Czujemy się w pewnym sensie inwigilowani - podkreślają przedsiębiorcy, którzy zapoznają się z kolejnym projektem zmian przepisów przygotowanym przez MRPiPS. Tym razem chodzi o zmiany ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Generalnie intencja jest taka, że ZUS udostępni dane z kont płatników składek szerszemu gronu podmiotów: bankom, instytucjom finansowym, kredytowym, pożyczkowym. Po co? Pytają przedsiębiorcy.
- Inwigilowani? ZUS udostępni dane przedsiębiorców bankom, instytucjom finansowym, kredytowym czy pożyczkowym
- Jakie dane przedsiębiorców udostępniane?
- Cyfrowy dostęp banku i automatyczne pobranie danych przedsiębiorcy
- Procedurę KYC. Jakie zmiany?
Inwigilowani? ZUS udostępni dane przedsiębiorców bankom, instytucjom finansowym, kredytowym czy pożyczkowym
Czujemy się w pewnym sensie inwigilowani - podkreślają przedsiębiorcy, którzy zapoznają się z kolejnym projektem zmian przepisów przygotowanym przez MRPiPS. Tym razem chodzi projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (nr UDER56, druk nr 1431, dalej jako: projekt). Projekt jest przygotowany w ramach deregulacji przepisów (różnych) w zakresie działalności przedsiębiorców. Według stanu na dzień 7 lipca 2025 r. projekt skierowano do I czytania w komisjach, w tym przekazano go do Komisji do Spraw Deregulacji oraz Komisji Polityki Społecznej i Rodziny. Zmiany mają zajść w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2025 r. poz. 350, z późn. zm.).
Komu ZUS udostępnia dane z kont płatników?
Na chwilę obecną przepisy są takie, że na mocy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, informacje z ZUSu o płatnikach składek otrzymują takie podmiotu jak:
- sądy i prokuratorzy,
- organy podatkowe,
- Państwowa Inspekcja Pracy,
- Policja,
- Straż Graniczna,
- Służba Więzienna,
- komornicy sądowi i organy egzekucyjne w rozumieniu ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2025 r. poz. 132, z późn. zm.),
- minister właściwy do spraw gospodarki oraz minister właściwy do spraw rodziny, pracy i zabezpieczenia społecznego,
- organy realizujące świadczenia rodzinne, świadczenia z funduszu alimentacyjnego oraz świadczenia wychowawcze,
- ośrodki pomocy społecznej,
- Komisja Nadzoru Finansowego,
- wojewodowie,
- Agencja Rozwoju Przemysłu S.A. i PFR S.A.
Krąg tych podmiotów ma być rozszerzony. Generalnie intencja jest taka, że ZUS udostępni dane z kont płatników składek szerszemu gronu podmiotów m.in.: bankom, instytucjom finansowym, kredytowym, pożyczkowym. Po co? Pytają przedsiębiorcy. Po pierwsze trzeba jasno podkreślić, że nie będzie miała miejsca inwigilacja - ma to całkowicie pejoratywny wydźwięk - po drugie, dane będą udostępniane za zgodą przedsiębiorców.
Rząd chce rozszerzyć katalog podmiotów, którym ZUS udostępnia dane z kont płatników składek o banki, instytucje finansowe, instytucje kredytowe, instytucje pożyczkowe wymienione w art. 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2024 r. poz. 1646, z późn. zm.), a także inne podmioty (osoby prawne, jednostki organizacyjne lub osoby fizyczne będące przedsiębiorcami) weryfikujące płatnika składek (przedsiębiorcę) w zakresie jego sytuacji finansowej czy gospodarczej. Umożliwi to np. ustalenie zdolności kredytowej i umożliwi weryfikację jego rzetelności jako partnera biznesowego, w zakresie wypełniania przez niego obowiązków publicznoprawnych (terminowego opłacania należnych składek, do których poboru zobowiązany jest ZUS), a tym samym zweryfikowania jego płynności finansowej.
W uzasadnieniu do wprowadzanych zmian czytamy: "Celem projektu jest usunięcie bariery administracyjnej polegającej na umożliwieniu systemowego mechanizmu dostępu do danych przedsiębiorcy posiadającego konto płatnika składek w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) dla niektórych podmiotów weryfikujących sytuację gospodarczą i finansową przedsiębiorcy. Wdrożenie tego rozwiązania ograniczy biurokrację, przyspieszy procesy decyzyjne i zwiększy efektywność gospodarki. Projekt ustawy stanowi propozycję deregulacji nr MC-17-190. (...) Obecnie sprawdzenie rzetelności partnera biznesowego lub kontrahenta czy też udostępnianie informacji o nim w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej m.in. salda rozliczeń na koncie płatnika składek, liczby zgłoszonych osób do ubezpieczeń w ZUS, na potrzeby oceny kredytowej jest czasochłonne z uwagi na konieczność jej wcześniejszego uzyskania, oczekiwania na jego wystawienie i przekazanie tych informacji do banku lub instytucji finansowej. Stanowi to utrudnienie organizacyjne dla przedsiębiorców, wpływa na efektywność instytucji i organów obsługujących, a także w ostateczności na płynność obrotu gospodarczego. Dodatkowo przedsiębiorcy muszą dokonywać oceny wiarygodności swoich partnerów handlowych głównie w oparciu o dokumenty papierowe.".
Jakie dane przedsiębiorców udostępniane?
Dane podlegające udostępnieniu, zewidencjonowane na koncie płatnika składek w ZUS, to:
- numer NIP lub numer identyfikacyjny REGON, a jeżeli nie nadano tych numerów lub jednego z nich – numer PESEL lub serię i numer dowodu osobistego albo paszportu,
- nazwa skrócona lub imię i nazwisko,
- okres rozliczeniowy,
- stan rozliczeń należnych składek, do poboru których uprawniony jest ZUS.
Dostęp do takich danych będzie możliwy za zgodą przedsiębiorcy, jako właściciela swoich danych, przy czym udzielona zgoda uprawnia do jednokrotnego uzyskania danych.
Cyfrowy dostęp banku i automatyczne pobranie danych przedsiębiorcy
Cyfrowy dostęp pozwoliłby bankowi, za zgodą wnioskodawcy, pobrać dane automatycznie – skracając czas analizy i zmniejszając obciążenia.
Procedurę KYC. Jakie zmiany?
Na chwilę obecną procedurę KYC reguluje ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2025 r. poz. 644). Czym jest ta procedura KYC? Procedura KYC oznacza: Poznaj Swego Klienta (ang. Know Your Client). W przepisie art. 33 i kolejnych ww. ustawy określono, że instytucje obowiązane stosują wobec swoich klientów środki bezpieczeństwa finansowego.
Procedura KYC dotyczy m.in. banków, spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, przedsiębiorców prowadzących działalność kantorową, przedsiębiorców prowadzących działalność polegającą na obrocie lub pośrednictwie w obrocie dziełami sztuki, przedmiotami kolekcjonerskimi oraz antykami, podmiotów prowadzących działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych. Na potrzeby wskazanej procedury instytucje proszą także o aktualizowanie dokumentów, składanie oświadczeń, wyjaśnienia. Aktualnie ocena ta jest wykonywana bez jakiegokolwiek automatyzmu, tj. w oparciu o analizę dokumentów. Ma się to zmienić - bo zmiana przepisów umożliwi automatyczne pobieranie danych z ZUS i KAS przez uprawnione instytucje. To rozwiązanie ograniczy biurokrację, przyspieszy procesy decyzyjne i zwiększy efektywność gospodarki.
ZUS
ZUS
Shutterstock
projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (nr UDER56, druk nr 1431)
Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2025 r. poz. 350, z późn. zm.)
Podsumowując, na gruncie nowych przepisów banki, instytucje finansowe i inni uprawnieni partnerzy biznesowi będą mogli – za zgodą przedsiębiorcy – uzyskać wybrane dane z konta płatnika w ZUS, niezbędne do oceny jego sytuacji gospodarczej lub finansowej. Ma to zniwelować bariery administracyjne i przyspieszyć procesy przekazywania informacji. Na ten moment nowe przepisy mają obowiązywać po 12 miesiącach od miesiąca ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.