Po jakim czasie nie można odwołać darowizny?

• Odwołanie darowizny z powodu rażącej niewdzięczności
• Rok na odwołanie dokonanej darowizny. Od kiedy?
• Co trzeba wiedzieć o odwołaniu darowizny?

Odwołanie darowizny z powodu rażącej niewdzięczności

Darczyńca może odwołać już wykonaną darowiznę z powodu rażącej niewdzięczności obdarowanego. Ten nieokreślony ustawowo zwrot doczekał się wielu przykładów w orzecznictwie. Sądy często podkreślają, iż chodzi tu o zachowania o znacznym natężeniu złej woli wobec darczyńcy. Bierze się tu pod uwagę nie tylko subiektywne odczucia darczyńcy, ale też kryteria obiektywne. Dlatego z rażącą niewdzięcznością mamy do czynienia, gdy racjonalnie można ocenić takie zachowanie jako wysoce niewłaściwe i krzywdzące. W każdym przypadku sąd indywidualnie ocenia czy zachowanie obdarowanego stanowią rażącą niewdzięczność. Z reguły będą to sytuacje wyjątkowe takie jak przykładowo przestępstwa popełniane przeciwko darczyńcy czy jego najbliższych, naruszenia dóbr osobistych czy rażące zaniedbywanie.

Rok na odwołanie dokonanej darowizny. Od kiedy?

Darowizna nie może być odwołana po upływie roku od dnia, w którym uprawniony do odwołania dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego. Stanowi o tym art. 899 § 3 Kodeksu cywilnego. Bardzo ważne jest zatem złożenie oświadczenia o odwołaniu darowizny w ciągu roku od kiedy miało miejsce dane wydarzenie lub darczyńca się o nim dowiedział.

Przyjmuje się, iż roczny termin biegnie osobno wobec każdego zachowania, które może być uznane za rażącą niewdzięczność. Przy czynach ciągłych termin zostanie zachowany, jeśli nie upłynął rok od chwili, kiedy stan rażąco niewdzięcznego zachowania ustał. Co istotne, wymagany termin nie biegnie od zawarcia umowy darowizny, a od odkrycia faktu rażącej niewdzięczności.

„Ocena skuteczności odwołania darowizny dokonywana jest natomiast wg stanu z daty oświadczenia, a nie z daty wyrokowania (wyroki SA w Krakowie z 28.01.2014 r. I ACa 1461/13 i SA w Szczecinie z 9.04.2015 r. I ACa 820/14). W konsekwencji, w razie ustalenia, że nie wystąpiły okoliczności przywołane przez darczyńcę na uzasadnienie oświadczenia, sąd nie jest uprawniony do oparcia rozstrzygnięcia na innych podstawach, jeśli zostały pominięte przez samego uprawnionego. Oczywistym jest przy tym, że darczyńca może złożyć oświadczenie o odwołaniu darowizny nie wskazując konkretnych przyczyn tej decyzji, ale niesie to dla niego ważkie, negatywne konsekwencje. W toku przyszłego procesu ciążył będzie na nim ciężar dowodu nie tylko, że istniały przyczyny charakteryzujące się rażącą niewdzięcznością obdarowanego, ale również że oświadczenie złożono obdarowanemu w rocznym terminie (art. 899 § 3 k.c.) od dnia, w którym uprawniony do odwołania darowizny dowiedział się o kwestionowanym zachowaniu obdarowanego (wyrok SN z 30.10.2020 r. II CSK 792/18)” – przypomniał Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z 13 marca 2025 r.

Co trzeba wiedzieć o odwołaniu darowizny?

• darowizna nie może być odwołana z powodu niewdzięczności, jeżeli darczyńca obdarowanemu przebaczył;
• przepisów o odwołaniu darowizny nie stosuje się, gdy darowizna czyni zadość obowiązkowi wynikającemu z zasad współżycia społecznego;
• samo oświadczenie o odwołaniu darowizny nie skutkuje jeszcze przejściem własności nieruchomości na darczyńcę, ale jest pierwszym krokiem do jej odzyskania;
• przepisy nie określają terminu na odwołanie darowizny niewykonanej; tutaj powodem jest określona zmiana stanu majątkowego darczyńcy.

Polecamy: Darowizny, testamenty, spadki. Prawidłowe zapisy. Przykładowe wzory