Prezydent RP podpisał 15 grudnia 2025 r. nowelizację Kodeksu wykroczeń oraz Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. Nowe przepisy znacząco zaostrzają kary - grzywna wzrośnie nawet sześciokrotnie. Z katalogu sankcji zniknie też łagodna kara nagany. Natomiast mandat będzie można nałożyć w kwocie dziesięciokrotnie wyższej niż dotychczas.
- Cel nowelizacji kodeksów wykroczeniowych: skuteczniejsza walka z zagrożeniami pożarowymi
- Drastyczny wzrost grzywny - nawet 30000 zł na podstawie kodeksu wykroczeń
- Nowy katalog sankcji - koniec z karą nagany, pozostanie grzywna, areszt lub ograniczenie wolności
- Wyższe mandaty za wykroczenia pożarowe - Policja nałoży mandat nawet 5000 zł zamiast 500 zł
- Wejście w życie - od kiedy nowe stawki grzywien?
Cel nowelizacji kodeksów wykroczeniowych: skuteczniejsza walka z zagrożeniami pożarowymi
Ustawa z dnia 7 listopada 2025 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń oraz ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia stanowi odpowiedź ustawodawcy na narastający problem pożarów w Polsce. Zasadniczym celem wprowadzanych zmian jest skuteczniejsza walka z zachowaniami prowadzącymi do stwarzania zagrożeń pożarowych.
Podpisana nowelizacja obejmuje dwie kluczowe ustawy regulujące kwestie wykroczeń w naszym systemie prawnym. Pierwszą z nich jest Kodeks wykroczeń, a drugą Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. Obie regulacje zostają dostosowane do nowych realiów i wyzwań ochrony przeciwpożarowej.
Zaostrzenie kar wynika z obserwacji, zgodnie z którymi dotychczasowe sankcje finansowe nie stanowiły wystarczającego środka działającego odstraszająco. Osoby, które dopuszczały się czynów zagrażających bezpieczeństwu pożarowemu nierzadko lekceważyły grożące konsekwencje prawne z tego tytułu. Nowo wprowadzane przepisy mają to zmienić poprzez bardziej dotkliwe karanie.
Drastyczny wzrost grzywny - nawet 30000 zł na podstawie kodeksu wykroczeń
Najważniejszą zmianą wprowadzaną nowelizacją podpisaną już przez Prezydenta Karola Nawrockiego jest znaczące podwyższenie maksymalnej wysokości grzywny za czyny związane ze sprowadzeniem zagrożenia pożarowego. Dotychczasowo sprawcy takich wykroczeń mogli zostać ukarani grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł w razie skierowania sprawy do sądu. Po wejściu w życie nowych regulacji, górna granica przesuwa się z 5000 zł do aż 30000 zł - rośnie więc sześciokrotnie! Wyższa kara finansowa ma działać prewencyjnie i odstraszająco, skuteczniej zachęcając do nielekceważenia przepisów przeciwpożarowych i eliminowania lekkomyślnych zachowań, których skutki mogą prowadzić do pożaru.
Trzeba oczywiście zaznaczyć, że każdorazowo wymiar grzywny w dokładnej kwocie będzie określany przez sąd, który uwzględni m. in. okoliczności sprawy, stopień społecznej szkodliwości danego czynu oraz sytuację majątkową sprawcy. Maksymalna kwota grzywny wynosząca 30000 zł będzie więc zachowana na najbardziej rażące przypadki.
Nowy katalog sankcji - koniec z karą nagany, pozostanie grzywna, areszt lub ograniczenie wolności
Świeżo podpisana nowelizacja Kodeksu wykroczeń wprowadza również bardzo istotne zmiany w samym katalogu kar przewidywanych za wykroczenia związane ze sprowadzaniem zagrożenia pożarowego. Zdecydowano się na ujednolicenie sankcji poprzez określenie, że za tego rodzaju czyny zabronione będzie groziła kara aresztu, ograniczenia wolności, albo grzywny.
To jasno oznacza, że z katalogu możliwych do wymierzenia w takim przypadku kar wyeliminowano karę nagany. Do tej pory w niektórych przypadkach sądy mogły poprzestać na udzieleniu sprawcy jedynie nagany, co stanowi sankcję o symbolicznym charakterze (chociaż oczywiście sprawca jest już wówczas notowany jako karany - nagana to też kara), niezbyt dolegliwym dla ukaranego. Nowe przepisy nie przewidują już takiej możliwości - grzywna, areszt lub ograniczenie wolności to jest już realna dolegliwość dla sprawcy.
Trzeba jednocześnie zauważyć, że do katalogu możliwych kar za wykroczenia związane ze stwarzaniem zagrożenia pożarowego dodano karę ograniczenia wolności, wcześniej nieobecną. Najczęściej polega ona na nałożeniu na sprawcę obowiązku wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne. Jest to rozwiązanie pośrednie pomiędzy karą grzywny, a zamknięciem sprawcy w areszcie. Sądy nadal będą więc dysponowały elastycznością w katalogu kar, ale z uwagi na ciężkość tego rodzaju wykroczenia, brakuje już kary nagany.
Wyższe mandaty za wykroczenia pożarowe - Policja nałoży mandat nawet 5000 zł zamiast 500 zł
Podpisana nowelizacja wprowadza jednocześnie ważne zmiany w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia, w zakresie postępowania mandatowego. Jest to o tyle ważne, że w praktyce sporo wykroczeń jest karanych właśnie w tym trybie, bez potrzeby kierowania sprawy do sądu, na podstawie mandatu wymierzanego na miejscu przez funkcjonariuszy.
Dotychczas w przypadku wykroczenia pożarowego grzywna nałożona w postaci mandatu karnego mogła być wymierzona w wysokości maksymalnie 500 zł, a 1000 zł w przypadku popełnienia więcej niż jednego wykroczenia. Teraz, po nowelizacji kwoty te wzrastają, i to znacznie - ograniczenie wysokości mandatu zamiast 500 zł będzie wynosić 5000 zł, a w przypadku więcej niż jednego wykroczenia - zamiast 1000 zł będzie to 6000 zł. Kwota mandatu za jednorazowe wykroczenie wzrasta więc, biorąc pod uwagę stawki maksymalne, aż dziesięciokrotnie, a w przypadku karania mandatem za więcej niż jedno wykroczenie - sześciokrotnie.
Możliwość ukarania tak wysoką kwotą już na etapie interwencji służb, bez konieczności kierowania sprawy do sądu, powoduje większą dolegliwość, niż dotychczas. Co więcej, nieprzyjęcie mandatu i skierowanie sprawy do sądu, może stwarzać ryzyko bycia ukaranym grzywną aż do 30000 zł, już wymierzaną przez sąd.
Oczywiście wyższa granica kwoty grzywny wymierzanej mandatem ma też w założeniu odciążyć sądy od konieczności rozpatrywania spraw kierowanych do rozpoznania przez nie, gdy dotychczas zdaniem funkcjonariusza ukaranie mandatem 500 zł nie było wystarczające. Po wejściu zmiany w życie, funkcjonariusz na miejscu będzie dysponował znacznie większymi widełkami co do wysokości mandatu.
Jakich zachowań dotyczą opisywane grzywny? Przykłady, za które można będzie otrzymać nawet 30000 zł grzywny od sądu, lub 5000 zł mandatu od funkcjonariusza, to:
- wypalanie traw,
- składowanie rzeczy na częściach wspólnych nieruchomości,
- blokowanie przejść i dróg ewakuacyjnych,
- nieostrożne obchodzenie się z ogniem,
- rozpalanie ogniska zbyt blisko łatwopalnych elementów, w pobliżu lasu, na suchej trawie,
- parkowanie pojazdu z rozgrzanym katalizatorem po długiej trasie na suchej trawie,
- wyrzucenie niezgaszonego papierosa w pobliżu łatwopalnych elementów,
- odpalanie papierosa na stacji benzynowej.
Jak widać, nawet pozornie niegroźne zachowania, mogące tylko teoretycznie wywołać pożar, są zagrożone wysoką karą. Jest tak dlatego, że karane jest samo stwarzanie zagrożenia pożarowego - niekoniecznie musi ono doprowadzić faktycznie do pożaru.
Wejście w życie - od kiedy nowe stawki grzywien?
Zgodnie z treścią ustawy podpisanej przez Prezydenta, vacatio legis wynosi tylko 14 dni. Oczywiście termin ten będzie liczony od publikacji tekstu nowelizacji w Dzienniku Ustaw. Publikacja zapewne nastąpi jeszcze w grudniu, co oznacza że przepisy będą obowiązywać najpewniej już w pierwszej połowie stycznia 2026 r.
Jaka jest nowa maksymalna grzywna za wykroczenia związane ze stwarzaniem zagrożenia pożarowego?
Maksymalna grzywna za wykroczenia związane ze stwarzaniem zagrożenia pożarowego rośnie z 5000 zł do 30000 zł, czyli sześciokrotnie. Konkretną wysokość ustala sąd, uwzględniając okoliczności sprawy, stopień społecznej szkodliwości i sytuację majątkową sprawcy.
Jakie są nowe maksymalne kwoty mandatów za wykroczenia pożarowe w postępowaniu mandatowym?
Za wykroczenia pożarowe maksymalny mandat wzrasta z 500 zł do 5000 zł, a przy więcej niż jednym wykroczeniu z 1000 zł do 6000 zł. To odpowiednio dziesięciokrotny i sześciokrotny wzrost. Nieprzyjęcie mandatu może skutkować grzywną do 30000 zł wymierzaną przez sąd.
Jak zmienia się katalog kar za wykroczenia sprowadzające zagrożenie pożarowe w Kodeksie wykroczeń?
Z katalogu sankcji znika kara nagany. Za wykroczenia sprowadzające zagrożenie pożarowe grozi kara aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny. Dodano karę ograniczenia wolności, najczęściej jako nieodpłatna kontrolowana praca na cele społeczne.
Kiedy wejdą w życie zmiany dotyczące kar za zagrożenia pożarowe w Kodeksie wykroczeń i postępowania?
Vacatio legis zmian dotyczących kar za zagrożenia pożarowe wynosi 14 dni od publikacji w Dzienniku Ustaw. Publikacja zapewne nastąpi jeszcze w grudniu, więc przepisy będą obowiązywać najpewniej w pierwszej połowie stycznia 2026 r.
Jakie przykłady zachowań będą zagrożone nowymi wyższymi karami za stwarzanie zagrożenia pożarowego?
Przykłady: wypalanie traw, składowanie rzeczy na częściach wspólnych nieruchomości, blokowanie dróg ewakuacyjnych, ognisko zbyt blisko łatwopalnych elementów lub lasu, parkowanie pojazdu z rozgrzanym katalizatorem na suchej trawie, wyrzucenie niezgaszonego papierosa, odpalanie papierosa na stacji benzynowej.
Ustawa dnia 7 listopada 2025 r. o zmianie ustawy – Kodeks wykroczeń oraz ustawy – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (nr druku sejmowego 1635)