Potrącenia pieszych na polskich drogach nie należą niestety do rzadkości. Takie zdarzenia bardzo często dotyczą osób małoletnich, w tym również dzieci do 13 roku życia. Oczywiście niejednokrotnie wiążą się z tym bardzo poważne konsekwencje zdrowotne w postaci ciężkich obrażeń, a czasem nawet śmierci dziecka. Jeżeli dziecko potrącone przez samochód dozna obrażeń fizycznych lub psychicznych, to może ono dochodzić roszczeń z polisy OC tego pojazdu, nawet jeżeli kierowca nie ponosi winy za spowodowanie wypadku. W przypadku gdy wypadek skutkuje śmiercią potrąconego pieszego, zadośćuczynienia mogą dochodzić najbliżsi członkowie jego rodziny.
Odpowiedzialność kierowcy na zasadzie ryzyka
Jak wspomniano na wstępie, w przypadku potrącenia przez pojazd mechaniczny, roszczeń odszkodowawczych można dochodzić nawet wtedy, gdy kierowca pojazdu nie ponosi winy za wypadek. Działa tu bowiem tzw. zasada ryzyka, zgodnie z którą kierowca pojazdu będącego w ruchu jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną przez ten pojazd w każdym wypadku, chyba że zaistnieje jedna z trzech przesłanek wyłączających jego odpowiedzialność - siła wyższa, wyłączna wina poszkodowanego lub wyłączna wina osoby trzeciej za którą kierowca nie ponosi odpowiedzialności.
Polecamy książkę: VAT 2017. Komentarz
Wynika z tego, że pieszy dostanie odszkodowanie praktycznie w każdym przypadku, chyba, że w toku postępowania okaże się, że wypadek nastąpił z jego wyłącznej winy (przechodzenie na czerwonym świetle, chodzenie w nocy, bez odblasków, w miejscu nieoświetlonym i po złej stronie drogi).
W przypadku osób dorosłych oraz małoletnich powyżej lat 13 sytuacja jest jasna i klarowna. Jeżeli do wypadku dojdzie z ich wyłącznej winy, to nie dostaną odszkodowania ani od kierowcy ani od ubezpieczyciela. Jeżeli wina leży po obu stronach (pieszy przechodził w miejscu niedozwolonym, ale kierowca jechał za szybko), to przyznane odszkodowanie będzie pomniejszone o wskaźnik przyczynienia.
Potrącenie małoletniego poniżej lat 13
Z bardziej skomplikowanym przypadkiem mamy do czynienia, gdy potrąconym jest małoletni pieszy, który w dniu wypadku nie miał ukończonego 13 roku życia. Zgodnie z bowiem z art. 426 Kodeksu Cywilnego „małoletni, który nie ukończył lat trzynastu, nie ponosi odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę”. Dziecko do lat 13, ze względu na swój wiek, nie ponosi odpowiedzialności za swoje czyny, nie można więc powiedzieć, że do wypadku doszło z jego winy. Odpada więc przesłanka wyłącznej winy poszkodowanego, która wyłącza zasadę ryzyka. Odpowiedzialność kierowcy nie będzie wobec tego wyłączona. Odpowiedzialność ta może być jednak ograniczona ze względu na przyczynienie się poszkodowanego do powstania szkody.
10-letni chłopiec wybiega pod jadący samochód. Wtargnięcie na jezdnię jest na tyle gwałtowne i niespodziewane, że kierowca, pomimo zachowania przepisowej prędkości, nie może wyhamować i dochodzi do potrącenia. Pomimo tego, że do wypadku doszło wskutek nieodpowiedniego zachowania dziecka, to i tak będzie ono uprawnione do dochodzenia odszkodowania z polisy OC samochodu. Jednakże przyznane odszkodowanie będzie pomniejszone o odpowiedni wskaźnik procentowy z uwagi na jego przyczynienie.
Kwestia przyczynia małoletniego dziecka, w wieku poniżej lat 13 jest bardzo szeroko komentowana w doktrynie. Przeważa jednak pogląd, zgodnie z którym, czym niższy wiek poszkodowanego, tym mniejszy jest jego stopień przyczynienia.
Warto przytoczyć w tym miejscu tezę Wyroku Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 29 października 2008 r., wydanego w sprawie IV CSK 228/08, zgodnie z którą „Jeżeli małoletni, który nie ukończył lat trzynastu, przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia może zostać zmniejszony stosowanie do okoliczności, do których, wobec wyłączenia winy, zalicza się ocena zachowania dziecka według miernika obiektywnej prawidłowości zachowania. Stosowany wzorzec postępowania powinien uwzględniać zróżnicowany, ze względu na rodzaj zdarzenia, wiek, stopień świadomości i rozeznania małoletniego.”
Wyrok ten dotyczył sprawy 3,5-letniego chłopca, który został potrącony przez samochód i doznał bardzo poważnych obrażeń. Do wypadku doszło wskutek nagłego wtargnięcia na jezdnię 3,5-letniego, chłopca znajdującego się bezpośrednio przedtem na poboczu drogi wraz z 11-letnią siostrą. Sąd Najwyższy uznał, że po stronie poszkodowanego nie tylko nie było winy, ale wątpliwe jest nawet przypisywanie mu obiektywnej nieprawidłowości postępowania polegającej na zachowaniu niezgodnym z zasadami korzystania z drogi przez pieszych. Tym samym, Sąd Najwyższy uznał, że nie ma podstaw, by obniżyć należne mu odszkodowanie.
Podsumowując temat należy stwierdzić, że w przypadku potrącenia małoletniego do lat 13, przyznane świadczenia mogą być pomniejszone o procentowo ustalony wskaźnik przyczynienia, który zależy od okoliczności konkretnej sprawy, ale przede wszystkim od wieku dziecka. Nie ma jednak możliwości by poszkodowane dziecko było pozbawione w całości prawa do dochodzenia roszczeń odszkodowawczych.
Jeżeli w sytuacji jak w przykładzie powyżej, na jezdnię wtargnie 12-latek, to przyczynienie będzie duże – nawet rzędu 60 % - 80 %. Jeżeli dziecko będzie miało 8 lat, to przyczynienie wyniesie 20 % - 40 %. Jeżeli jednak dziecko będzie miało 4 lata lub mniej, to o przyczynienie w ogóle nie będzie mowy, a dziecko dostanie pełne odszkodowanie.
Polecamy serwis: Kadry