Szczególne uprawnienie pozwanego
Prawo w szczególny sposób reguluje sprawy, których powodem jest cudzoziemiec. Trudno nie odnieść wrażenia, że jest to relikt przeszłości, którego nie można stosować do cudziemców - obywateli krajów wchodzących w skład Unii Europejskiej. Omawiana kaucja aktoryczna to jednak szczególne uprawnienie pozwanego, który korzystając ze swoich praw może zniechęcić powoda do wnoszenia powództwa ze względów materialnych. Kaucja aktoryczna jest to bowiem kaucja pieniężna, którą powód cudzoziemiec obowiązany jest na żądanie pozwanego złożyć na zabezpieczenie kosztów procesu - bez względu na to czy na tym etapie można mówić czy jego powództwo jest uzasadnione czy nie. Obowiązek złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu obciąża powoda. Obowiązek taki dotyczyć będzie także każdego przyłączenia się cudzoziemca do toczącej się sprawy w charakterze interwenienta głównego.
Kaucja aktoryczna ma zastosowanie zarówno w postępowaniu procesowym (w procesie) jak i w postępowaniu nieprocesowym.
Kim jest cudzoziemiec
Za cudzoziemca uważa się osobę, która jest obywatelem innego państwa, a ponadto osoba niebędąca obywatelem żadnego państwa, mająca miejsce zamieszkania za granicą. Obowiązku złożenia kaucji nie będzie więc miała osoba nie mająca żadnego obywatelstwa, ale mająca stałe miejsce zamieszkania w Polsce (art. 1120 pkt 2).
Cel kaucji
Celem kaucji aktorycznej jest zabezpieczenie zwrotu przez powoda kosztów procesu poniesionych przez pozwanego, co stanie się aktualne w wypadku przyznania tych kosztów przez sąd. W wypadkach gdy powód nie ma w Polsce miejsca zamieszkania ani nie ma tutaj majątku, możliwości wyegzekwowania za granicą zasądzonych kosztów są ograniczone wobec braku powszechnie obowiązującej zasady wykonalności orzeczeń sądów zagranicznych.
Zgłoszenie przez pozwanego zabezpieczenia
Pozwany może zgłosić zabezpieczenie kosztów najpóźniej przy pierwszej czynności procesowej. Późniejsze zgłoszenie żądania jest dopuszczalne, jeżeli dopiero w toku sprawy:
- pozwany dowiedział się, że powód jest cudzoziemcem,
- ustała podstawa prawna do zwolnienia powoda od obowiązku złożenia kaucji.
O czym decyduje sąd
Sąd oznacza wysokość kaucji mając na względzie prawdopodobną sumę kosztów, które poniesieni pozwany. Jeśli w toku sprawy okaże się, że kaucja nie wystarczy, pozwany może żądać dodatkowego zabezpieczenia. Kaucję składa się w gotówce.
Sąd wyznacza powodowi termin do złożenia kaucji. Po bezskutecznym upływie terminu sąd na wniosek pozwanego odrzuci pozew lub środek odwoławczy.
Prawo UE
Konsekwencją art. 12 ust. 1 Traktatu o ustanowieniu Wspólnoty Europejskiej jest niedopuszczalność nakładania przez sądy polskie obowiązku zapłaty kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu na powodów będących obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej lub osobami prawnymi mającymi siedzibę na terytoriach tych państw. Również konwencja haska z 1954 r. przewiduje w art. 17 zwolnienie od zabezpieczenia kosztów procesu obywateli państw, które są stronami tej Konwencji, którzy mają miejsce zamieszkania na terytorium jednego z tych państw. Zwolnienie to przysługuje tylko osobom fizycznym.
Źródło: www.forum.prawnikow.pl