Umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych kojarzą nam się głównie z branżą kreatywną, na przykład z domami produkcyjnymi, studiami graficznymi czy też filmowymi. Nie oznacza to jednak, że przedsiębiorcy zajmujący się np. handlem czy produkcją nigdy z takich umów nie skorzystają. Wręcz przeciwnie – planując rozwój swojej działalności, prędzej czy później staną oni przed koniecznością wdrożenia odpowiednich systemów informatycznych, zaprojektowania swojej marki czy stworzenia logo. We wszystkich tych sytuacjach może pojawić się właśnie umowa zawierająca elementy odnoszące się do przeniesienia autorskich praw majątkowych do utworów. Dlatego też w poniższym artykule przedstawione zostaną najważniejsze, z punktu widzenia nabywcy, elementy takiej umowy. Ich uwzględnienie pozwoli na możliwie jak najszersze korzystanie z zakupionych utworów, jednocześnie niwelując ryzyko wystąpienia roszczeń o naruszenie praw.
- Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych – forma
- Określenie przedmiotu umowy
- Moment przeniesienia praw
- Pola eksploatacji
- Zezwolenie na dokonywanie zmian w utworze
- Zezwolenie na korzystanie z opracowań utworu
- Wynagrodzenie
Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych – forma
Jedna z najważniejszych rzeczy, o których należy pamiętać przy zawieraniu umów o przeniesienie autorskich praw majątkowych, jest wymóg zawarcia jej w formie pisemnej. Niedochowanie tego obowiązku powoduje, niestety, nieważność umowy, co z kolei pozbawia nabywcę utworu jakichkolwiek praw do niego. Dlatego niezwykle ważne jest, by przy podpisywaniu takiej umowy obie jej strony posłużyły się odręcznymi lub kwalifikowanymi elektronicznymi podpisami.
Określenie przedmiotu umowy
Dla uniknięcia wątpliwości w zakresie tego do jakiego utworu prawa zostają przeniesione na mocy umowy, konieczne jest skonkretyzowanie przedmiotu umowy. W praktyce może się okazać, że wskazanie samego rodzaju utworu, takiego jak film czy program komputerowy, może być niewystarczające, z uwagi na liczbę takich wytworów w obrocie. Warto więc w umowie podać tytuł utworu, jego specyfikację techniczną czy też wzór, na podstawie którego ten został stworzony, by w jak największym stopniu wykazać, że dana umowa dotyczy właśnie tego konkretnego utworu.
Moment przeniesienia praw
Co prawda, nie jest to element obowiązkowy, z uwagi na fakt, że w przypadku braku uregulowania tej kwestii, zastosowanie znajdą przepisy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, zgodnie z którymi prawa autorskie przejdą na nabywcę z chwilą przyjęcia utworu. W zależności jednak od sytuacji, moment ten może okazać się zbyt późny, dlatego strony mogą umówić się na inny moment, jak np. wpłata wynagrodzenia czy nawet chwila stworzenia utworu.
Pola eksploatacji
W przeciwieństwie do momentu przeniesienia praw, kluczowym dla ważności i – przede wszystkim – skuteczności umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu jest określenie tzw. pól eksploatacji. Najprościej mówiąc, są to sposoby korzystania z utworu, dlatego jego nabywca powinien już na etapie negocjacji umowy zadbać o to, by ich katalog był możliwie jak najszerszy. Przykłady pól eksploatacji znajdziemy w art. 50 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, jednakże nic nie stoi na przeszkodzie, by w samej umowie uwzględnić ich jeszcze więcej, w zależności od potrzeb kupującego utwór. Co jednak bardzo ważne, brak wskazania w umowie na konkretne sposoby korzystania z utworu może spowodować, że nabywca z utworu nie skorzysta w ogóle – przepisy wprost bowiem narzucają obowiązek określenia w umowie takich pól.
Zezwolenie na dokonywanie zmian w utworze
To, na co należałoby zwrócić uwagę na etapie przygotowywania umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych, to także kwestia zgody na dokonywanie zmian w utworze. Samo jego nabycie nie oznacza bowiem od razu, że możliwe jest dowolne jego przerabianie i modyfikowanie. Zgodnie z przepisami ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, na dokonywanie zmian w utworze jego twórca powinien wyrazić zgodę. W związku z tym, już w samej umowie warto udzielić nabywcy takiego zezwolenia.
Zezwolenie na korzystanie z opracowań utworu
Wprowadzanie zmian do utworu i korzystanie z jego opracowań to, na gruncie prawa autorskiego, dwie odrębne od siebie kwestie. Dlatego też oprócz zezwolenia na dokonywanie zmian, nabywca powinien zabezpieczyć swoje interesy poprzez wprowadzenie do umowy postanowień, zgodnie z którymi może on w inny sposób, niż poprzez zmodyfikowanie utworu, utwór opracować według swoich potrzeb, np. tłumacząc go. Co więcej, umowa powinna również regulować prawo nabywcy do zbywania takiego opracowania czy udostępniania go innym podmiotom, by zapewnić mu jak największy krąg uprawnień.
Wynagrodzenie
Kwestia wynagrodzenia jest sprawą niezwykle indywidualną, dlatego kluczowe postanowienia w tym zakresie będą uzależnione od negocjacji stron. Z perspektywy przepisów warto jednak pamiętać o tym, że brak informacji o wynagrodzeniu – wbrew pozorom – wcale nie oznacza, że to wcale nie będzie twórcy przysługiwać. Wręcz przeciwnie, jeśli umowa wprost nie wskaże, że za przeniesienie autorskich praw majątkowych nie przysługuje wynagrodzenie, milczenie w tym temacie nie zwolni nabywcy z wypłaty stosownej kwoty na rzecz twórców, a może tylko dodatkowo skomplikować sposób jej wyliczania.
Warto pamiętać, że powyższe elementy to tylko podstawowe punkty, które powinny znaleźć się w umowie o przeniesienie autorskich praw majątkowych. Oczywiście, umowa może zawierać także inne postanowienia, jak np. kary umowne czy oświadczenia dotyczące autorstwa utworu, które z pewnością pomogą w zabezpieczeniu interesów nabywcy. Niemniej, to właśnie od tych powyższych powinniśmy rozpocząć analizę każdej umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych, by zapewnić sobie możliwie jak największe korzyści z nabycia utworu.
Autor: Patrycja Boroń Kancelaria Mentzen