Wpływ śmierci uczestników procesu na jego przebieg

Roland Szymczykiewicz
Adwokat
rozwiń więcej
Śmierć obwinionego skutkuje bezprzedmiotowością postępowania i umorzeniem go.
Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia obszernie reguluje zagadnienia procesowe związane z uczestnictwem poszczególnych podmiotów w toku postępowania. W ramach wskazanych przepisów ustawodawca uregulował również zagadnienie wpływu śmierci uczestników procesowych na przebieg postępowania.

Wskazana regulacja dotyczy zarówno skutków procesowych jakie wywołuje śmierć obwinionego, jak i skutków procesowych śmierci pokrzywdzonego (oraz pokrzywdzonego występującego w roli oskarżyciela posiłkowego)

Skutki śmierci obwinionego

Naczelnym procesowym skutkiem śmierci obwinionego będzie konieczność umorzenia postępowania z uwagi na fakt, iż toczące się postępowanie stanie się bezprzedmiotowe.

Należy jednak podkreślić, iż śmierć obwinionego nie stoi na przeszkodzie wniesieniu i uwzględnieniu kasacji na jego korzyść ani wznowieniu postępowania na jego korzyść (jeśli obwiniony zmarł po uprawomocnieniu się wyroku). W wskazanych sytuacjach toczące się postępowania będą mogą mieć charakter rehabilitacyjny.

Podkreślenia wymaga również to, iż śmierć oskarżonego nie stoi na przeszkodzie do rozpoznania zgłoszonych za jego życia roszczeń o odszkodowanie za poniesioną szkodę oraz zadośćuczynienie za doznaną krzywdę. Prawa obwinionego przejdą wówczas na małżonka, dzieci i rodziców zmarłego. Wskazane roszczenia dotyczą sytuacji procesowo potwierdzonego niesłusznego ukarania lub zatrzymania obwinionego (tj. takiej sytuacji w której obwiniony został uniewinniony lub w stosunku do niego umorzono postępowanie na skutek rozpoznania kasacji lub wznowienia postępowania po prawomocnie zapadłym wyroku sądowym).

Zobacz serwis: Sprawy karne

Skutki śmierci pokrzywdzonego

Śmierć pokrzywdzonego nie występującego w roli oskarżyciela (a zatem będącego jedynie świadkiem w sprawie) zasadniczo nie tamuje procesu i nie spowoduje konieczności jego umorzenia.

Sytuacja zbliżona do opisanej powyżej będzie również miała miejsce wtedy, gdy pokrzywdzony występował w sprawie w charakterze oskarżyciela ubocznego (czyli występował u boku oskarżyciela głównego). Jego śmierć nie spowoduje zawieszenia procesu, aczkolwiek osoby dla niego najbliższe będą miały prawo przystąpić do postępowania w miejsce zmarłego na każdym jego etapie (aż do wydania prawomocnego wyroku w sprawie).

Zobacz: Kodeks karny

W sytuacji, w której pokrzywdzony wstąpił w rolę oskarżyciela posiłkowego lub konkurencyjnego jego śmierć powoduje zawieszenie postępowania. W takiej sytuacji osoby najbliższe dla pokrzywdzonego mogą w terminie miesiąca wstąpić do postępowania. Jeśli nie będzie to miało miejsca wówczas sąd umorzy postępowanie. W przypadku gdy istnieje kilka osób uprawnionych należy wskazać, iż wstąpienie jednej z nich powoduje, iż uprawnienie pozostałych stron do tej czynności wygasa. Należy dodać, iż sąd każdorazowa bada czy dana osoba jest uprawniona do wstąpienia w miejsce zmarłego.

Prawo
Już 30 emerytów wygrało. ZUS musi przeliczyć im emerytury. Przykładowo o 2800 zł w górę. Kolejni emeryci czekają [wyrok TK z 4 czerwca 2024 r.
11 maja 2025

Emeryt wywalczył ponowne przeliczenie emerytury i podwyżkę o około 2800 zł miesięcznie. Tak znaczna podwyżka wynika z wyroku Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 14 marca 2025 r. (sygn. akt VII U 1462/24). Wyrok w wykonaniu innego wyroku - tym razem Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. Spór dotyczył ponownego przeliczenia emerytury niesłusznie pomniejszonej o korzyści z emerytury wcześniejszej. Takie pomniejszenie pokrzywdziło co najmniej 150 000 osób w okresie od 2013 r. do dzisiaj.

Niepełnosprawni w pułapce systemu. Ekspert: To nie pomoc, to segregacja
10 maja 2025

Świadczenia dla niepełnosprawnych to gąszcz wykluczających się przepisów, który bardziej dzieli niż wspiera – uważa Piotr Figiel z fundacji Nowe Spojrzenie. W rozmowie z Infor.pl ekspert wskazuje, że obecne rozwiązania nie tylko nie odpowiadają na rzeczywiste potrzeby, ale też faworyzują wybrane grupy, pozostawiając resztę bez wsparcia. Tak się tworzy dyskryminacja.

Ekspertka BCC: Zakaz zawarcia umowy za mniejsze wynagrodzenie niż przewidziane w ogłoszeniu i zagrożenie karami jest niewłaściwym podejściem ustawodawcy
10 maja 2025

Przyjęta przez Sejm nowelizacja Kodeksu pracy, którą nakłada na pracodawców obowiązek przedstawienia w ogłoszeniach o pracę wysokości proponowanego wynagrodzenia. W ocenie ekspertek BCC, brak konsultacji społecznych tak ważnego projektu to poważny błąd.

Nowy sondaż prezydencki: Scenariusze drugiej tury – kto ma największe szanse? [SONDA]
10 maja 2025

Najnowszy sondaż Instytutu Pollster ujawnia aktualne preferencje Polaków tuż przed wyborami prezydenckimi. Kto zostanie nowym prezydentem RP? Co wydarzy się w drugiej turze?

Uzdrowiskowa Karta Korzyści: co daje i dla kogo?
10 maja 2025

Wciąż niewiele osób wie, że można uzyskać spore zniżki i profity posiadając specjalną kartę. To właśnie: Uzdrowiskowa Karta Korzyści(UKK) daje różne przywileje i rabaty. Jak można dostać Uzdrowiskową Kartę Korzyści, komu przysługuje i co daje? Podpowiadamy.

Koniec ze spowiadaniem dzieci poniżej 18 roku życia, bo „żadna obca osoba dorosła nie ma prawa przesłuchiwać dziecka sam na sam, bez nadzoru opiekunów i psychologów”? Sprawą zajęła się komisja sejmowa
11 maja 2025

Trwa sezon Pierwszych Komunii Świętych w Kościele katolickim, a wraz z nim – wiele dzieci przystępuje do spowiedzi. W październiku 2024 r., do Sejmu została wniesiona petycja obywatelska, w której jej autorzy wnieśli o podjęcie przez Komisję inicjatywy ustawodawczej, której skutkiem byłoby wprowadzenie zakazu „spowiadania dzieci poniżej 18 roku życia w Kościele katolickim i innych kościołach, jeśli ją stosują”, ponieważ w ich ocenie – „żadna obca osoba dorosła nie ma prawa przesłuchiwać dziecka sam na sam, bez nadzoru opiekunów i psychologów”. Nie chodzi jednak wyłącznie o praktyki kościoła Katolickiego, ale wszystkich związków wyznaniowych, które stosują spowiedź indywidualną. Petycja ta, była przedmiotem obrad Komisji do Spraw Petycji w dniu 3 kwietnia br.

Od sprzedaży nieruchomości trzeba będzie zapłacić wyższy podatek. Wyrok NSA wywraca rynek nieruchomości i staje się nowym narzędziem do kontroli podatkowych w rękach fiskusa
11 maja 2025

Zakup mieszkań, remont przy niskim nakładzie finansowym, a następnie sprzedaż z zyskiem stanowi prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie obrotu lokalami mieszkalnymi – orzekł NSA w wyroku o sygn. II FSK 823/22. O zarobkowym charakterze takich działań świadczy również fakt braku osobistego użytkowania nieruchomości. To niekorzystne rozstrzygnięcie dla tzw. flipperów, którzy od teraz będą zobowiązani do odprowadzania wyższych podatków, oraz będą musieli zarejestrować swoją działalność.

Orzeczenie z ZUS. Co daje w 2025 roku i czego dotyczą zmiany planowane na rok 2026?
09 maja 2025

Jakie świadczenia może uzyskać z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych osoba z niepełnosprawnościami? Jak wygląda orzecznictwo ZUS i co może się wkrótce zmienić? Prezentujemy najważniejsze informacje.

Marek Woch – partia, program, wiek, zawód, wykształcenie [Kandydat na prezydenta 2025]
09 maja 2025

Marek Woch – czy należy do partii politycznej? Przedstawiamy program wyborczy kandydata na Prezydenta RP w 2025 roku, wiek, zawód oraz wykształcenie. Jaki numer na karcie do głosowania ma Marek Woch? Sprawdź pełną listę kandydatów w wyborach 2025 r. i wyniki najnowszego sondażu.

Traktat polsko-francuski w Nancy podpisany. Przewiduje wzajemną pomoc w razie zagrożenia
09 maja 2025

Macron i Tusk podpisali traktat polsko-francuski w Nancy. Przewiduje m.in. wzajemną pomoc w razie zagrożenia, w tym pomoc militarną. Czy w razie zagrożenia Polski Francja byłaby w stanie zareagować w ciągu 30 dni?

pokaż więcej
Proszę czekać...