Wielu Polaków nie wie, że po śmierci bliskiej osoby można otrzymać pieniądze, które zmarły miał jeszcze do odebrania z ZUS. To tzw. niezrealizowane świadczenie – czyli należność, której osoba uprawniona nie zdążyła pobrać przed śmiercią. Warto sprawdzić, komu i na jakich zasadach przysługuje ta wypłata.
- Co właściwie oznacza „niezrealizowane świadczenie”?
- Komu przysługuje wypłata świadczenia po zmarłym?
- Jakie dokumenty należy złożyć, aby otrzymać niezrealizowane świadczenie z ZUS?
- Kiedy i gdzie złożyć wniosek o wypłatę niezrealizowanego świadczenia po zmarłym?
- Jak długo trwa rozpatrywanie wniosku o wypłatę niezrealizowanego świadczenia?
Co właściwie oznacza „niezrealizowane świadczenie”?
Niezrealizowane świadczenie to pieniądze należne osobie zmarłej z tytułu emerytury lub renty, które nie zostały wypłacone z różnych przyczyn – najczęściej dlatego, że ZUS został poinformowany o śmierci świadczeniobiorcy jeszcze przed wypłatą. Zdarza się, że świadczenie w postaci emerytury lub renty za dany miesiąc zostało już naliczone, ale nie zdążono go przekazać. Wówczas mówimy o niezrealizowanym świadczeniu. Takie środki nie przepadają – mogą trafić do członków rodziny zmarłego. Kolejne niezrealizowane świadczenie może dotyczyć osoby, która złożyła wniosek o emeryturę i spełniała wszystkie warunki do jej przyznania, ale zmarła przed otrzymaniem decyzji o przyznaniu emerytury. Środki należne osobie zmarłej od dnia spełnienia warunków do miesiąca śmierci są niezrealizowanym świadczeniem. Może je otrzymać jego rodzina – o ile złoży w tej sprawie wniosek. Tak samo dzieje się w przypadku osób, które wystąpiły o przeliczenie świadczenia, a postępowanie nie zakończyło się przed ich śmiercią.
Komu przysługuje wypłata świadczenia po zmarłym?
Nie każdy krewny może ubiegać się o te środki. ZUS wypłaca niezrealizowane świadczenia według ściśle określonej kolejności. W pierwszej kolejności – małżonek lub dzieci, które prowadziły ze zmarłym wspólne gospodarstwo domowe. Przykład: Pan Stefan, emeryt, mieszkał z synem. Zmarł w lipcu i nie pobrał emerytury za ten miesiąc. Syn ma prawo do wypłaty tej należności. W drugiej kolejności – małżonek i dzieci, którzy nie mieszkali razem ze zmarłym, pod warunkiem, że nie ma osób z pierwszej grupy. Przykład: Pani Helena była wdową i mieszkała sama. Jej dorosłe dzieci, mimo że prowadzą własne gospodarstwa, mogą otrzymać emeryturę matki za miesiąc, w którym zmarła. W trzeciej kolejności – inni członkowie rodziny, którzy byli uprawnieni do renty rodzinnej lub których zmarły utrzymywał. W przypadku, gdy o wypłatę świadczenia stara się więcej niż jedna osoba (np. dwoje dzieci), ZUS dzieli świadczenie po równo między uprawnionych.
Jakie dokumenty należy złożyć, aby otrzymać niezrealizowane świadczenie z ZUS?
Osoba ubiegająca się o niezrealizowane świadczenie powinna złożyć do ZUS komplet następujących dokumentów: - wniosek ENS o wypłatę niezrealizowanego świadczenia, - odpis aktu zgonu (jeśli nie został wcześniej złożony), - akt małżeństwa – w przypadku małżonka, - akt urodzenia – w przypadku dziecka, - oświadczenie lub inne dowody, które potwierdzają prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego lub fakt utrzymywania zmarłego. Ważne, aby dokumenty były kompletne. Wtedy postępowanie przebiega szybciej, a decyzja o wypłacie niezrealizowanego świadczenia może być wydana nawet w ciągu kilku tygodni.
Kiedy i gdzie złożyć wniosek o wypłatę niezrealizowanego świadczenia po zmarłym?
Wniosek o wypłatę niezrealizowanego świadczenia należy złożyć w ciągu 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, której przysługiwały świadczenia. Po tym terminie prawo do wypłaty wygasa. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy w tym czasie wnioskodawca poprosi o dalsze prowadzenie postępowania – wtedy ZUS może kontynuować sprawę. Wniosek można złożyć na kilka sposobów: - osobiście w dowolnym oddziale ZUS, - za pośrednictwem pełnomocnika, - wysyłając pocztą, - elektronicznie przez Platformę Usług Elektronicznych (PUE ZUS).
Jak długo trwa rozpatrywanie wniosku o wypłatę niezrealizowanego świadczenia?
ZUS ma obowiązek wydać decyzję w ciągu 30 dni od wyjaśnienia wszystkich niezbędnych okoliczności. Jeśli dokumenty są niekompletne, urząd poprosi o ich uzupełnienie. Po wydaniu decyzji środki są przelewane na konto lub przekazywane pocztą – zgodnie z wnioskiem zainteresowanego. Od wypłaty niezrealizowanego świadczenia potrącany jest podatek dochodowy, który ZUS odprowadza do właściwego urzędu skarbowego. Po zakończeniu roku osoba, która otrzymała pieniądze, dostaje z ZUS informację PIT-11, na podstawie której musi rozliczyć się z fiskusem.
Wypłata świadczenia nie przysługuje automatycznie – trzeba złożyć wniosek ENS. Jeżeli świadczenie nie zostanie odebrane w terminie, roszczenie wygasa.