Zachowek i dział spadku

Czym jest zachowek i komu przysługuje? Jakie zmiany weszły w życie 22 maja 2023 r.? Oto najważniejsze informacje.

Zachowek jest bardzo złożoną instytucją prawa spadkowego. Przepisy go regulujące zawarte są w w kodeksie cywilnym w księdze czwartej dotyczącej spadków, są one dość jasne i klarowne, jednak tylko z pozoru. Prowadząc sprawę o zachowek adwokat musi być bardzo ostrożny i przewidzieć, a przede wszystkim sprawdzić wszystkie możliwe sytuacje prawne związane ze spadkiem m.in. możliwość wydziedziczenia jednego z uprawnionych do zachowku, odrzucenie spadku, niegodność dziedziczenia, rozwód, wcześniejsza darowizna itp. Każda taka sprawa wymaga indywidualnego podejścia i dogłębnej analizy.

1 czerwca 2019 r. mają wejść w życie istotne zmiany, dotyczące zachowku. Projektowane przepisy przewidują możliwość zawarcia umowy o zrzeczenie się zachowku. Nowe rozwiązania przewidziano również dla osób zobowiązanych do zapłaty zachowku, gdy w skład spadku wchodzi przedsiębiorstwo.

W jakich sytuacjach konieczne okazuje się doliczenie darowizny do spadku? Na czym polega taka operacja rachunkowa?

Dział spadku można przeprowadzić w sądzie lub zawierając umowę z pozostałymi spadkobiercami. Gdy którykolwiek ze spadkobierców nie chce zgodzić się na dział lub gdy nie ma zgody co do sposobu jego przeprowadzenia, zawarcie umowy będzie wykluczone. Wówczas pozostaje droga postępowania sądowego.

Zachowek zabezpiecza interesy osób tak by po śmierci spadkodawcy miały jakieś korzyści ze spadku nawet jeśli zostały pominięte w testamencie. Zachowek należy się tylko najbliższej rodzinie zmarłego. Co jeszcze warto wiedzieć o instytucji zachowku?

Problem zachowku powstaje wtedy, jeżeli uprawnieni do zachowku, a należą do nich tylko zstępni, małżonek oraz rodzice spadkodawcy, zostali wydziedziczeni przez spadkodawcę przez rozporządzenie na wypadek śmierci - testament albo umowę spadkową. Jakie są przesłanki pozbawienia prawa do zachowku w prawie niemieckim?

Brak wspólnych dzieci nie wystarcza do objęcia całego majątku przez małżonka. Bez sporządzenia testamentu i wydziedziczenia w nim osób uprawnionych do zachowku należy wypłacić im odpowiednie części spadku.

Majątek spadkodawcy często dziedziczy wiele osób, co czyni ich współwłaścicielami. Sprawiedliwemu rozdzieleniu między spadkobiercami służy umowa o dział spadku. Zawiera się ją, jeśli wola współspadkobierców jest zgodna.

Uprawnieni mogą wystąpić z roszczeniem o zapłatę zachowku przeciwko spadkobiercy. Roszczenia z tytułu zachowku przedawniają się z upływem 5 lat od ogłoszenia testamentu bądź otwarcia spadku.

Podział spadku może nastąpić poprzez zawarcie umowy między spadkobiercami bądź przez orzeczenie sądu. Każda z osób uprawnionych do spadku może dochodzić działu spadku przed sądem, jeżeli spadkobiercy nie są zgodni co do jego dokonania.

Zapisobierca windykacyjny otrzymuje w zapisie konkretną rzecz z majątku spadkodawcy. W jakim zakresie zapisobierca windykacyjny jest odpowiedzialny za zachowek?

W przypadku spadku będącego współwłasnością pojawia się problem jego podziału. W jaki sposób można dokonać działu spadku?

Obowiązek wypłaty zachowku ciąży również na zapisobiercy windykacyjnym. Sam zapis wpływa zaś na ustalenie wartości zachowku. Jak domagać się zachowku od zapisobiercy?

Aby pozbawić krewnych zachowku należy ich wydziedziczyć. Jakie są podstawy wydziedziczenia?

Czym jest zachowek i czy można go dziedziczyć? Jakie trzeba spełnić warunki przy dziedziczeniu zachowku?

Czy roszczenie o wypłatę zachowku może się przedawnić? Jeżeli tak, to po jakim okresie i czy można przywrócić ten termin

Małżonek i inne osoby bliskie spadkodawcy, które mieszkały z nim do dnia jego śmierci, są uprawnione do korzystania w dotychczasowym zakresie z mieszkania i urządzenia domowego. Jest to możliwe przez okres trzech miesięcy od otwarcia spadku, czyli chwili śmierci spadkodawcy.

Otrzymałem od rodziców dom w drodze darowizny. Czy moje rodzeństwo może po śmierci rodzica dochodzić ode mnie zachowku? Jaka jest zależność między darowizną o zachowkiem?

Zachowek przysługuje najbliższym krewnym spadkodawcy, którzy ze względu na ustanowienie innej osoby spadkobiercą testamentowym w praktyce zostali pozbawieni swoich praw. Jeżeli nie otrzymaliśmy należnego nam zachowku, możemy wnieść do sądu odpowiedni pozew.

Jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom to między tymi spadkobiercami istnieje wspólność majątku spadkowego. Do takiej wspólności stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Zniesienie wspólności nie jest konieczne, jeżeli jednak spadkobiercy chcą znieść wspólność konieczne jest przeprowadzenie postępowania działowego.

Zachowek ma na celu zrekompensować najbliższym spadkodawcy pominięcie ich w testamencie. Jest świadczeniem pieniężnym, należącym do długów spadkowych, uzyskiwanym od spadkobiercy i przeznaczonym dla najbliższych krewnych.

Pozbawić spadku może zarówno spadkodawca przez pominięcie w testamencie, jak i spadkobiercy na drodze sądowej. Warto pamiętać, że nie zawsze pozbawienie spadku krewnych jest możliwe.

Wydziedziczenie, wbrew potocznemu rozumieniu, nie polega na wyłączeniu członka rodziny od dziedziczenia. W sensie prawnym wydziedziczenie oznacza pozbawienie prawa do zachowku.

Co do zasady na to pytanie można udzielić odpowiedź twierdząca, ale należy wziąć pod uwagę, że jest tu wiele wyjątków.