodawca przewidział jednak w określonych przypadkach stawkę wyższą (2/3).
Zachowek w wysokości 2/3 wartości udziału
Wyższy zachowek przysługuje dwóm kategoriom spadkobierców ustawowych:
- małoletnich (do 18 roku życia);
- trwale niezdolnych do pracy.
Osoba trwale niezdolna do pracy powinna wykazać to odpowiednim zaświadczeniem lekarskim lub z ZUS.
Najistotniejszą kwestią związaną z prawem do wyższego zachowku jest to, kiedy uprawnieni mają spełniać warunki do jego uzyskania. Otóż krytyczny jest moment otwarcia spadku- a nie wytoczenia powództwa o zachowek – czy tym bardziej przeprowadzenia postępowania spadkowego. Spadkobierca musi wykazać, że w momencie śmierci spadkodawcy spełniał warunki do uzyskania wyższego świadczenia.
O ile nie jest to problemem w przypadku wieku (wystarczy na dobrą sprawę dowód osobisty lub inny dokument z datą urodzenia)- o tyle w przypadku niezdolności do pracy może to być kłopotliwe (zwłaszcza jeśli od śmierci spadkodawcy minęło dużo czasu). Może się okazać, że osoba obecnie niezdolna do pracy- w chwili otwarcia spadku była zdrowa lub nie dysponowała odpowiednim zaświadczeniem. W takiej sytuacji, zachowek wyniesie 1/2 wartości udziału.
Zobacz serwis: Zachowek i dział spadku