W piątek Sejm przyjął poprawki Senatu do ustawy o ochronie sygnalistów. Te zmiany mają istotny wpływ na zakres ochrony sygnalistów w Polsce. O czym warto wiedzieć?
Kto może być sygnalistą?
Zgodnie z nowelizacją, sygnalistą z przysługującą mu ochroną może być nie tylko pracownik, ale także były pracownik, funkcjonariusz, żołnierz zawodowy, zleceniobiorca, stażysta czy wolontariusz. Rzecznik Praw Obywatelskich będzie instytucją odpowiedzialną za udzielanie wsparcia sygnalistom. Ten urząd zajmie się również przyjmowaniem zgłoszeń zewnętrznych od sygnalistów dotyczących konstytucyjnych praw oraz wolności człowieka i obywatela.
Zakres zgłoszeń
W katalogu obszarów, w ramach których będzie można dokonać zgłoszenia lub ujawnienia publicznego, znalazły się m.in.:
- Prawo pracy
- Korupcja
- Zamówienia publiczne
- Usługi, produkty i rynki finansowe
- Przeciwdziałanie praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu
- Bezpieczeństwo produktów i ich zgodność z wymogami
- Ochrona środowiska
- Ochrona radiologiczna i bezpieczeństwo jądrowe
- Bezpieczeństwo żywności i pasz
- Zdrowie i dobrostan zwierząt
- Zdrowie publiczne
- Ochrona konsumentów
- Ochrona prywatności i danych osobowych
- Bezpieczeństwo sieci i systemów teleinformatycznych
- Konstytucyjne wolności i prawa człowieka i obywatela
- Działania odwetowe
Ochrona sygnalistów
Ustawa ma na celu zapewnienie ochrony sygnalistom, którzy alarmują o naruszeniach prawa. Sygnalista może być narażony na działania odwetowe ze strony pracodawcy po dokonaniu zgłoszenia. Dlatego nowe przepisy pozwalają sygnaliście wystąpić o zadośćuczynienie lub odszkodowanie w przypadku działań odwetowych.
Teraz ustawa czeka na podpis prezydenta Andrzeja Dudy.
Zgodnie z nowelizacją ustawy o ochronie sygnalistów, osoby zgłaszające naruszenia prawa będą objęte ochroną niezależnie od podstawy i formy świadczenia pracy lub pełnienia służby. Sygnalista będzie mógł zgłosić naruszenie prawa za pomocą wewnętrznych kanałów zgłoszeń, które zostaną utworzone przez podmioty prywatne i publiczne. Dodatkowo, możliwe będzie korzystanie z zewnętrznych kanałów zgłoszeń do odpowiednich organów państwa oraz ujawnianie publiczne (w szczególnie określonych przypadkach).
Ustawa przewiduje również wprowadzenie wspólnej procedury zgłoszeń wewnętrznych w ramach grupy kapitałowej. Warunkiem będzie zapewnienie zgodności wykonywanych czynności z ustawą.
RPO udzieli wsparcia sygnaliście
Rzecznik Praw Obywatelskich będzie instytucją odpowiedzialną za udzielanie wsparcia sygnalistom. Ten urząd zajmie się również przyjmowaniem zgłoszeń zewnętrznych od sygnalistów dotyczących konstytucyjnych praw oraz wolności człowieka i obywatela .