Kto powinien przygotować się na nowe przepisy o ochronie sygnalistów? Czy wdrożenie wewnętrznych kanałów zgłaszania naruszeń będzie obowiązkiem pracodawcy?
- Ustawa o ochronie sygnalistów
- Zgłoszenie naruszenia prawa
- Kto będzie musiał ustanowić wewnętrzne kanały zgłaszania naruszeń?
Ustawa o ochronie sygnalistów
Trwają prace legislacyjne związane z wdrożeniem do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii. 5 czerwca Senat przyjął z pięcioma zmianami ustawę o ochronie sygnalistów. Ustawa trafi teraz ponownie do Sejmu.
Nowe przepisy (poza określonymi wyjątkami) mają wejść w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia.
W myśl ustawy sygnalistą jest osoba fizyczna, która zgłasza lub ujawnia publicznie informację o naruszeniu prawa uzyskaną w kontekście związanym z pracą, w tym pracownik, osoba świadcząca pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, przedsiębiorca, prokurent, akcjonariusz lub wspólnik, funkcjonariusz, żołnierz.
Co istotne, ustawa nie będzie stosowana do informacji objętych przepisami o ochronie informacji niejawnych oraz innych informacji, które nie podlegają ujawnieniu z mocy przepisów prawa powszechnie obowiązującego ze względów bezpieczeństwa publicznego, tajemnicą związaną z wykonywaniem zawodów medycznych oraz prawniczych, tajemnicą narady sędziowskiej oraz postępowaniem karnym – w zakresie tajemnicy postępowania przygotowawczego oraz tajemnicy rozprawy sądowej prowadzonej z wyłączeniem jawności.
Sygnaliści w firmie. Przewodnik dla pracodawców
Zgłoszenie naruszenia prawa
Po powzięciu informacji o naruszeniu prawa - w zakresie objętym ustawą - sygnalista będzie mógł dokonać:
- zgłoszenia wewnętrznego,
- zgłoszenia zewnętrznego lub
- ujawnienia publicznego
Zgłoszenie wewnętrzne oznacza poinformowanie o naruszeniu podmiotu prawnego, którego sygnalista jest pracownikiem lub pozostaje z nim w innych relacjach o charakterze zarobkowym.
Sygnaliści w administracji publicznej. Przewodnik dla pracodawców
Kto będzie musiał ustanowić wewnętrzne kanały zgłaszania naruszeń?
Najogólniej rzecz ujmując obowiązkowi ustanowienia wewnętrznych kanałów zgłaszania naruszeń maja podlegać co do zasady podmioty sektora publicznego i prywatnego, na rzecz których według stanu na dzień 1 stycznia lub 1 lipca danego roku wykonuje pracę zarobkową co najmniej 50 osób.
Podmioty działające w sektorze finansowym (np. banki) będą miały obowiązek wdrożenia takich kanałów niezależnie od tego czy należą do sektora publicznego, czy prywatnego oraz niezależnie od liczby zatrudnionych pracowników.
Ustawa zwalnia z tego obowiązku urzędy lub jednostki organizacyjne gminy lub powiatu liczące mniej niż 10 000 mieszkańców.
W przypadku pozostałych podmiotów utworzenie wewnętrznych kanałów dokonywania zgłoszeń nie będzie obligatoryjne, będzie można tworzyć je dobrowolnie.
Ustawa określa szczegółowe zasady tworzenia wewnętrznych kanałów zgłaszania naruszeń.
Jeżeli w danej firmie nie zostaną wdrożone wewnętrzne kanały dokonywania zgłoszeń, to nie pozbawi to sygnalisty możliwości zgłoszenia naruszenia prawa. Będzie można tego dokonać za pośrednictwem zewnętrznych kanałów zgłoszeń lub w drodze ujawnienia publicznego.
Ustawa o ochronie sygnalistów, uchwalona przez Sejm 23 maja 2024 r.