Chorujesz przewlekle? Sprawdź, czy Twoja diagnoza daje Ci prawo do dodatków z ZUS i PFRON

Artur Sadziński
Dziennikarz i redaktor z doświadczeniem w tworzeniu treści o finansach, prawie i sprawach konsumenckich. Pisze z myślą o praktycznym wsparciu dla czytelnika.
rozwiń więcej
Chorujesz przewlekle? Sprawdź, czy Twoja diagnoza daje Ci prawo do dodatków z ZUS i PFRON / Masz jedną z tych chorób? Zobacz, czy należy Ci się świadczenie z ZUS nawet do 4134 zł! / Shutterstock

Od lipca 2025 roku łatwiej uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności i pieniądze z ZUS. Zmienione przepisy obejmują już ponad 200 chorób – od neurologicznych po genetyczne – i gwarantują dłuższy okres ważności orzeczeń, nawet do siedmiu lat. Dzięki temu wielu pacjentów zyska dostęp do świadczenia wspierającego w wysokości do 4134 zł miesięcznie, a także do ulg podatkowych, dopłat z PFRON i pomocy dla opiekunów. Sprawdź, czy Twoje schorzenie daje takie prawo.

Od 2025 r. osoby z przewlekłymi chorobami mają ułatwiony dostęp do orzeczeń o niepełnosprawności i związanych z nimi dodatków. W połowie roku weszły w życie nowe wytyczne rządowe, które rozszerzyły katalog schorzeń kwalifikujących do długoterminowych orzeczeń i zmieniły procedurę ich wydawania.

Wytyczne zawierają listę 208 chorób, głównie rzadkich chorób genetycznych, przy których zespoły orzecznicze powinny automatycznie uwzględniać wskazania dotyczące stałej opieki i udziału opiekuna. Dotyczy to m.in. achondroplazji, zespołu Aicardi’ego‑Goutières, mukowiscydozy, zespołu Downa, zespołu DiGeorge’a i choroby Charcot‑Marie‑Tooth. Nowe przepisy przewidują, że dla osób powyżej 16 roku życia z rzadką chorobą genetyczną minimalny okres ważności orzeczenia wynosi siedem lat (w wyjątkowych przypadkach można otrzymać orzeczenie bezterminowe). Dzieci z takimi schorzeniami mogą otrzymać orzeczenie nawet do ukończenia 16 lat.

Jakie schorzenia mogą dawać prawo do orzeczenia?

Polskie prawo nie zawiera zamkniętej listy chorób uprawniających do orzeczenia. Komisja ocenia dokumentację medyczną i wpływ schorzenia na codzienne funkcjonowanie. Istnieją jednak kategorie chorób, które najczęściej prowadzą do uzyskania orzeczenia, w 2025 r. rozszerzono je o liczne rzadkie jednostki genetyczne

Główne kategorie schorzeń

Poniższa tabela przedstawia główne grupy chorób kwalifikujących do orzeczeń o niepełnosprawności wraz z przykładami (lista ma charakter orientacyjny; każda sprawa jest rozpatrywana indywidualnie):

Kategoria schorzeń

Przykładowe choroby (krótkie zestawienie)

Upośledzenie umysłowe (01‑U)

umiarkowane lub znaczne upośledzenie intelektualne, zespół Downa

Choroby psychiczne (02‑P)

schizofrenia, depresja lekooporna, choroba afektywna dwubiegunowa, ciężkie zaburzenia lękowe lub otępienia

Zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu (03‑L)

afazja lub dysartria po udarze, głuchota wymagająca aparatów, głuchoniemota

Choroby narządu wzroku (04‑O)

znaczne upośledzenie widzenia, jaskra, zaćma, retinopatia cukrzycowa

Upośledzenia narządu ruchu (05‑R)

paraliż po urazie rdzenia, reumatoidalne zapalenie stawów, amputacje kończyn, choroba Charcot‑Marie‑Tooth

Choroby neurologiczne i epilepsja (06‑E)

stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona, padaczka oporna na leczenie, dystrofie mięśniowe

Choroby układu oddechowego (07‑S)

przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), mukowiscydoza, ciężka astma

Choroby układu pokarmowego (08‑T)

choroba Leśniowskiego‑Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, marskość wątroby

Choroby układu moczowo‑płciowego (09‑M)

przewlekła niewydolność nerek wymagająca dializ, nowotwory układu moczowego

Choroby nowotworowe (10‑N)

złośliwe nowotwory płuc, piersi czy jelita powodujące trwałe ograniczenia

Choroby układu krążenia (11‑I)

niewydolność serca, choroba wieńcowa, miażdżyca oporna na leczenie

Inne schorzenia, w tym rzadkie i genetyczne (12‑C)

zespół Aicardi’ego‑Goutières, zespół DiGeorge’a, achondroplazja, całościowe zaburzenia rozwojowe (autyzm, Asperger)

Warto podkreślić, że lista 208 rzadkich chorób genetycznych wprowadzona w 2025 r. nie jest zamknięta, komisje mogą uwzględnić inne schorzenia, jeśli powodują one długotrwałe ograniczenia.

Jakie świadczenia ZUS można uzyskać z orzeczeniem?

Posiadanie orzeczenia o niepełnosprawności otwiera dostęp do wielu form wsparcia finansowego, ulg i przywilejów. Poniższe zestawienie wymienia najważniejsze z nich wraz z szacunkowymi kwotami (na podstawie danych z 2025 r.).

Rodzaj świadczenia/ulgi

Krótki opis

Przybliżona wysokość/zakres

Świadczenie wspierające

Nowy dodatek wprowadzany etapowo od 2024 r., niezależny od dochodu; przeznaczony dla osób wymagających stałego wsparcia

do

4 134 zł miesięcznie

(kwota zależna od stopnia potrzeby)

Zasiłek pielęgnacyjny i dodatek pielęgnacyjny

Miesięczne wsparcie dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji; przysługuje także opiekunom

zasiłek pielęgnacyjny –

215 zł

dodatek pielęgnacyjny –

3287 zł

w 2025 r.

Renta socjalna lub rodzinna

Renta dla osób całkowicie niezdolnych do pracy albo po utracie żywiciela rodziny

wysokość zależy od podstawy wymiaru; renta socjalna ok.

1 500 zł

miesięcznie

Ulgi podatkowe

Odliczenia od dochodu lub podatku: wydatki na leki, sprzęt rehabilitacyjny, dostosowanie mieszkania

brak kwot – zależne od wydatków; mogą znacząco obniżyć PIT

Karta parkingowa

Prawo do parkowania na miejscach dla osób z niepełnosprawnościami; dla osób ze znacznym/umiarkowanym stopniem i ograniczeniami ruchu lub wzroku

karta uprawnia do bezpłatnego postoju w strefach płatnego parkowania

Zniżki na bilety komunikacji

Ulgi na przejazdy miejskie, międzymiastowe i kolejowe

zniżki rzędu

37–78 %

w zależności od przewoźnika

Programy PFRON

Dofinansowanie zakupu sprzętu rehabilitacyjnego, likwidacji barier architektonicznych, turnusów rehabilitacyjnych

dofinansowanie kilkudziesięciu tysięcy złotych w zależności od programu

Uprawnienia pracownicze

Dodatkowy urlop wypoczynkowy (10 dni), krótszy czas pracy (7 h/dzień), dodatkowa przerwa

przysługują osobom ze znacznym lub umiarkowanym stopniem

Możliwość wcześniejszej emerytury

Dla osób, które z powodu choroby nie mogą kontynuować pracy; wymaga odpowiedniego stażu i orzeczenia

indywidualne obliczenia ZUS

Ważne

Warto pamiętać, że samo orzeczenie o niepełnosprawności nie daje prawa do wszystkich świadczeń wymienionych w tekście. To dokument, który umożliwia korzystanie m.in. ze świadczenia wspierającego, ulg podatkowych, dofinansowań z PFRON, karty parkingowej czy uprawnień pracowniczych. Natomiast renta socjalna, renta rodzinna, dodatek pielęgnacyjny oraz wcześniejsza emerytura przysługują dopiero po uzyskaniu orzeczenia o niezdolności do pracy lub orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji, wydawanego przez lekarza orzecznika ZUS lub KRUS.

Jak uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności?

Procedura jest jasno określona i dzięki digitalizacji prostsza niż kilka lat temu. Najważniejsze kroki to:

  1. Skompletowanie dokumentacji medycznej – Potrzebne są aktualne wyniki badań, opinie specjalistów i zaświadczenie lekarskie nie starsze niż 30 dni. W przypadku dzieci gromadzi się dokumentację potwierdzającą potrzebę opieki.
  2. Wypełnienie wniosku – Formularze są dostępne na stronach internetowych powiatowych i miejskich zespołów ds. orzekania lub w urzędach. Wniosek należy złożyć we właściwym ze względu na miejsce zamieszkania ZON wraz z dokumentami.
  3. Komisja lekarska – Zespół orzeczniczy zaprosi Cię na badanie, podczas którego oceni Twój stan zdrowia i wpływ choroby na codzienne funkcjonowanie. W uzasadnionych przypadkach możliwe jest orzeczenie zaoczne lub komisja wyjazdowa.
  4. Odbiór orzeczenia i złożenie wnioski o świadczenia. Po otrzymaniu orzeczenia możesz ubiegać się o świadczenie wspierające, rentę socjalną, kartę parkingową czy wsparcie z PFRON. Jeżeli nie zgadzasz się z decyzją, przysługuje Ci odwołanie do wojewódzkiego zespołu.

Dlaczego warto skorzystać z nowych przepisów?

Nowelizacja przepisów z 2025 r. przynosi realne ułatwienia dla osób z przewlekłymi chorobami. Dzięki rozszerzonej liście 208 schorzeń i minimalnym okresom ważności orzeczeń (7 lat dla dorosłych i 3 lata lub do ukończenia 16 roku życia dla dzieci) osoby z rzadkimi chorobami genetycznymi nie muszą co kilka lat przechodzić uciążliwej procedury odnawiania orzeczenia. Zmiany te sprawiają, że system bardziej odpowiada na potrzeby rodzin opiekujących się dziećmi z ciężkimi schorzeniami.

Posiadanie orzeczenia to nie stygmat, lecz narzędzie umożliwiające korzystanie z przysługujących świadczeń i ulg. Jeśli Twoje schorzenie ogranicza codzienne życie lub wymaga stałej opieki, warto sprawdzić, czy mieści się ono w katalogu kwalifikujących chorób i złożyć wniosek. Nowe przepisy i programy (w tym świadczenie wspierające) mają na celu realną poprawę jakości życia osób przewlekle chorych i ich bliskich.

Infor.pl
Czy NBP oprócz rezerw złota utworzy rezerwę bitcoina?
29 paź 2025

Narodowy Bank Polski zgromadził już blisko 520 ton złota, co plasuje nasz kraj w czołówce największych posiadaczy kruszcu na świecie. W obliczu globalnych zmian pojawia się jednak pytanie: czy złoto wystarczy, by zapewnić bezpieczeństwo finansowe kraju i kiedy Polska zdecyduje się sięgnąć także po bitcoina? Eksperci podpowiadają kiedy i jak tego dokonać!

Nowe uprawnienia PIP od 1 stycznia 2026 r. - decyzje zamiast sądu, wyższe kary i kontrole zdalne
29 paź 2025

Od początku 2026 roku wejdą w życie przepisy znacząco rozszerzające kompetencje Państwowej Inspekcji Pracy (PIP). Zmiany te w istotny sposób wpłyną na relacje między pracodawcami, zleceniobiorcami i osobami współpracującymi w modelu B2B. Nowe regulacje mają zwiększyć skuteczność kontroli i ograniczyć nadużycia w zatrudnieniu, ale mogą też oznaczać poważne wyzwania dla firm. W artykule omawiamy najważniejsze założenia nowelizacji oraz jej praktyczne konsekwencje dla przedsiębiorców.

Chcesz mieć byle jaką emeryturę? Wypłacaj pieniądze z PPK na bieżące wydatki
29 paź 2025

Polska się starzeje, a pracowników ubywa. Co to oznacza dla przyszłych emerytów? Raport GUS nie pozostawia złudzeń - obciążenie systemu emerytalnego będzie coraz większe. W obliczu tych wyzwań Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) stają się kluczem do finansowej stabilności na jesień życia. Tomasz Orlik, Członek Zarządu ds. Operacyjnych, PFR TFI wyjaśnia dlaczego PPK to nie tylko oszczędności, ale i inwestycja w Twoją przyszłość, którą warto potraktować długoterminowo.

PZON: Nie ma okulisty (komisja orzeka o niepełnosprawności oka). Nie ma też ortopedy (komisja orzeka o nogach). Pedagog pyta: Czy możesz sam się ubrać i najeść? Czy masz kolegów?
30 paź 2025

Kolejny list do Infor.pl o tym samym schemacie przebiegu komisji ustalania stopnia i zakresu niepełnosprawności wobec dziecka. Komisje w sprawie niepełnosprawności oceniają niepełnosprawność przy pomocy trzech pytań. W przypadku dzieci autystycznych i mających zespół Aspergera są to pytania o 1) imię i nazwisko 2) wiek i 3) ulubione zajęcia. Jeszcze inne pytania są w odniesieniu do dzieci okaleczonych na poziomie wzroku, sprawności nóg albo rąk. W tym wypadku mama takiego dziecka relacjonuje nam, że w badaniu dziecka z niepełnosprawnością na poziomie wzroku i ortopedii kluczowe staje się pytanie pedagoga: 1) czy chłopiec może sam się ubrać, 2) sam się najeść, czy 3) ma kolegów. Matka wyciąga z tego wniosek, że zamiast badania medycznego pod kątem stopnia niepełnosprawności jej rodzina przeszła jakiś rodzaj testu na samodzielność jej dziecka (jeżeli dziecko się samo ubierze, to nie jest niepełnosprawne).

Nieobowiązkowe prace domowe - krzywda liczona w miliardach złotych. Kto poniesie odpowiedzialność za decyzje w edukacji?
29 paź 2025

Jeśli każde dziecko w Polsce straciło jeden rok edukacji przez wadliwe decyzje resortu, to nie mówimy o reformie, lecz o krzywdzie narodowej – wartej ponad 15 miliardów złotych. Waldemar Żurek zapowiada pozwy wobec sędziów, którzy – jego zdaniem – „nie są sędziami” i powinni odpowiadać własnym majątkiem. Wreszcie ktoś głośno mówi o osobistej odpowiedzialności za decyzje publiczne. Problem w tym, że pan Żurek patrzy jedynie tam, gdzie politycznie wygodnie. Jeśli naprawdę chcemy rozmawiać o odpowiedzialności za wyrządzanie krzywdy, to nie w sądach, lecz w Ministerstwie Edukacji trzeba jej szukać - pisze adwokat Grzegorz Prigan.

Jest limit kontroli – mogą trwać tyle i ani dnia dłużej. NSA potwierdza – wtedy można kazać kontrolerom pocałować klamkę
29 paź 2025

Przedsiębiorcy, także działający w formie jednoosobowych działalności gospodarczych, mogą być kontrolowani przez szereg państwowych instytucji. Czas trwania kontroli to nie tylko stres co do tego, czy kontroler nie będzie dokonywał innej, mniej korzystnej interpretacji przepisów, niż przedsiębiorca stosował, ale też uciążliwość. W toku kontroli urzędnicy żądają masy dokumentów, a także wyjaśnień, odpowiedzi na pytania. Jednak czas kontroli jest limitowany.

Wniosek o zasiłek pogrzebowy – duże zmiany od 2026 roku
29 paź 2025

Od 1 stycznia 2026 r. zmienią się zasady składania wniosku o zasiłek pogrzebowy. Wynika to zarówno z nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jak i zmienionych przepisów rozporządzenia w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno–rentowe. Gotowy jest już projekt rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w tej sprawie. Przypomnijmy, że od przyszłego roku wzrośnie też kwota zasiłku pogrzebowego z 4000 zł do 7000 zł.

Czy najemca może się zameldować w wynajmowanym mieszkaniu? Wiele osób jest zaskoczonych odpowiedzią na to pytanie. Przepisy nie pozostawiają wątpliwości
29 paź 2025

Wynajmujesz mieszkanie i chciałbyś uchronić się przed zameldowaniem najemcy? Przepisy nie pozostawiają w tym zakresie wątpliwości. Niestety wiele osób ich nie zna i po fakcie bywają zaskoczone. Sprawdź, jak postępować.

Odpowiedzialność solidarna przy delegowaniu pracowników do Niemiec. Obowiązki pracodawcy i pracodawcy użytkownika
29 paź 2025

W przypadku delegowania pracowników do Niemiec - zarówno w modelu pracy tymczasowej, jak i świadczenia usług - szczególnego znaczenia nabiera zagadnienie odpowiedzialności solidarnej. Choć temat ten nie zawsze znajduje się w centrum uwagi przedsiębiorców, jego praktyczne skutki mogą być bardzo poważne. W razie stwierdzenia nieprawidłowości przez instytucje kontrolne, zarówno agencja delegująca pracowników do Niemiec, jak i klient końcowy mogą zostać pociągnięci do odpowiedzialności - również finansowej.Podstawą prawną dla agencji pracy jest Arbeitnehmerüberlassungsgesetz (AÜG) – niemiecka ustawa o zatrudnieniu tymczasowym, natomiast w przypadku firm podwykonawczych zastosowanie ma § 631 niemieckiego Kodeksu cywilnego (BGB). W artykule eksperckim przygotowanym przez Euro-lohn odpowiadamy na pytania: Kto odpowiada za wynagrodzenie, składki i podatki - pracodawca czy użytkownik? Jaka jest rola dokumentów: PIT-4, PIT-28, Lohnsteuerbeschanigung, o czym należy wiedzieć podczas rozliczeń podatkowych i jakie są obowiązki księgowe przy delegowaniu pracowników do Niemiec.

Ministerstwo Finansów i KAS: budujemy Tax Morale. Czy moralność podatkowa zastąpi mechanizmy kontroli podatkowej?
29 paź 2025

W dniu 28 października 2025 r. w Ministerstwie Finansów odbyła się konferencja na temat moralności podatkowej w społeczeństwie i gospodarce. Uczestnikami spotkania byli m.in. wiceminister finansów Szef KAS Marcin Łoboda, przedstawiciele szwedzkiej administracji podatkowej, Krajowej Administracji Skarbowej, środowiska naukowego i biznesu. Spotkanie było okazją do dyskusji na temat budowania moralności podatkowej i jej wpływu na skuteczność poboru podatków.

pokaż więcej
Proszę czekać...