Ustawa z 21 kwietnia 2005 r. o opłatach abonamentowych (dotyczy tzw. abonamentu RTV) dość szeroko stanowi, że odbiornikiem telewizyjnym albo radiofonicznym (który trzeba zarejestrować i płacić od niego abonament RTV) jest każde urządzenie techniczne dostosowane do odbioru programu (odpowiednio: telewizyjnego lub radiowego). Zatem osoby oglądające programy telewizyjne oraz słuchający radia na komputerze, telefonie komórkowym, tablecie czy innych elektronicznych urządzeniach wielofunkcyjnych mają obowiązek dokonania rejestracji oraz uiszczania opłat abonamentowych. Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 7 marca 2023 r. Identyczne jest również stanowisko Poczty Polskiej, której upoważnieni pracownicy mają prawo kontrolować wykonanie obowiązków rejestracji odbiorników i płacenia abonamentu RTV.
- Wyrok NSA: Abonament RTV trzeba płacić od każdego sprawnego odbiornika programów telewizyjnych lub radiowych
- Abonament RTV także od komputera, smartfona i innych urządzeń, na których można odbierać programy telewizyjne i radiowe
- Abonament RTV - jeden na całe gospodarstwo domowe
- Kontrole i kary za brak rejestracji odbiornika RTV
Wyrok NSA: Abonament RTV trzeba płacić od każdego sprawnego odbiornika programów telewizyjnych lub radiowych
W wyroku z września 2019 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił decyzję Ministra Infrastruktury z października 2018 r., która utrzymała w mocy decyzję Dyrektora Centrum Obsługi Finansowej Poczty Polskiej S.A. w Warszawie z sierpnia 2018 r. Ta decyzja nakazywała pewnej spółce rejestrację i ustalenie opłaty za używanie niezarejestrowanego odbiornika telewizyjnego.
Spółka się odwołała skutecznie, bo 7 marca 2023 r. Naczelny Sąd Administracyjny (sygn. akt: II GSK 94/20) uchylił ww. wyrok WSA w Warszawie.
Najważniejszą kwestią odnośnie ustalenia obowiązku rejestracji odbiorników telewizyjnych i radiowych oraz płacenia od tych odbiorników abonamentu RTV jest wykładnia przepisu art. 2 ust. 7 ustawy o opłatach abonamentowych, w myśl którego odbiornikiem radiofonicznym albo telewizyjnym, w rozumieniu przepisów tej ustawy, jest urządzenie techniczne dostosowane do odbioru programu.
Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego wykładnia tego przepisu przez WSA była błędna.
NSA wskazuje, że odbiornikiem radiofonicznym albo telewizyjnym, w rozumieniu art. 2 ust. 7 ustawy o opłatach abonamentowych, jest urządzenie techniczne dostosowane do odbioru programów radiowych i telewizyjnych, którego konstrukcja wskazuje na jego przeznaczenie zasadniczo do odbioru programów radiowych lub telewizyjnych. Cechy charakterystyczne takich urządzeń mogą więc wskazywać, że ich wyłączną bądź główną funkcją jest odbiór programów radiowych lub telewizyjnych (odbiornik radiowy; telewizyjny), albo odbiór takich programów jest istotną funkcjonalnością takich urządzeń i z tego powodu są ono również nabywane.
Abonament RTV także od komputera, smartfona i innych urządzeń, na których można odbierać programy telewizyjne i radiowe
W opinii NSA za całkowicie niezrozumiały uznać należało pogląd WSA, że z przepisów ustawy o opłatach abonamentowych wynika, że "osoby oglądające telewizję bądź słuchający radia za pomocą komputera, telefonu komórkowego bądź też tabletu oraz innych urządzeń nie wymienionych w ustawie o opłatach, nie są zobowiązane do płacenia abonamentu radiowo-telewizyjnego". Pogląd ten WSA uzasadnił tym, że "w ustawie o opłatach nie ma bowiem mowy ani o monitorze LCD do komputera, ani tym bardziej o laptopach, tabletach czy smartfonach". Zdaniem NSA jest to stanowisko błędne.
Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił w omawianym wyroku, że opłatę abonamentową pobiera się w celu umożliwienia realizacji misji publicznej i powiązana jest ona z możliwością korzystania z publicznego radia i telewizji, a nie z faktycznym wykorzystaniem tej możliwości na konkretnym typie urządzenia, co ujął sąd pierwszej instancji w stwierdzeniu "odbiornik w jego tradycyjnej formie" - radio oraz telewizor; natomiast abonament "jako opłatę wynikającą z możliwości odbioru programu za pomocą tych urządzeń".
Na ten wyrok NSA powołuje się również Poczta Polska, której upoważnieni pracownicy mają prawo kontrolować wykonanie obowiązków rejestracji odbiorników i płacenia abonamentu RTV.
Poczta Polska wyraźnie twierdzi, że użytkownicy oglądający programy telewizyjne oraz słuchający radia z wykorzystaniem komputera, telefonu komórkowego, tabletu czy innych urządzeń wielofunkcyjnych są zobowiązani do dokonania rejestracji oraz uiszczania opłat abonamentowych.
Abonament RTV - jeden na całe gospodarstwo domowe
Jak widać zatem, wyrok NSA nie jest korzystny dla osób, które nie mają klasycznego telewizora ale oglądają (a przynajmniej mają taką techniczną możliwość) telewizję na laptopach, czy smartfonach. Pewnym pocieszeniem jest tu przepis art. 2 ust. 5, zgodnie z którym niezależnie od liczby odbiorników radiofonicznych i telewizyjnych używanych przez:
1) osoby fizyczne w tym samym gospodarstwie domowym lub w samochodzie stanowiącym ich własność,
2) podmioty lecznicze niebędące przedsiębiorcami w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej, sanatoria, żłobki, publiczne i niepubliczne jednostki organizacyjne systemu oświaty, publiczne i niepubliczne uczelnie, a także domy pomocy społecznej – w tym samym budynku, zespole budynków lub w samochodach będących w używaniu tych instytucji
– uiszcza się tylko jedną z opłat, o której mowa w art. 3 ust. 1 tej ustawy (czyli albo opłatę abonamentową za używanie odbiornika radiofonicznego albo wyższą opłatę łączną za używanie odbiornika radiofonicznego i telewizyjnego).
Przy czym gospodarstwem domowym, w rozumieniu tego przepisu jest zespół osób mieszkających i utrzymujących się wspólnie albo jedna osoba utrzymująca się samodzielnie.
Kontrole i kary za brak rejestracji odbiornika RTV
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji przypomina, że wszystkie sprawne odbiorniki radiofoniczne i telewizyjne muszą być zarejestrowane, dla celów pobierania opłat abonamentowych za ich używanie. Kontrole wypełniania tego obowiązku rejestracji odbiorników RTV przeprowadzają uprawnieni pracownicy Poczty Polskiej SA.
Osoby te w czasie kontroli mają obowiązek okazać:
- upoważnienie do wykonywania czynności kontrolnych w zakresie obowiązku rejestracji odbiorników rtv i uiszczania opłat abonamentowych za ich używanie,
- legitymację służbową,
- a na żądanie kontrolowanego również dowód osobisty.
Osoba kontrolowana powinna umożliwić przeprowadzenie kontroli obowiązku rejestracji odbiorników rtv lub okazać dowód potwierdzający rejestrację odbiorników radiofonicznych i telewizyjnych. Poczta Polska SA ma prawo do żądania wykonania obowiązku rejestracji odbiorników radiofonicznych i telewizyjnych w drodze egzekucji administracyjnej.
Jeżeli kontrolujący stwierdzi u kontrolowanego używanie niezarejestrowanego odbiornika radiofonicznego lub telewizyjnego, kontrolowany ma obowiązek zapłacić opłatę karną w wysokości stanowiącej trzydziestokrotność miesięcznej opłaty abonamentowej obowiązującej w dniu stwierdzenia używania niezarejestrowanego odbiornika. W 2024 roku ta karna opłata wynosi 819 zł w przypadku odbiornika telewizyjnego i 261 zł w przypadku wyłącznie odbiornika radiofonicznego.
Podstawa prawna: Ustawa z 21 kwietnia 2005 r. o opłatach abonamentowych