Ogólna charakterystyka fundacji
Fundacja jest osobą prawną, której działalność opiera się na ustawie o fundacjach oraz statucie. Zgodnie z art. 1 Ustawy, fundacja może być ustanowiona dla realizacji zgodnych z podstawowymi interesami Rzeczpospolitej Polskiej celów społecznie lub gospodarczo użytecznych. Polski system prawny uznaje Fundację za podmiot, który powinien mieć ponad prywatny, ogólnospołeczny cel. Jednoznacznie wyklucza się istnienie Fundacji prywatnych, mających na celu zaspokajanie potrzeb np. wyłącznie rodziny fundatora. Dopuszczalne jest jednak określanie celów, których krąg destynariuszy może być bardzo wąski np. osoby dotknięte określoną chorobą czy studenci określonej uczelni. Społeczny cel fundacji zostanie zachowany nawet jeżeli faktycznie korzystającym jest tylko jedna osoba, o ile tylko spełnia bardziej generalne kryteria umieszczone w celach fundacji.
POLECAMY: E - wydanie Dziennika Gazety Prawnej
Oświadczenie o ustanowieniu fundacji a statut
Elementem koniecznym do powstania fundacji jest oświadczenie fundatora o ustanowieniu fundacji. Zgodnie z art. 3 ustawy, oświadczenie takie składa się w formie aktu notarialnego. Fundatorami mogą być osoby fizyczne niezależnie od obywatelstwa i miejsca zamieszkania oraz osoby prawne mające siedziby w Polsce lub za granicą. Fundatorów składających oświadczenie może być więcej niż jeden, możliwe jest też łączne oświadczenie przez osoby fizyczne i osoby prawne (np. gdy jednym z fundatorów jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, lub inna fundacja). Oświadczenie o ustanowieniu fundacji zawiera dwa elementy konieczne: określenie celu fundacji oraz składniki majątkowe przeznaczone na jego realizację. Składnikami majątkowymi fundacji mogą być wszelkie przedmioty i prawa majątkowe, o ile są zbywalne i stanowią własność fundatora. Składniki majątkowe przekazane w oświadczeniu wchodzą do majątku Fundacji. Ustawodawca nie przewidział minimum majątkowego dla Fundacji nieprowadzącej działalności gospodarczej - bardzo mała wartość majątku (np. o wartości 50 zł) przekazanego na cele fundacji nie powinna stanowić przeszkody w rejestracji podmiotu. Odmienną regulację ustawodawca przyjął dla Fundacji prowadzących działalność gospodarczą - minimum ustawowe przekazanych środków majątkowych nie może być niższa niż 1000 zł.
Zobacz: Sprawy urzędowe
Od oświadczenia o ustanowieniu fundacji należy odróżnić sam statut. W odróżnieniu od tego pierwszego, statut może zostać sporządzony w zwykłej formie pisemnej. Co do zasady statut ustala Fundator, może jednak upoważnić do tego inną osobę fizyczną lub prawną. Upoważnienie to może zawarte być już w oświadczeniu o ustanowieniu fundacji lub w oddzielnym piśmie. Postanowienia statutu mogą przyjmować, iż przyszłe zmiany mogą być dokonywane np. przez organ fundacji, a nie samego fundatora.
Regulacja z art.5 ustawy wskazuje na elementy konieczne statutu fundacji. Jest to nazwa, siedziba, majątek, cele, zasady, formy i zakres działalności fundacji, skład i organizację zarządu, sposób powoływania oraz obowiązki i uprawnienia tego organu i jego członków. Brak wyżej wymienionych elementów podczas rejestracji podmiotu, spowoduje wezwanie do usunięcia braków.
Dodatkowa dokumentacja rejestracyjna.
Oprócz Oświadczenia o ustanowieniu fundacji oraz statutu fundacji, wymagane będą inne dokumenty związane w rejestracją podmiotu. Jeżeli zarząd fundacji nie został powołany w statucie, wymagane będzie powołanie zarządu przez fundatora w oddzielnym dokumencie. Niezbędna będzie także zgoda członka zarządu na powołanie, chyba, że zgodnie z art. 19 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz.U. Nr 121, poz. 769 z późń. zm.) osoba powołana podpisuje wniosek o wpis do rejestru. Jeżeli statut zakłada istnienie innych organów i powołanie do nich członków, zasadne wydaje się także sporządzenie zgód osób powołanych na objęcie stanowiska.
Praktyka pokazuje, iż Sąd Rejestrowy może wymagać uchwały o przyjęciu statutu fundacji - brak jednak umocowania takiej praktyki w przepisach. Oprócz wskazanej dokumentacji, niezbędne będzie wypełnienie wniosku na urzędowych formularzach.
Rejestracja podmiotu
Sąd Rejestrowy właściwy co do siedziby podmiotu bada dokumenty rejestracyjne pod względem formalnym oraz merytorycznym. Zgodnie z art. 9 ustawy Sąd Rejestrowy dokonuje wpisu fundacji do rejestru po stwierdzeniu, że czynności prawne stanowiące podstawę wpisu zostały podjęte przez uprawnioną osobę lub organ i są ważne. Dodatkowo Sąd zobligowany jest do zbadania celu i statutu fundacji pod względem zgodności z prawem. Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku, Sąd wydaje postanowienie o wpisie Fundacji do rejestru. Praktyka pokazuje, iż cały proces rejestracyjny od momentu złożenia wniosku, może trwać od 7 do 60 dni.